Танысып қойыңыз, екеуі де мен. Киносүйгіштігім Ернардан, футболсүйгіштігім Аршаттан кем шығар, бірақ екеуімен де көсіле отырып әңгіме-дүкен құруға қауқарым жетеді ғой деп ойлаймын. Ал, мәселе футбол туралы кино жөнінде болса, онда… онда, алдымен, попкорныңызды дайындап алыңыз.

«Суалған су миым одан сайын суалып, сумиланып тұрғанымды көрмеймісің!» © KILYZAMAN

Хуиметсіздер ме, херметті охуйрмандар, саламатсыз ба, Назғұл апай, қал қалай. Сені — жақсы, Алматыда деп естідім. Уау, уау, уау. Іхе-іхе, ойын ғой.
«Айтулы аламан болып жатыр, азулы билер отыр» дегесін қозып сала берді. Одан кейін делебем қозсын кеп. Ойлана келе, «Алқаштың бір күні. Үйдің қуыс-қолтықтары» деген фотореп ұсынуды жүн көрдім. Сонымен, назарбтарыңызға 19.05.2014 күнгі күнімді ұсынамын.

---

Сағат 08:45 АМ
Ояндым. Көзімді аштым да, келесідей бұлыңғыр бейнені көрдім:

Бейненің қанықтық коэффициентінен, жарық әлемді сол күйі қабылдауға дайын емес екенімді түсініп, жата тұрайын деп шешім.

---

Сағат 11:17 АМ
Ояндым. Көзімді аштым да, келесідей бейнені көрдім:

Аса хердірменді билер алқасының назарын, бұл картинаны мен — етбеттеп жатқанда көргеніме аударғым келеді. Яки, халымның мүшкілдігін әлден шырамытып отырсыздар.

---

Сағат 11:19 АМ
Санама бірден келген ой: кешеден міндетті түрде бірдеңе қалу керек. Бірақ қайда тығып қойдым? Тығып қойған себебім — осы күнгі бөтелкелестер ішін сарқып, бөтелкесіне дейін жеп кететін болған. Сондықтан ертеңгі күнге деп, бір жерге тығып қоямын. Қытай соққанда табыла қойсайш!

---

Сағат 11:19:01 АМ
Алдымен, бөтелке тығатын классикалық қуыс қолтықтарды қарауға беттедім:

Ескерте кетейін, «көп ішетін адам — ергежейлі болып қалады» деген — бос сөз. Бұл жерде мен тек төртаяқтап бара жатырмын, хал мүшкіл.

---

Алғашқы күдікті — унитаздың багі:

Қызық: соның ішінде жоқ екенін; соның ішіне тықпайтынымды беске білсем де қарап тұрмын. Сірә әлі де зерттеуді қажет ететін адам псиқалогиясының қараңғы тұстары бар ма деймін.

---

Келесі күдікті — раковинаның астындағы жәшік:

«Анау дихлофосты тартіжверіп, өзімді әлемнен, әлемді өзімнен құтқарсам ба екен...»

---

Одан кейін — балкондағы қожайынның боқтықтарының қуыс-қолтықтары:

Кілемін қараш лібәдтің, өзі сияқты! Маған «жайып алмайсың ба, еден жылы болады ғой» деп жейтінін қайтерсің! Неткен талғамсыздық осы кілем, а?

---

О! Басты күдікті! Осының артына тықтым, дәл солай!

---

Бәлкім ішінде…

---

Менен шығад: мынабір вентиляциялық хуйндырғыға сүңгітіп жіберген болуым мүмкін:

---

Тоңазытқыш пен шкаптың екі ортасы:

---

Тоңазытқыштың арты:

---

Кафканың әңгімесіне бергісіз, жөндеуі ешқашан бітпейтін мына бір опырылған жер:

Status! Хех, мұны мен 17.05.2014 күні ішіп қойғам. Және тыққаным Parlament негізі.

---

Кеңсірікті қысқашпен қысып тұрып, қожайынның қыс етігіне де қол жүгірттім:

---

Шаршадым(((
Өткенде, суық тиіп хуяк келген кезде, көңілдесім Аққолтық Бірімжарқызы өзінше күткен болып, қасымда жатып алған. Антибиотик егіп, тұрғызып (мені — ред.) алды әйтеуір. Содан әптек спирті қалуы керек! Дереу дәрілер шкафын ашып қалдым да…


Ом манэ падме хуум! Сатирлер мен нимфаларға, Исаға, Олимптегі барлық бұтақбас құдайларға, тіпті қытайларға — мың да бір мадақ! Аллилуйя! Ешқайда тықпаппын ғой! Өмір жалғасады!!! Кеттім!!!

