1-тур сұрақтары by asaubota :

1. Соңғы жылдары танымал бола бастаған бір спорт түріндегі танымал бір қимыл ATW (Around The World) — Жерді айналып шығу деп аталады. Бұл қимыл қай спорт түрінде екенін бірдей әріптен басталатын 2 сөзбен атаңыз.

2. Қара Жұма, Анна Курникова, Чернобыль, Мелисса, ILOVEYOU. Бұлардың ортақ атауын табыңыз.

3. Биткоиндармен де жұмыс істейміз деп құрылған нигериялық Мундиаль Манибокс компаниясының құрушысын атаңыз.

4. Еркектерге арналған Максим журналы БҰНЫ өскеннен кейін қою керек 28 нәрсенің бірі ретінде жазады. Ал БҰДАН Финляндияның Оулу қаласында жыл сайын жарыс өтеді, жеңімпаздарға кәдімгідей салмақты сыйлықтар береді. БҰЛ не?

5. 1984 жылы құрылып, үлкен нарыққа 2003 жылы жаңа атпен шыққан бұл компания өздерінің бұрынғы аттары қолданыста бар болғандықтан қазақшаға аударғанда Жаңа аңыз сөздерінен жаңа бренд атауын құрастырды. Бұл қай бренд?

6. Финляндияның Тампере қаласындағы бір парктен үлкен игректер көресіз. Олардың не үшін екенін емес, парктың тематикасын табыңыз.

7. UBER аналитиктерінің айтуынша не аз болған сайын, тұтынушылар жоғары тарифке келісе береді?

8. Рио Олимпиадасының алдында бір компанияның ролигінде 2 спортшы машинаның алдыңғы орнына қайсысы отыратынын «тас-қайшы-қағаз» ойыны арқылы шеше алмай, екеуі де артқы орындықтарға отырады. Спортшылар қандай дисциплина бойынша жарысқа қатысады?

9. «Жазу анық болуы тиіс және көп орын алмауы керек, арзан қағазда да көзге жақсы көрінуі қажет.» 1931 жылы Морисон атты дизайнер қай газетті айыптап, өз ұсынысын жасады?

10. Бір мәселеге назар аударту үшін бір қытайлық 100 күн бойы қолына ИКС ұстап Пекин көшелерін аралап жүрді. Кейін ол кірпіш жасады. Қытайдың қолындағы ИКСті табыңыз.

2-тур сұрақтары by MERmukhanov :

1. Фредерик Бегбедердің пікірін сәл толықтыра отырып, 1998 жылғы футболдан әлем біріншілігінің финалында неміс ұтты деуге болады. Бұл немісті атаңыз.

2. Спортшы Риксон Грейсидің өзі ИКС, әрі ИКСтен Бразилия чемпионы. ИКСті бір сөзбен атаңыз.

3. Отандық брендтерге қатысты блиц: әр сұраққа 20 секунд.
Бірінші оң жақ жоғарыдағы сурет: мұнда белгілі бір отандық брендтің логотипінің үзіндісі берілген. Оны жазыңыз.
Екінші блиц сауалы төменде. Мұнда бір отандық өнімнің атауын іздеу жүйесіне салғандағы скрин. Іздеу қорытындысының жанына сол сусынның суреті шығады.
Үшінші суретте отандық банктердің бірінде орналасқан мүсін орналасқан. Онда қуатты дәу бұқаны сүйреп келе жатқан күшті бала бейнеленген. Қай банк екенін атаңыз.

4. Жапонның кулинария сөздігінде ағылшын тілінен енген бірқатар терминдер бар. Мысалы, «сабису» сөзі ағылшынның «service» дегенінен шыққан және клиенттерге қызмет көрсету бойынша іс-шаралар кешенін білдіреді. Ал «байкингу рёри» терминін қазақшаға қандай екі сөзбен аударуға болады?

