Арнайы «Үздік кино сыншысы» байқауы үшін

«Жақсы көретін киноң қайсы!?» деп әлдебіреу шалғайға жармаса кеткенде, «Мә!» деп ұстата салатын фильмге келгенде, алдымен аузыма ілігетіні – осы. Ағайынды Коэндердің «Шалдарға еш жерде орын жоқ» («No Country for Old Men») туындысы. Біздің «ауылда» «Старикам тут не место» деген атаумен танымал.

Байқамай телефоныңды үйде тастап кетсең, жаныңды бірге тастап кеткендей болатын заманда ұялы байланыстың сіз бен біздің өмірімізде қандай үлкен рөл атқаратынын ашып жаза бастасам, сәлден кейін сізді есінетіп-құшынатып, ұйықтатып аламын ба деп қорқамын. Сондықтан, жай ғана жазбаның журналистер өміріндегі ұялы байланыстың қандай маңызға ие екені, олардың қай оператор қызметін пайдаланатыны туралы екенін айта салайын.

Өткен жылдың күзінде-ау деймін, бір танысыммен шәй ішуге отырдық. «Шөп те өлең, шөңге де өлең, Бұтаның арасымен зытады өлеңге» салып отырып біраз нәрсенің басын қайырғандай едік, әлгі батырым әскерге кетемін-ау деп шықты. Бұл несі екен бетін қақпайлап, суыртпақтап, сыр тартып едім, әлгінде ғана әскерге шақыру пунктін көргенін, көріп қана қоймай, жанына барып толығырақ мәлімет алғанын айтты.

Жауапты һәм лауазымды тұлғалардың сөзіне құлақ түрсек, қазір қазақ әскері үлкен өзгерістерге ұшырап жатыр. Сан және сапа тұрғысынан дамыту, әскери кадрды дайындау-іріктеу – барлық бағытта, деңгейде жүргізіліп жатқан жұмыс.

Жеке өз басым көзім көріп, құлағым естіп жүрген дерек-ақпараттың негізінде оң өзгеріс бар деп айтқым келеді, соған сенгім келеді.

Әрине, білдей мемлекеттің тәуелсіз екенін байқататын белгі екіге екіні қоссаң төрт дей салатын қарапайым түсінік емес, көптеген фактор мен себептің қосындысы. Сондықтан, артығы мен кемдігі болары сөзсіз.

Осы сұрақты өзіме ғана емес, өзгелерге де қойып көргім келді. Бірнеше адамға хабарласып едім, жауапты төмендегі үш адамнан ала алдым.

Біз бірге өстік. Бір сыныпта оқыдық. Бір жапырақ нанды бөліп жеп, бір ойыншық автоматқа таласып, бір мұғалімнен сабақ алдық.

Мен сабақты қатты оқитын мұғалімнің баласы едім де, Елдос қызбамінезді, ақкөңіл атаман еді. Мен мектеп бітірген соң қағаз-кмопьютерімді шұқылап кеттім, Елдос әскери өмірге бет бұрды.

Қаланың күйкі тірлігі мен есті алар жылдамдығы өткеніңді еске алып, жүзін сирек көретін ескі досыңмен арқа-жарқа әңгіме құруға бірде сылтау, бірде бөгет емес пе?

Өткенде сол қадау-қадау сәттердің бірінде Елдоспен бұрынғыдай бір дастарханның басында отырып сөз сабап, сөйлем қуаладық.



«Қаракемердегі әскери бөлімшеде келісім-шарт бойынша қызмет еттім», — деп бастады сөзін кластасым, — «Білесің өзің, біздің ауылдың да, Қаракемердің де әскери өмірге қызыққан жастарына бұл бөлімше жақсы мүмкіндік, ыңғайлы қызмет орны».

Flashback. Біздің ауыл деп Елдос Түргенді айтып отыр. Алматыдан шығысқа, Құлжа жолға шығып, таудың етегін қуалап отырсаң Есік қаласына, одан әрі Түрген мен Қаракемерге жетесің. Әлгі «шыбық шаншысаң, шынар өсетін» жер екеу болса, бірі – осы аймақ. Бала кезде жүзім мен алмаға бүйір шығып тойып, саңырауқұлақ теріп өскеніміз туған жердің арқасы.

«Жұмыс кәдімгі жұмыс болды, зейнетақы қорына ақша аудырылып отырылды, медициналық сақтандыруымыз болды. Інім де істеді менімен бірге, тарлық көрген жоқпыз».