Асқардың идеясымен «әскери көліктерге шолу жасайыншы» деген ниетпен Қазақстан Республикасының әскери күшінің қару-жарақ және әскери техника мұражайына қарай бет алғанымды несін жасырайын. Мұражай 68665-әскери бөлімнің территориясында орналасқан екен. Таксиден түсе сала «КПП» деген жазу көзіме оттай басылды. Себебі Астанаға ең алғаш келгенімде темір жол вокзалынан кейінгі маңдай тіреген алғашқы ғимаратым гвардияның бақылау-өткізу пункті болатын.
***

Ағам 2 жылдық әскери борышын республикалық «Ұлан» гвардиясында өтеген. Ол кезде мен 8 оқитынмын. Жоғары класс ұлдары мектеп дәлізінде тоқтатып алып «ағаң гвардеец екені рас па?» деп сұрағанда төбем көкке екі елі жетпей қалған. Ол да бір мақтаныш еді.
Отырып алып ағама хат жазамын. Барлық жағымды жаңалықты тізіп шығамын. Әлбетте үйдегі сиырларды дұрыс қарай алмай көтерем қып қойғаным туралы тіс жармаймын. Есесіне Бекзаттың 8-наурызда мейраммен құттықтап келіп кеткенін баса жазам. Бекзат – ағамды әскерге жалынды сертпен шығарып салған сұлу қыз.
Ағам өз кезегінде әдемі фотоларын жіберіп, әскерді ғажап өмір қып суреттейді. «Гвардияда «дедовщина» жоқ, тек қана Уставпен жүреміз» деп қояды, уайымдамасын дейтін шығар. Сол хаттардан есімде қалғаны ағам «әскерде бронетранспортер айдаймын» дейтін. Сондықтан алаңда қатар-қатар сап түзеген ұшақтар мен тікұшақтарға назар аудармастан музей қызметкеріне бірден «бронетранспортерлерді көрсетіңізші» дедім.
***
Бронетранспортер (БТР) – мотоатқыштар бөлімшелерінің жеке құрамын тасымалдау және оларды шайқас кезінде қолдауға арналған брондалған дөңгелекті немесе шынжыр табанды соғыс машинасы.
«Соғыс» ұғымы пайда болғалы адамзат өзін және көліктерін қорғауға тырысып келеді. Антик дәуірінде соғыс арбаларына қалқан орнатылды. Парсы әскерінің соғыс пілдері дәл солай қорғалатын. Шыңғыс ханның әскерінде де бронды пәуескелер болған.
Бірінші дүниежүзілік соғыс басталысымен әскерлерге жеңіл брондалған техника қажет болды. Себебі шабуыл кезінде қарша бораған пулемет оқтары жаяу әскердің адымын аштырмайтын. Ол кездегі дөңгелекті броневиктер жеңіл және жүк автомобильдерінің негізінде жасалған және олардың сипаттамалары жаман емес еді. Олар негізінен жаяу әскерге қалқан қылу мақсатында жасалды.
Екінші дүниежүзілік соғыс әсіресе жаяу әскерді тасымалдау кезінде сенімді қорғаныс керек екендігін көрсетті. Соғыс басында КСРО-да жақсы брондалған техника болмады десе де болады. Қызыл әскерге мұндай техника ленд-лизинг бойынша АҚШ-тан келіп тұрды. Екінші дүниежүзілік соғыс біткен соң барып Кеңес конструкторлары түрлі брондық техника жасауға белсенді түрде ден қойды.

***

Хат демекші, ағамнан хат келген әр күн мейрам еді. Ол күні мамам мектепке пакет-пакет дәм әкеліп хатты «жуады». Ішімдіксіз әрине. Мектептегі Сейсенбай қу терезеден қарап, мамамның қолынан пакет көрсе «дәу де болса Қанаттан хат келді-ау» деп қуанады екен.
Бірде ағам хатында «БТР-мен оқу-жаттығу жұмыстарында үздік көрсеткіш көрсетіп, алғыс алдым. Бұйырса демалысқа барып қалармын» деді. Ой, бір қуанғанымыз-ай, әсіресе қатты сағынып жүрген мамам көзінің жасын бір сығып алды.

***
БТР — 40
БТР-40 бронетранспортері Горький атындағы автозауыттың конструкторлық бюросында В.А. Дедковтың басшылығымен жасалып, 1950 жылы қарулануға қабылданды. Машинаның сериялық шығарылымы 1950-1958 жылдары жүзеге асырылды. Машина ГАЗ-63 жүк көлігінің негізінде жасалған.

ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 5,3 т;
Экипаж — 2 адам;
Десант — 8 адам;
Қарулану — 7,62-мм станокты Калашников танк пулеметі;
Жауынгерлік комплект — 1250 патрон;
Брондық қорғаныс — 6-8 мм;
Максималды жылдамдық – 80 км/сағ;
Жүріс қоры — 285 км;
Қозғалтқыш: карбюраторлы, алтыцилиндрлі
Максималды қуаты — 78 а.к.;
Дөңгелектік формуласы — 4Х4.