5. «Идентификация» фильмінің бірнеше кейіпкері өз өмірлерінде ең соңғы болып есімі сирек кездесетін қызды көреді. Бұл қыздың атын атамас бұрын, ағылшын тілінде жазылуы тұп-тура осындай, бірақ айтылуы басқа, әрі әлдеқайда кең таралған қыз есімі бар екенін ескеріңіз.

6. Мына қазақ жұмбақтарының бәрінде бір жауап:
Бір таудан бір таудың басы биік,
Тұрады ортасына бәле жиып,
Бәленің зардабына шыдай алмай,
Жіберді бұтына сиіп-сиіп.

Ақ сәлделі қожалар,
Зікір салып сұңқылдар,
Өз тамағы тойған соң,
Бейне жынды бұлқылдар.

Сары ағаштан сарайым,
Ішінде жаққан қалайым,
От пен су бір жерде
Табылып тұр әрдайым.

7. Ойбастар!
Тарихшы Роуздың көзқарасына сай, ойбастарда сөздерсіз жан тебіретер сұхбат және сөйте тұра асқан белсенділік, ежелгі Шығыс және заманауи Еуропа, нақты ғылым және поэзия, триумф және трагедия, үміт пен торығу, ақырында, өмір мен өлім жатыр. Не жатыр?

8. Игорь Белый аспандағы айды қаңғырып жүрген ИКС деп теңейді. Клод Маньенің комедиясының кейіпкері — қазір кедей, бірақ текті Блэз д'Амбрие байдың мұрагер қызына үйленбекші болады. Қалыңдықтың ата-анасына бәрінен бұрын д'Амбриенің ИКСі ұнайды. Ал біздің халықтың көбіне ИКС ұнамайтын сияқты. ИКСті атаңыз.

9. Керуен жолындағы жұлдыздың өлуі керуенді дұшпандық тосын шабуылдан да көбірек құртады. Антуан де-Сент Экзюперидің нені жұлдыздың өлуі деп атағанын бір әріптен басталатын екі не үш сөзбен атаңыз және не үшін екенін түсіндіріп көріңіз.

10. 1987 жылы Адриано Челентано бір телешоуда итбалықтарды қорғау туралы қызу монолог айтты. Актер отандастарын «Аңшылық – махаббатқа қарсы» тіркесін жазуға шақырды. Он төрт миллион италиялық оның айтқанындай істеп, содан үлкен жанжал туды. Челентаноға айыппұл салынып, біраз уақытқа экраннан аластатылды. Аталған тіркесті Челентано қай жерге жазып қалдыруға үндеген?


«Нават» дәмханасы, Астана қ.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 25 қарашасындағы эфирінде жартылай финалдық кезеңнің екінші ойыны өтті. Қонаққа келген «Жаңа астаналықтар» командасы ойынды 3:8 есебімен аяқтады.

< — Иә, иә, тігінен.
Бір әңгімеде грек өнертапқышы Цезарьмен жаңа бір зат, құрылғының жобасын талқылап жатады. Цезарь ИКСтің орнына РИМ болатындай етіп жасауын сұрайды. ИКС-ті атаңыз.

Білгір Андрей Козлов шотландтық Чарльз Маклиннің жаңа кітабын сенімді дереккөз деп атайды. Атап айтқанда, онда хересті сақтау мен бурбонды сақтаудың айырмашылығын, немесе «бөшкелік сусын күштілігі» деген не екенін біліп алуға болады. Бұл кітаптың атауы танымал дереккөздің атауын сөзбен құбылтқаннан шыққан. Кітап атауын табыңыз.

Өз әріптестерін ол кәсібилер мен әуесқойларға, кәсіпқойларды өз кезегінде жинаушылар мен әдістемешілерге бөліп жіктеді. Жинаушылардың ішінде ол суретін салушылар мен сипатын жазушыларды, ал әдістемешілердің ішінде философтар, жүйелеушілер және атау қоюшыларды айрықшалады. Оны атаңыз.