Flashback. Елдостың інісі Нұржан есімде жақсы қалыпты. Тете өстік. Қора-қораның шатырымен зыр жүгіріп ойнағанда, жанымыздан қалмайтын.

«Әскери өмір маған керемет ұнайтынын түсіндім аз уақыт ішінде. Оның үстіне, отбасылы, бала-шағалы болып жатқанда, тұрақты жұмыстың бар екені және ол жұмыстың өзіңе ұнайтыны ерекше сенім сыйлайды екен».
«Сырттан келген әріптестерім үй алып жатты. Жастардың басын қатырып жүрген мәселенің келісім-шарт бойынша қызметке тұрғандар үшін шешілуі жаман болушы ма еді...»

Flashback. Елдос екеуміз әсіресе бастауыш мектепте жүргенде қатты дос болдық. Таңмен тұрып, түн ортасына дейін біресе менің үйімде, біресе оның үйінде жүруші едік. Сиырдың құйрығын бұрап бағушы ма едіңіздер? Біз де сөйтетінбіз.



«Жыл өткен сайын келісім-шарт бойынша қызметке тұрғысы келетін таныстарымның артып келе жатқанын байқаймын. Бір арманым, ойым шетелдегі әскери ұйымдармен әріптестік негізде жүретін тәжірибе алмасуға ілігу еді.»

Flashback. Географияны ұнатушы ма едіңіз? Елдос екеуміз қатты «оқушы» едік осы сабақты. Карталар сызып, диаграммалар белгілеуде өзім қызды-қыздымен дәптерді тауысып тастайтынмын.

«Келісім-шарт бойынша қызмет етсең, ойың өзгереді екен. Бір жыл ішінде бітіріп, қайтып кетуді емес, тиянақты жұмыс істеп, тәжірибе жинап, өсуді мақсат етесің. Бір сөзбен айтқанда, осы уақытқа дейін әскери өмір туралы қалыптасқан пікірдің басқа қыры бар екенін де көрсетеді».

Бала күнімді есіме салып, жақсы мағынада бетіме басатын досым Елдос Қабылбековтың келісім-шарт бойынша әскери қызмет туралы ойы осы екен. Бұйырса, жақын арада сол Қаракемердегі әскери бөлімшеге барып қайту ойымда жүр.

Керек дерек: заманауи технологиялар мен әскери техникаға иелік ететін мамандар керек. Осы мақсатта Қазақстан әскерге келісім-шарт бойынша қызмет ететін адамдарды барынша тартып жатыр. Жоспар бойынша 2016 жылы толықтай кәсіби әскерге өтуіміз керек екен. Мұны заман да талап етеді деседі.

Фотосуреттер сұхбат берушінің жеке мұрағатынан рұқсатпен алынды.

Ақпан айының 20-сында қазақстандық кинопрокатқа «Фуга. Дорога в никуда» атты көркемсуретті фильм шығады. Киностан жобаның сценарий авторы Еркебұлан Жолдасовтан алынған сұхбатты сіздердің назарларыңызға ұсынады.

Қазақстанда "Фуга. Дорога в никуда" триллері прокатқа әзірленуде.

«Малғұн», — деп қалшылдап далаға атып шықты да, еш жазығы жоқ керегені бір қойды, жерде жатқан газды судың қалбырын бір тепті.

Саусағы дірілдеп, темекі тұтатты, құшарлана сорды.

Ашу қысқан күйі ішкі аулада қараусыз жатқан әлдебір кинотехниканың қорабына отыра кетті.

«Ыс-с-с-сука», — деді сызданып.

Достар, мынадай жаңалықпен бөлісе отырайын.

Алматыдағы АҚШ Бас консулдығы 19 қазан күні «Алматы Тауэрс» ғимаратында (Байзақов-Сәтпаев қиылысында) өтетін білім және туризмге арналған American Dream Expo («Америкалық арман») көрмесіне шақырады.

Отандық прокатқа келесі айдың ортасында «РОМКОМ. Холостякам тут не место» («РОМКОМ. Бойдақтарға мұнда орын жоқ») атты түркиялық комедия шығады. Қатардағы көп фильмнің бірі деуге келмейді, себебі фильмді орыс тіліне қазақстандық компания аударды. Осы жоба және жалпы ел дубляжы туралы маман ойын білу үшін «КС» туындының аударма режиссері Илья Бисеровтен сұхбат алды. Назарларыңызға ұсынамыз.