***

Бірақ ағам келе алған жоқ, алғыстан соң кішігірім «косяк» жасап қойыпты. Баланы бір сыбап алып мамам жолға дайындала бастады. Мен қалам ба? Астананы көретініме мәзбін, тіпті ағамның демалысқа келе алмай қалғанына іштей риза сияқтымын. Қазір ғой ол ұшақ мініп, азды-көпті шетел сызып жүргенім, ол кезде пойызға «қонып» жол жүрудің өзі таңсық еді.
***
БТР – 152
БТР-152 бронетранспортеры Сталин атындағы Мәскеу автомобиль зауытының конструкторлық бюросында В.А. Грачевтың жетекшілігімен жасалған. Қарулануға 1950 жылы қабылданған. Сериялық шығарылымы 1950-1955 жылдары жүзеге асырылды. Машина ЗИС-151 жүк көлігін негізге алып жасалған.

ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 8,7 т;
Экипаж — 2 адам;
Десант — 17 адам;
Қарулану — 7,62-мм станокты Калашников танк пулеметі;
Брондық қорғаныс — 6-13 мм;
Максималды жылдамдық – 65 км/сағ;
Жүріс қоры — 600 км;
Қозғалтқыш: карбюраторлы, алтыцилиндрлі;
Максималды қуаты — 110 а.к.;
Дөңгелектік формуласы — 6Х6.

БТР-50
БТР-50 бронетранспортері Горький атындағы автозауыттың конструкторлық бюросында Ж.Я. Котинның басшылығымен жасалып, 1954 жылы қарулануға қабылданды. Машинаның сериялық шығарылымы 1950-1954 жылдары жүзеге асырылды. Машина ПТ-76 жеңіл танкісінің негізінде жасалған.
ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 14,5 т;
Экипаж — 2 адам;
Десант — 9 адам;
Қарулану — 7,62-мм станокты Калашников танк пулеметі;
Брондық қорғаныс — 10-13 мм;
Максималды жылдамдық – 44 км/сағ;
Жүріс қоры — 240 км;
Қозғалтқыш: дизельді, алтыцилиндрлі
Максималды қуаты — 240 а.к.

***
Алдын-ала телефон шалып, біліп алу деген де жоқ сонда. Тіпті «қалада болмай, полигонға оқу-жаттығу жұмыстарына кетіп қалса қайтер едік» деп қоямыз кейін. Қазір өзім тұрып жатқан маңайдағы бөлімге 104-маршрутпен жеткеніміз есімде. Әйтеуір ағам орнында екен. Қуана қауышып, қалаға алып шықтық. Ол кезде сол жағалау деген атымен жоқ. Бар кереметі — ескі алаң, Конгресс-холл, Есілдің жағасы, «Миллениум» галереясы. Соның өзінде Астана мені өзіне ғашық қылды.
***
БТР – 60П
БТР-60П бронетранспортері Горький атындағы автозауыттың конструкторлық бюросында В.А. Дедковтың басшылығымен жасалып, 1959 жылы қарулануға қабылданды. Машинаның сериялық шығарылымы 1961-1963 жылдары жүзеге асырылды.

ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 10,3 т;
Экипаж — 3 адам;
Десант — 8 адам;
Қарулану — 7,62 мм станокты Калашников танк пулеметі, 14,5-мм ірі калибрлы Владимир танк пулеметі;
Брондық қорғаныс — 6-8 мм;
Максималды жылдамдық – 80 км/сағ;
Қозғалтқыш: екі бензинді, алтыцилиндрлі
Максималды қуаты — 180 а.к.;
Дөңгелектік формуласы — 8Х8.

***

Отан қорғаушылар алаңына барған кезде ағам маған «осындағы ең мықты, жаңа университет» деп Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетін көрсетті. «Не деген керемет білім ордасы мынау» деп кәдімгідей аузым ашылып қалғаны рас. «Әскерде контрактімен қаламын, ал сен қолыма келіп оқисың» деп үміттендіріп қойды. Содан бастап Астанада оқу менің басты арманыма айналды.
***
БТР-70
БТР-70 бронетранспортері Горький атындағы автозауыттың конструкторлық бюросында И.С. Мухинның басшылығымен жасалып, 1971 жылы қарулануға қабылданды.

ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 11,5 т;
Экипаж — 2 адам;
Десант — 8 адам;
Қарулану — 7,62 мм станокты Калашников танк пулеметі, 14,5-мм ірі калибрлы Владимир танк пулеметі;
Брондық қорғаныс — 6-8 мм;
Максималды жылдамдық – 80 км/сағ;
Жүріс қоры — 600 км;
Максималды қуаты — 20 а.к./т;
Дөңгелектік формуласы — 8Х8.

***
Өтпестей көрінген екі жыл да аяқталуға жақындағанда әке-шешем ағама «контрактіңді қой, қарағым, басты қатырмай ауылға қайт» деп хатты қарша боратты. Жалғыз ұл болған себепті қара шаңырақтан асып кете алмаған ағам мерзімі біткенде қайтып келді. Ол бір ақ түйенің қарны жарылған күн болды.