«Гриффиндер» мультсериалының кейіпкері Кубада жұреді. Бірде оның жанынан салтанатты түрде америкалық туды алып бара жатады, ол соны ОСЫЛАЙ ІСТЕУ үшін пайдаланады. «Жел қызы» фильміндегі алып қашу оқиғасы клубтағы таныстықтан, дәлірек айтсақ, жігіттердің қызға ОСЫЛАЙ ІСТЕУІнен басталады. Бұл жалпы қисынды, себебі танымайтын адамдар да бір-біріне ОСЫЛАЙ ІСТЕЙ береді. Қазнеттің қылжақбас блогері Сатыбалды Кербабаев «Мүшейра: Тозақта ОСЫЛАЙ ІСТЕУ» атты қисық жазбасында «Тозақтың ыстығы сонша, ...» деген сөйлемді, аталмыш жердің ыстығын мейлінше әсерлі жеткізетін сөйлеммен аяқтау керек деп шарт қояды. ОСЫЛАЙ ІСТЕУді бір әріптен басталатын екі сөзбен атаңыз.

Джеральд Дарреллдің кітабында грек Еврипид туралы баяндалады. Ол өлгенше ішіп, аулада ұйықтап қалады. Кітап кейіпкерлерінің бірі қысқалық үшін Еврипидті осылай атауға болады дейді. Қалай?

Сахара шөлінің жиегі «Сахель» деген сөзбен аталады. «Сахель» сөзінің аудармасы (африкалық) елдің атауына да кіреді. Қазақ тіліндегі аудармасының омомнимі бар. Атаңыз.

Бұл сұрақта жасырын тұрған бір ғана ұғым бар. Кейде ОНДА екі «альфа» болады, мұндай жағдайда ОЛ коалиция деп аталады. Жапонияда ұйымдастырылған «ОЛ» 1997-жылдан 2007 жылға дейін созылды. ОЛ – биологиялық топтың атауы.

Қазақ жұмбағын шешіңіз.
Қимылы оңдырмас,
Кiшкене қоңырбас.

1976 жылы Делиді абаттандыру бойынша бағдарлама аясында қаланың ескі, лас түкпір аудандары қиратылып, квартал тұрғындары өздеріне жаңа тұрақ іздеуіне тура келді. Аңыз бойынша, сыйықсыз үй-жайлар әр жерлерде пайда бола бастады, бірақ ол жерлерге арнайы келген үй бұзушы мекеме өкілдері ештеңе таппай қала берді. Бұл кварталдың тұрғындарының көбінің айналысатын ісін, кәсібін атаңыз.

Өзінің ескі корсетіне сыймай қалған кейіпкер қызды Рэй Брэдбери ОҒАН теңейді. Басқа шығармасында Брэдбери ОЛ туралы жазған үзіндісінде «жасыл, алтын және қара қою құбылған дақ» деп сипаттайды. (Бұл сипат Абайдың «Тоты құс түсті ОЛ» деген шумақтарына жақын.) ОНЫ атаңыз.

Бір журналистке АЛЬФА жиегінде ғана жасыл жолақ созылған кепкен күзгі жапырақты есіне түсіреді. Кеңестік жазушының АЛЬФА туралы кітабы „Басымен төмен төңкерілген бір ай“ деп аталады. Баз Лурманның нұсқасындағы «Альфа» 2008 жылы шықты. АЛЬФАны атаңыз.

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 18 қарашасындағы эфирінде жартылай финалдық кезеңнің екінші ойыны өтті. Қонаққа келген «Брейнсторм» командасы (Дархан Молдашев, Санжар Сұлтанов, Асқар Абсеметов, Бақытнұр Әлібай) ойынды 6:5 есебімен аяқтады.

Насер Құлсариевтің авторлығындағы қазақтың тұңғыш («Тақыр» деп аталатын) рок-опера-балетінде Өмір Желі бауыры Өлім Желінен өзінің сүйіктісі Тірі Суды қайтаруын сұрайды. Бұл рок-операның неге арналғанын екі сөзбен атаңыз.

Актер Родольфо Валентиноға ғашық, тәнті қыздар оның фильмдерінің премьерасына ОСЫ нәрсемен келетін. Қазақ қыздарына Қарлығаш деген атты түркі халықтарында ОСЫ нәрсе қыз баланың символы болғандықтан беретін болған екен. (Бұл сөзді іздеу жүйелеріне салғанда, алғашқы ондықта қылмыстық хроника жаңалықтары шығады.) Ол не?

«ИКЕА» компаниясының су жаңа жарнамасында «Біз оны орындығынан айырдық, біз оған жаңа орындық сыйлаймыз» делінген. Кім туралы айтылған?

Әбдікәрім Ахметовтың жұмбақ өлеңін (үш сөзбен) аяқтаңыз:
Темір қайшы – қос қайшы,
Шығыршықсыз бос қайшы.
Еңбеккерге дос қайшы,
Еріншекке қас қайшы.
Өтпейді бір бос күні,
Ол –…

Кинематограф сыйлықтарының көбінің атауы қандай да бір металлды қамтиды. Мысалы, Берлиндегі «Күміс аю», Лейпциг фестивалінің «Алтын көгершін», Пльзеньдегі «Алтын көктарғақ құс», т.б. Ал ресейлік анимация фестивалінің арнайы сыйлығы фестивалінің атауына қарасақ, басқа материалдан жасалған сияқты. Қандай?

Фейсбуктегі тікелей эфирі осы.

Шерхан Мұртаза: «Көркем әдебиет — ауыр АЛЬФА болса, публицистика — жеңіл БЕТА» дейді. Әзілхан Нұршайықовтың жас кезінде АЛЬФАда, ал Хамит Ерғалиевтің БЕТАда болғаны белгілі. АЛЬФАны кейде құдайға теңейді, ал БЕТА латынша бір қолға үйретілген жануар атауынан шыққан. Ол екеуін атаңыз.

Біреуі – «кең пейіл», екіншісі – «өткір, шабуылдаушы», тағы бірі – «биік», төртіншісі – «ғажайып, құт сәулелі». Оларды бір сөзбен атаңыз.

Кей деректерге сенсек, Әмір Темір белгілі бір көрсеткішті, яки санын 112-ге дейін көбейткен екен. Нәтижесінде оның еншісінде түйелер мен әскери машиналар пайда болыпты. Бұл көрсеткіш санның бізге мәлім тұрақты санын атаңыз.

Алексей Толстой, Ефим Копелян, Александр Довженко және т.б. интеллигенция өкілдері шебер Алексей Федоровтың бұйымдарын пайдаланатын. Бірде жоғары партия басшылығы оған үш өнім жасауға тапсырыс береді. Жылдар өте келе Федоров ол өнімдерді бір арнайы музейден таппай, соған қуанады. Бұл музейдің кез-келген экспонатын қазақстандық фильмнің атауымен, екі сөзбен атаңыз. (Сұрақ авторының ең сүйікті фильмі  )

«Мұнда фантазия реализммен біте қайнасып, шынымен тамаша, мейлінше пропорционал және дәл форма жасап шыққаны соншалық, тіпті адами және аңдық элементтердің араласуы көрерменге жиренішті әсер етпейді». Өнертанушы Гнедич бұлай не туралы жазған?

»Формула-1-дің" индонезиялық автошабандозы Рио Харьянто темір тұлпардың тізгінінде үлкен жылдамдықпен қозғалу оны жол жүрген жолаушыға айналдырмайды деп шешті. Соның салдарынан команда қауіпсіздік мақсатында оны бас тартуға үгіттеуге мәжбүр болды. Неден бас тартуға?