Қазір ойлаймын, ағамның қайта оралуына себепкер болған тек қана қара шаңырақ емес, өзіміздің Бекзат сылқым-ау деп. Шығарып салған Бекзат ағамды әскерден күтіп те алды, олардың махаббаты кез-келген қашықтыққа, уақытқа төтеп беретін «брондалған» махаббат екенін дәлелдеді. Ал маған сол жазда екеуінің үйлену тойында шапқылап қызмет көрсету қуанышы бұйырды. Әжептәуір бой жетіп қалған қызбын ғой ол кезде, бақандай 10 класс бітіргем. Астанада оқу арманы әлі де көкейде және бұл кезде ағама тәуелсіз жоспарлар пісіп қойған
***
БТР – 80
БТР-80 бронетранспортері Горький атындағы автозауыттың конструкторлық бюросында И.С. Мухин және Е. Мурашкиннің басшылығымен жасалып, 1986 жылы қарулануға қабылданды.

ТЕХНИКАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ:
Масса — 13,6 т;
Экипаж — 2 адам;
Десант — 8 адам;
Қарулану — 7,62 мм станокты Калашников танк пулеметі, 14,5-мм ірі калибрлы Владимир танк пулеметі;
Брондық қорғаныс — 6-8 мм;
Максималды жылдамдық – 80 км/сағ, суда 9 км/сағ;
Қозғалтқыш: КамАЗ-7403
Жүріс қоры — 600 км;
Максималды қуаты — 260 а.к.;
Дөңгелектік формуласы — 8Х8.

Қазір біздің елімізде осы БТР-80 және оның БТР-80А атты модификациясы пайдаланылады. 2012 жылы Украинамен БТР-4 бронетранспортерін жасауға келісіп, арты сиырқұйымшақтанып кеткенін көзім шалып қалды.
Айтылғандардан бөлек 90-жылдары БТР-90 бронетранспортері де жасалған болатын. Бірақ Ресейдің өзі оны пайдаланудан бас тартыпты.
***

Шүкіршілік, ағам қазір әскерде болмаса да өндірісте Отанымызға қызмет етіп жүр. Айдай аппақ жеңешем оған өзінен айнытпай 3 ұл туып берді. Әке-шешем соларға қарап мәз, менің сыртта жүргеніммен тіпті шаруалары жоқ. «Ауылға қайт» деп мазаламайды, тіпті мен осында болған 10 жылдың ішінде мамам қайта-қайта шақыртумен Астанаға 2-ақ рет келген деп өкпелеп қояйыншы. Қалжың әрине, мен де өзімнің мызғымас берік мақсатымның жолында жүргенімді түсінеді олар әйтпесе.

Жалпы Отан қорғаушыларымыздың еңбегі ерен-ақ. Басқасын айтпағанда шалшық су маңында орналасқан осы мұражайға барғанда аз уақыт ішінде бармақтай-бармақтай масаға таланып қиналған түрім бар болсын. Ал солдаттар сол жерде таңнан кешке дейін міз бақпайды.

Лайым әскери техниканы тек мерекелік шерулер мен мұражайлардан ғана көруге жазсын. Еліміз тыныш болсын!

Мен оқыған университетте (А. Яссауи атын. ХҚТУ) шетелдік студенттер көп еді. Өзге де түркі тілдес ұлттардың жастарынан бөлек, Өзбекстан, Монғолия, Қытай және т.б мемлекеттерден келген қандастарымыз болды. Әзір де бар.
Монғолия мен Қытай елдерінен келген қыз-жігіттермен жақын араластым. Ондағы қазақтардың тұрмысымен таныстым. Қазақта болған, бірақ Қазақстанда ұмытылған делінетін салт-дәстүрлерді білдім. Екі елдегі қазақтардың дастарханынан дәм таттым. Дәмі аузымда қалған, таңсық ас-судың бірі: «бордама шай» деген сусын болатын.
Бордама шайының Қазақстандағы қазақтар арасында бар-жоғын білмеймін. Алғаш рет Монғолиядан келген қазақ бауырлардың қолынан іштім. Оған дейін түр-түсін көрмек түгілі, атын естімегенмін,
Кейіннен қаншама рет ішсем де қалай дайындалатынын сұрамаған екенмін. Сонымен, апта басында дайындау тәсілін сұрастырып, өзім бір әзірлемек болдым. Үш рет әрекеттендім. Сәтсіз аяқталды. Десе де, не қарекет жасағанымды көрсетейін.

Бордама шайды кейде "ұн шай" деп те атайды. Шыжғырылған құйрық майда қуырылған ұнға сүт қатқан қою шайды қосу арқылы әзірлейді. Шөлді қандыратын сусын, әрі қарын тойдыратын азықтық. Суға қайнатылған күріш, арпа не жарма қосып нәрлі тағамға айналдыруға да болады.



Қажетті заттар: Қойдың құйрық майы, жарты кесе ұн, қою қызыл шай. сүт және тұз.

Дубль-1

Алдымен, 4-5 дана төртбұрыштап кесілген құйрық майды ыдысқа салып, шыжғырамыз.


Майы шығып, түсі қоңыр тартқан сәтте үстінен ұн саламыз.


Жақсылап араластырып, ұнды қоңырқай тартқанша қуыру қажет.


Сол аралықта қызыл шайға сүт қостым.



Сүт қосып жүргенімде ыдыстағы ұн мен шұжық күйіп, қарайып кетіпті. Тастауға тура келді.


Осы аралықта сүт шайға шай қасықтың үштен бір бөлігіндей тұз салып, араластырдым.

Дубль-2

Екінші рет құйрық майды шыжғыруды тағы солай бастадым.


Бұл жолы жалын шығып, жанды. Өртенді.

Сосын не қате жібердім деп ойлана келе құйрық майды жұқа кастрюльге емес, аллюминий қазанға шыжғыру керек екендігін түсіндім. Негізі, оның алдын қалай жасалатынын сұрағанымда, "қазанда дайындаған жөн" деп айтқан. Бірақ, үйде ондай қазан жоқ еді. Жалға алынған пәтер ғой. Не ыдысының жайы келіссін. «Не де болса, дайындаймын» деп өзімді әбден қайрап алған едім. Ақыры, көрші пәтерден қазан сұрап, алып келдім.

Дубль-3

«мхм» деп қойып, қайта бастадым. Оның алдын 4-5 дана кубик құйрық май салған едім. Бұл жолы 7 данасын бірден салдым.


Не дегенмен "қазан шіркін, ыдыс біткеннің төресі ғой", жайымен шыжғырды.



Ұн салып, Қызарғанша қуырдым.


«Бісміллә» деп сүт шайды құйдым.


Сүт шайды құйған соң, жақсылап араластыру шарт. Ұн іртік-іртік болып қалмас үшін…


Обалы не керек, араластырудың бабын келтірдім. Әбден сапырдым. Бір рет бұрқ етіп қайнаса болды. Қайнатып, отын сөндіріп, басқа ыдысқа аудардым.


Расын айтқанда түрі ұнамады. Мен ішіп жүрген бордама шайлардың сипаты мұндай болмайтын.


Іштім. Дәмі өзіме ұнады, сонымен қатар ұнамады. Ұнның қуырылған дәмі басыпты. Одан бөлек, шыжғырылған құйрық майдың дәмі де қатты сезіледі. Көп қосып жіберіппін. 2-3 дана жететін еді.


Осылайша, менің бордама шай әзірлемек болған әрекетім өзіме ұнамсыз нотада аяқталды. Білетіндердің әзірлегенін көріп, үйреніп алу керек-ті.

Күріш қосылып дайындалғаны тіпті керемет. Шаршауды басады. Сіңімді. Шөлді қайтарады. Алдағы уақытта жасалу жолын білетін достарымның бірінен үйреніп аламын. Сол кезде тағы жасаймын.
Егер ішіп көрген болсаңыз, айта отырыңыз. Жақсы сусын.

Мен досымның жолдаған хабарламасы бойынша әзірледім. Whatsappта жазғаны былай еді. Пунктуациясы мен жазба қарпінің түрі сақталды.

BORDAMA WAI dep atalady. Jasalu joly: En aldymen kuiryk maidy turap kazanga salp kuyrady. Sosyn erigen maidyn wujygyna kosyp kesemen jarty kese un salady sosyn ony jaksylap kuyrady uzdiksiz kuyrady. Unnyn kyzaryp piskeni baikalganda babymen kainalgan bir wainek boiauy wykkan sutti waidy ustine kuiady. Un ilenip kesektelip kalmas uwin azdan kuiip uzdiksiz aralastyryp turady. Yagni un irtiktelip kalmau uwin jakslap uzak uakyt sapyrady. Unda waiga kosylyp suiylganwa sapyrady. Keiin azdap gana taryltyp tuz salady. Sosyn daiyn bolady mindetti turde kazanga jasaidy.

Бірінің өнері бірінен асқан блогерлер сайысында маңдайыма қара тігілгендей, ешқандай байланыс ұстамайтын, спутник антеннасы арқылы интернетті бастықтан тек шектеулі уақытқа тіленіп алуға болатын жерге көшкенімді қарашы. Уақытым да барынша тығыз. Сондықтан, күніне жарты сағат болса да, блог жазуға бөліп, содан шыққанын оқырманға ұсынамын деп шештім.

Селфи сөзін жиі естиміз. Бұл терминнің қашан, қалай пайда болғанын білесіз бе?