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

#56млннеүшін деген хештегті бассаңыздар, бір топ программистердің кирилллица-латын [ ̶к̶о̶н̶в̶е̶р̶т̶т̶е̶р̶і̶ ] конвертері 56 миллион тұрмайтынын техникалық және экономикалық аргументациямен дәйектегенін көруге болады. Оны it-ден мақұрым мен сияқтылар да түсінеді.
Таза қаріпбиаралық конвертер «бір әріпке — бір әріп» принципіне сай, тіпті серверлік жүктемесіз офлайн режимде де жасала алады (мысалы, жүктеп алатын бағдарлама әм қосымша іспетті). Бірақ "̶п̶ұ̶л̶ы̶м̶" "ұлтым" деп ұрандаған 56 миллион сұраушылар смета сұрасаң, қосымша төте жазу туралы немесе техникалық терминдерді қолданып ми ашытады, әлбетте.
Тегін-ақ конвертерлер тұр. Mіne, mysaly, Zakondag'y konverter: www.zakon.kz/perevod_na_latinicu.html

Қазіргі кезеңде ұлт, тіл, діл деп ұрандатып, тиын істеуді ұят деп білетін адаммын. Әрине, отарлану комплекстерінен арылмаған адамдар, "Қамшы" сияқты сол арқылы нан тауып отырған пОрталдар және саналы адамға түсінікті өз құнынан асыра сілтенген жоба алғысы келетіндер, негізі, сын айтқан блогерлерге рақмет айту керегін түсінбей отыр. Мемлекет қаржысы жұмсалып қойылғаннан кейін әңгіме әлдеқайда ауыр болады. Қаржы полициясына «Отан үшін арда туған, ұлтым деп күңіренген» аргументтер өтпейді. Дені елге оралған қандастарымыздың "қазақты сүйе отырып", артық тиын істеп қалуына қарсы болмауға да болады. Қандастарымыз ғой! Бірақ, жеке мен, шаршадым. Құсық-бастамалармен басы артық теңгені талан-таражға түсіруден шаршадым…
Жемқорлық мейлінше азаюы үшін бірнеше толқын ауысуы тиіс деп білетін адаммын. Яки сіз және сіз тәрбиелеген буын қайтыс болып, ұрпақ жаңаруы керек… Қап және әттең, алайда қазір де қарап отырғым келмейді.
«Е, ақшаны қызғандыңдар, бір қазақтан — бір қазақ көре алмай» деген ̶к̶ө̶т̶ патриот аргументке айтарым — есектің енегін жепсіңдер. Дә-ә-әу нәжіс. Қазақшылықпен бүркеніп, ақша жеуден құсқым келеді. Бвуууәқ.

Сол себепті 10 миллион теңгеге конкурс жариялап, «Ал істеп бер» деу — біріншіден, сын ұғымының өзіне қайшы. «Тек Сәкен Майғазиев деңгейіндегі әнші ғана Сиви Махмудидің әнін ұнатпауға құқылы» стайл. ШайнапсыЗдар, салық төлеуші ретінде кез-келген азамат құқылы. Алайда, кәсіби деңгейі артық болмаса, кем еместердің де пікірі сондай. Жалпы ақша артық жұмсалатынын түсіну үшін көп ми қажет емес. Рымбек Ізғали, мысалы, програмист ретінде бірнеше сағатта конвертердің бета-версиясын жасай салды. Конкурстарыңа көлденең бұтақ қоя отырып, жайдан-жай.
«Ақшаға бәрін сатып алуға болады» деген пиғыл былай-былай ұлтты сүюге қайшы емес екен, ә? Сын айтқан блогер-программистер конкурсқа баса көктеп қатысып кетеді деп ойлаған шығар. Ха. Өресі тар, көреген емес қадам болыпты.

Кәллаларыңа әлі қонбаған бір нәрсені түсіндіре кетейін. Конвертерді жалпы жасауға өлермендік танытпаудың себебі — қазіргі латын қаріптерінің нұсқасына іш тартпау. Кейбір адамдар, мәселен, 56 миллионға иероглиф берсе де конвертерлеуге әзір ғой…
Мысалы, қазақтың тұңғыш сайттарын жасаған Аршат Оразға «вообще поқ». Ол техникалық тұрғыда оған көп қаржы немесе уақыт керегі жоғын көрсетіп, конвертер жасай салды. Өзіне ұнамды қаріпбимен!
Mіne, türіk älіpbiі negіzіndegі oquğа tüsіnіktі nŭsqа: kerekinfo.kz/translit.html