Селфи (selfie) — өзін өзі фотоға түсіру немесе автофотопортрет. 2012 жылдары Фейсбукте танымал болған сөз алғаш рет 2002 жылы Австралияда өткен бір форумда қолданылған екен. 2013 жылы Оксфордтың танымал ағылшын тілі сөздігінде «Жыл сөзі» атанған.

Алғашқы селфилар елімізде Моймир желісінде басталды деуге болады. Инстаграм кең қолданысқа ие бола бастаған сайын және артқы/алдыңғы камералары бар смартфондардың көбеюі бізде де селфиді танымал қыла бастады. Бұрын тек артқы камера арқылы «соқыр селфилар» түсірілсе, қазір алдыңғы камера арқылы анық селфилар және топтық селфилар түсіріледі.

Селфилардың 30 пайызы 18-24 жас аралығындағы жастарға тиесілі екен. Жалпы әр интернет қолданушы 1 рет болса да селфи түсіріп көреді.

Селфилерімізді осында бөлісейік, керекшілер!

«Ақша» тақырыбындағы тапсырманы естіген кезде елең ете қалғандардың бірімін. Елеңдейтіндей де жөнім бар. Мындағылардың көбінің көзі көрмеген ақшалы жерді бұрынырақта мен көріп кеткен едім. Өз басым ол орынды қаламыздағы мұражайлардан кейінгі көруге татитын орын деп есептеймін. Қарағанды-Алматы тас жолының бойында, өткен-кеткен жолаушыларға ақ жол айтып, амандығын тілеп тұратын «Аманжол» деген кафе бар. Былайғы жұрт «Зеленая крыша кафесі» деп те айта береді. Қаладан 20-25 шақырым жерде орналасқан. Жолаушылар мырзалықтан әлде ырзалықтан сол кафеге ақша тастап кетуге құмар. Ия, есептескен ақшаларынан бөлек, кафенің қабырғасына ақша жабыстырып кету рәсімі бар бұл кафеде. Баяғыда, жол бойындағы ағаштарға "Әулие ағаш" деп шүберек байлайтын еді ғой. Дәл сол секілді. Бірақ, "Әулие кафе" деп емес, естелік ретінде өз елінің ақшасын жабыстырып кететіндер көптеп кездеседі. Біреулер ұсақ-түйек ақшаларының түпнұсқасын жабыстырса, енді біреулері көшірмесін іліп кетеді. Әйтеуір, бұл жерде жер шарының біраз бөлігінің ақшасы бар.
Көп сөйлеп қайтеміз. Суреттерге кезек берейік.
Бір қарағанда «Аманжол» кафесінің алып бара жатқан ештеңесі жоқ.

Жол бойындағы кафелердің түскі және кешкі мезгілде бос болуы некен-саяқ. Біз де аз-маз күтіп барып бас жағындағы бір орынға жайғастық. Бос тұрған стол біз отырып кеткен стол)))


Қабырғаға түсқағаздың қажеті шамалы

Ас-ауқаттың есебін теңгемен қабылдаса да қабырғаға жабыстыратын ақша атауына шектеу жоқ. Біреулер ақшаға атын жазып, кім жабыстырып кеткені жайлы мәліметтер қалдырып кетеді екен.
Үнді шайын ішіп жүргенімізбен рупиясына зер салып қарап тұрғаным осы екен.

Литваға барсаңыз теңгеңізді осындай литтерге ауыстырып алуды ұмытпаңыз

Нигерияға сапар шегіп, алда-жалда бар қаражатыңыздан айрылып қалсаңыз қапа болмаңыз. Қос алақаныңызды жайып жіберіп «Найра-найра» десеңіз жұртшылық мына қағазды қыстырып кетуі ықтимал. Ол жақта ауқатты адамдар бар шығар өзі, ә?

Польшада мынандай ақша 1994 жылы жарамды болған екен. Қазір білмеймін.

Қырғыз ақшасындағы мына апай Күләш Бәйсейітоваға ұқсайды екен.

Украина ақшасынан "Ұлы Володимирді" көруге болады екен.

Бір гривень

Румындықтар айлықты мына қағаздармен санап алады.

Румындықтар «Лей» ұстаса, түріктер лираны бес жүз мыңдап жұмсайды

Кафенің кіре берісіне де, тіпті, аркасына да ақша жабыстырып кеткендер баршылық. Кейбір суреттерді «мостикқа» түсіп тұрып түсіруге тура келді.


Қағаз ақшасы жоқтар өздерінің «бес теңгесін қыстыра кетуді» жөн санаған секілді.

«Аяғы жоқ, қолы жоқ жылан қайтіп күн көрер?» дегендей не қағаз ақшасы жоқ, не тиыны жоқ бейбақтар өз суретін жапсырып кете береді.

Менің арзанқол фотоапаратыма іліккен басқа да құнды қағаздар













Ақшасын төлесең дәретхана да тегін

Жолаушы, көлігіңнің қарны ашып қалмасын. «Аманжолдан» алпыс қадам жерде ақшаға жанар-жағармай сатады екен.


Кафенің қожайынымен көзбе-көз сөйлеспесек те көмекшісімен (администратор) тілдестім. Егесі бұндай шаруамен арнайы айналыспайды екен. Бұрынырақта бір кісі «шәйлық үшін» деп тастап кеткен ақшаны ырымға балап қабырғаға жабыстырып қойған екен. Содан басталған рәсім екен.
P.S. Қабырғаға ақша жабыстырмасақ та 1300 теңгеге екі лағман, екі-екі кеседен шәй, 3-4 тілім нан, 1 пирожный жеп кеттік.

Сіздерге осы жазбаны ұсынған адал жар, өнегелі әке Айсұлтан деген мен боламын)))

Фоторепортажға идеяны жұма күнге дейін іздедім. Таппадым. Таппағанда, тапқандарым көңілімнен шықпады. Бірі – тым таптаурын. Келесісі – тым қияли. Осылайша, кезекті рет «студенттік синдромнан» жапа шегіп, идеясыздық немесе идея іздеу туралы фоторепортажымды ұсынамын.


Әлдебір әнші, концерт немесе әншінің концерті туралы фоторепортаж жасайын деп, мұрағаттағы атыраулық әншілердің 10 жуық жинағын қарадым…


… Бірақ, бұл әрекетім еш идеяны «түртпектемеді»!


Идеяны бәрібір өнерден іздегім келді. Әсіресе, сурет салу секілді, бекзат өнерден. Бірақ, мен көрген картиналар, неге екенін қайдам, тек Ван Гогпен астаса берді… Бұл идеядан өзім зорға қашып құтылдым.


Идеяны даладан іздемекке шықтым. Қас қылғанда, біздегі сәуірдің жаңбыры да мен ұйықтап жатқанда жауып, сәтті кадрлерді "іле" алмадым…


Ван Гогтық рухы мықты ма, басыма әпербақан идеялар келе берді, бәрібір…


… сол себепті де, өмірге басқа қырынан қарап көрсем дедім. Ол қырынан қарасақ та, ЕШТЕҢЕ көрінбеді…


… бар «пәле» мынау әлемде емес, өзімде болар деген күдікпен, миыма оттегіні молынан жіберіп, сол арқылы тың идеяларға каналдар ашуға тырыстыv. Еңбегіңім – еш… Идеялар келмеді емес, келді. Әртүрлі идеялар келді… Тіпті…


Бірақ, бәрібір, бір жері кем болып, бір жері жетпей тұрды идеяларымның…


Тіпті, түс уақытында «Тамақ ішкен қалай екен?» деген тақырыпқа әлеуметтік сауалнама жүргізіп те көрдім. Нәтижелері көңіл көншітпеді…


Осылайша, идеясыздыққа ұшырадық. Тур басталғандағы "өрекпуімізден" көреміз дағы…

Жалпы еркек заты жас кезінде қыздармен жүріп көреді. Барлығы емес әрине. Біреулер туғаннан тұйық, тормоз, біреулердің отбасысының діни көзқарастары бойынша, біреулер туғаннан қызтеке дегендей қызбен жүрмейтіндер де бар.



Бүгінгі адамтану жазбамды қызбен жүретін немесе жүргісі келіп жүргендерге арнаймын. Ғашықтық, ұнату, сүйіспеншілік әлбетте үйленгенге дейін болатын сезімдер. Және бұл қарымқатынастар сенің кішігірім әлемің, шағын автономиялық мемлекетің. Өкінішке орай өмірде барлығы жақсы бола бермейді. Осы әлеміңді бүлдіретін, ғашықтық аймағыңа зиян келтіретін лаңкестер, іштен жеп құртатын құрттар, сезім вандаллары әлбетте бұл өмірде бар. Бүгін сол залымдарға тоқтала кетейік.

1. Қыздың ең жақын құрбысы
Қыз бен жігіт қарымқатынасы тек 2 адам арасындағы қатынас деп қате тұжырым жасама. Шын мәнінде сен қыздың ең жақын құрбысымен де жүресің. Тек қызыма арнап әдемі сөздер, хабарламалар жазып жүрмін деп ойлама, әлбетте ол жазғандарыңды мұқият оқитын тағы біреу бар. Қыздан күткеніңдей жауап келмей жатса әлбетте мұндай бақытқа тосқауыл болатын да қыздың құрбысы. Көп жағдайда қыздың құрбысы қыздан әдемі емес. Сондықтан құрбысын негізінде көре алмайды, оның да өзіндей бақытсыз және үмітсіз болғанын қалайды. Сен туралы барлық мағлұматты жинайтын, бұрын кіммен жүргеніңді, қандай жаман әдеттерің барын, қанша бауырың бар екенін білетін де осы қыз құрбысы. Негізі саған жау ретінде қарамай, керісінше жақсы сөйлесуге тырысады. Жүріп жүрген қызың туралы не ойлайтыныңды ақырындап сұрап отыруы да мүмкін. Байқа!