Қазіргі нұсқаны қазір сынамасақ, ертең ақылгөйсінгеннің не керегі бар?
Біріншіден, әріптік сулифа. Қаріптер қандай жолмен таңдалды? Егер қазақтың бағына біткен көшбасшының есімі Мүсілім болғанда, апострофсыз u әрпі ү болар еді. Есімі ғайыптан тайып Қуат болғанда, u әрпі у болар еді… Қазір, кирилицада сызығы бар ұ — латынша сызығы жоқ u боп шыға келді. Бұл — тездетіп қол қоюға ұсынып жіберген шенеунік пен мамандар тарапынан саяси жағымпаздықтың лингвистикалық көрінісі.

Екіншіден, ө әрпі латынша o' деп жазылады. Бірақ мысалы, ең әйгілі футболшылардың бірі Самюель Этo'оның ныспы онсыз да апострофпен жазылады. Sami'y'el Eto'o дегенді Самюель Этөо деп оқуымыз керек қой, иә, онда? Қалайша? Ол азаматтың фамилиясы дұрыс оқылуына құқығы бар емес пе? Әлде ол ̶н̶и̶г̶е̶р̶ қара нәсіл болғасын солай жазып-оқи ма қазақтар? Расизмнің иісі аңқиды.
Яки, онсыз да апострофпен жазылатын сөздердің әліпбиаралық транслитерация кезіндегі түсініспеушіліктерді Самюель парадоксы деп атадым.

Үшіншіден, ағылшын тілін білетін көзі ашық ағайынның когнитив диссонансқа түсуі. Ы әрпі — у болса (ағылшынша жақын, жалпы, уай әрпі — и, ай қызметінде), у әрпі — y'. What?! Неге? Формал логикаға сай емес қой…
Неге и мен й бір таңба? Латынша «Менің досым Саид еріп келед» пен «Менің досым Сайд еріп келедтің» айырмасы жоқ па? «Ой, сен смс жазғанда араб шығар дегем, сөйтсем досың америкалық екен ғой!»
Кері конвертация кезінде «жасанды сана» қайсысын таңдауы тиіс? Әр әріпке — жеке-дара латын таңбасын берген жөн емес пе? Талқылау керек еді, кемі.

Төртіншіден, әрине, хештег мәселесі. 56 миллион сұраған бауырдың бірегейі Біләлді хештегтейін десем, #Bіla'l деп шығады, тег толық алынбайды. Сосын біреудің атының қасында боғауыз айтасың деп шығасыңдар… Білә-хештегтеріңдісссс… :(
Латынға өтуге ешкім қарсы емес. Конвертер жасауға да ешкім қарсы емес. Бірақ мұнда құндылықтың сұрағы емес, механизмнің мәселесі мазалағанын түсінген шығарсыздар. Неге? Неге олай? Неге осынша?

Түпнұсқа мына жерде.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 11 қарашасындағы эфирінде жартылай финалдық кезеңнің алғашқы ойыны өтті. Қонаққа келген «4.fm» командасы ойынды 5:6 есебімен аяқтады.

< — Иә, иә, 90 градус қисық түсірілім. :)

Тағдыры қиын жан-жануар паналайтын мекемелердің бірінде Гомер деген жолбарыс өмір сүреді. Бұл мақұлықтың қандай мамандық иелерінен зардап шеккенін табыңыз.

Дана Круглова отандық ресурстардың бірінде жергілікті үйлерде тұруға болатынын, бірақ сатып алуға болмайтынын, ал кейбір ұйымдардың үстінде үш түрлі ту бір гербпен тұрғанын жазады. Журналист қандай елді мекен туралы баяндайды?

Бұл ауыр салмақтағы спортшы 2004 жылы Олимпиада ойындарының финалына шыққан тұңғыш мысырлық боксшы атанды. Оның аты-жөні Брунейдің 13-сұлтанымен, 17 ғасырдағы парсы суретшісімен және ХІХ ғасырдағы Мысырдың падишасымен бірдей. Интуицияға салып, оның аты-жөнін атап көріңіз.