— Ехехе, Whatsapp-та мықты жазғанымен жігітің негізі тормоз ше, Қаламқас...

2. Қыздың жақын жігіт досы
Иә, иә, білемін, білемін, қыз бен жігіт әлбетте дос бола алмайды. Бірақ қыздар солай ойлайтынын біл, көн, шыда. Бір күні бір жігітті досым деп таныстырса таң қалма. Бұлар жыныстасың ретінде сенің не ойлайтыныңды, қалай ойлайтыныңды әрине жақсы біледі. Қызыңа түрлі тактикалар беріп отыруы ғажап емес. Мұндай көтлектердің 2 түрі бар. 1-шісі осы қызды бұрын ұнатқандар, әлі ұмыта алмай айналшықтап жүргендер. 2-шісі білдірмей ұнатып жүргендер. 3-шісі де бар негізі, бірақ олардан тап саған пәлендей зиян келе қоймайды, олар қызыңның омырауына, етегіне көз салмайтын типтер, бұл жағынан қам жеме. Сонымен ана дос болып саналатын малды, иә, танымасам да сен үшін мен де теуіп тастағым келіп тұр. Бірақ шыда, қызыңның көзінше агрессияға барма. Қызыңа айтып қойып, араларыңды бұзуы мүмкін. Оңашада ұстап алып, қысып жібер.


— Щааа, Нұргүлдің бұрынғы жігіті саған келіп жүр ма, не?..

3. Қыздың анасы
Сен қанша жерден тәрбиелі, білімді, жақсы жұмысты, өнерлі, өнегелі, ақылды, көрікті, сымбатты болсаң да үйлену тойына дейін сені оңбаған, алқаш, нашақор, қаңғыбас ретінде ғана көретін адам түрі бар. Ол — қыздың анасы. Бұл әйел егер Фейсбук, Инстаграмдағы жігіттермен футбол қарап, сыра ішіп отырған суретіңді көріп қалса бітті дей бер. Болды, сен соңғы ақшасын бәс тігуге құртатын, өзі сияқты маскүнемдермен күнде ішетін, саунадан сауна қоймай түрлі ұлт, ұлыс, жас категорияларымен жыныстық қатынасқа түсуді ұнататын нағыз оңбаған болып шыға келесің. Суреттеріңді өшір. Өйткені қызына бір күні "өткендегі жігіттің Мирында фотолар бар ма еді?" деп сұрап қалуы әбден мүмкін, әбден!


(Google дәл осыған дұрыс сурет тауып бере алмады, мына суретті ұнағасын ала салдым)

4. Қыздың ағасы
Махаббат әлбетте түрлі қиындықтар арқылы келеді. Сондай кедергілердің бірі — қыздың ағасы. Сені әрине бір көргеннен ұнатпайды, жек көреді, ұрғысы келеді, боқтайды, телефонмен айқайлайды. Ағасы тіпті Болашақ арқылы Германияда музыка бойынша білім алатын болса да, бір діни жамағатта имам дәрежесіне көтерілген болса да оның ішінде бәрібір 79-дағы Сағындық жатыр. Өйткені ол қыздың ағасы, ал сен нақұрыссың. Амал жоқ шыдайсың, көзіне көп көрінбейсің. Бірақ, бір жақсы жері тойдан кейін саған жақсы қарайтын болады. «Біздің қызды ренжітпе» деп арқаңнан бір қағады, содан кейін көтіңе кірмесе де былай жақсы қатынаста болады. Тойға дейін ол егер шығыс жекпе-жектерінің бірімен айналысатын спортшы болса онда не дейін, өз обалың өзіңе. Басқа қыз қарап көр, мысалы Алмагүл де жақсы қыз сияқты былай…


— Ептібайымайттың баласы, кет құры нақ!

P.S суреттер Google іздеу жүйесінен алынды

Тақырыптың атауына шығарылған сөздер оның әйгілі «Я не люблю» деген өлеңінен алынған.

Бұл өлеңге бұрыннан шатырым кетім жүрген болатын.

Маған мейілінше автордың айтпағын мән-мағынасын бүлдірмей, артық ештеңе қоспай және қандай да бір ұйқас бен буын санын сақтап, гитарамен қазақы мақамға салып айтуға келетіндей ету керек болды.
Аудару барысында білдім, кей өнер алыптарының өлеңін аударғанша, жаңа шығарма жазу оңайырақ екен.

В.Высоцкий
"Ұнатпаймын"
Ауд. А.Базарбай

Ұнатпаймын мезгілсіз өлімді мен,
Өмірімнен ешқашан түңілмегем,
Ұнатпаймын кез-келген күнімді мен,
Айта алмасам ән шырқап, көңілді өлең.