«Қазаққа басқа геометриялық пішіндерден гөрі Х көбірек ұнаса керек. Өйткені, ол үшін — зат неғұрлым ауқымды болса, соғұрлым маңыздырақ көрінеді. Сондықтан да, әдетте, атақты Һәм бай қазақтардың қабірінің үстіне осындай ескерткіштер тұрғызылады» деп жазады Шоқан Уәлиханов. Ал 1883 жылы француздың әзілкеш жазушысы Альфонс Алле басқа суретшіден бұрынырақ ақ Х түріндегі «Бозарған қыздардың қарда алғашқы шіркеулік тазаруы» атты картина жазды. Х-ті атаңыз.

Бір әзіл суретте қыз бала мен әжесі дастархан басында отырады. Әжесі: «Ойбу, менде тағы да шарф шығып кетті» дейді. Кейіпкер қыздың әжесіне не үйрете алмай қойғанын нақты атаңыз.

Психомедицинада әлемдегі барлық объектілерді бөліктерден тұрады деп елестетуге тұрақты ұмтылыс және бұл объектілердің қай жерге ең орнықты сәйкесетінін анықтауға тырысу Х эффектісі немесе Х синдромы деп аталады. (Х-тің авторы – Пажитнов.) Атаңыз.

Қазақ жұмбағын шешіңіз.
Қаз-қатар тесігі бар,
Қалпақсыз есігі бар.
Көмейінде тілі бар,
Аузын буар жібі бар,
Кеме сынды пошымы,
Білсең айтшы, осыны?

2010 жылы олар Линн Малерба есімді әйелді басшылыққа сайлады. Малерба «Мутави Мутахаш», яки «көп жүрек» деген мағынадағы жаңа есімге ие болды. Алайда 1826 жылғы әдеби қайнаркөзге сенсек, олар мүлдем қалмауы керек еді. Олар кімдер?

Алексей Константиновтың қанатты сөзінің кейіпкері өзін жалғыз сезінбейді, себебі оның АЛЬФАсы көп. Бір туристік сайтта АЛЬФАлар көлдерді сипаттау кезінде кездеседі. Wikiwand.com сайтында «АЛЬФАлар» атты 2008 жылғы қорқынышты фильмнің қазақ тілінде сипаттамасы, сюжеті, түсіру тобы туралы мәліметтер жазылған. АЛЬФАны атаңыз.

Бұл территорияда шығарылатын кәдесый тиындардың номиналы жергілікті үш долларды құрайды, ал формасы жалпы қабылданған нормадан ерек. Бұл аймақты атаңыз.

Бұл ұйымды түрлі жылдары басқарған адамдардың ішінде (Изя) Фидель мен (Игорь) Саввин бар. Ал 1927 жылдан бері ол формал түрде атына заты сай болды деуге болады. «Азаттықтың» айтуынша, мекеменің Ирандағы аналогы 1996 жылы құрылған және тәулігіне бір сағат жұмыс жасайды. Оны екі сөзбен атаңыз.

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 4 қарашасындағы эфирінде 3-айналымның соңғы ойыны өтті. Қонаққа келген «Арулар» командасы ойынды 5:6 есебімен аяқтады.

Бұл балқан түбегінен шыққан адам балалық шағында өзінің Мачак деген мысығын сипағаннан кейін өмірі, мақсат-ұстанымы түбегейлі өзгерген деседі. Ол кім?

2012 жылғы сәуір айындағы желімді жарнамалаған бір жарнамалық плакатта ИКС Бостандық мүсінінің (ескерткішінің) жанынан өтіп бара жатады. ИКСті атаңыз.

«Менің жеңгенім жеткіліксіз, қалған жауларым да жеңілуі тиіс. Жеңістің мүмкіндігі — тек шабуылда. Адамдарды мақтансүйгіш ет, өркөкіректік оларды ақымақ етеді, Сол кезде сен оларды бағындырасың… Қалай жасау керектігін білсең, бәрі де оңай. Қарапайым тұрғындар арасында бұзаудай момын, той-думанда асау тайдай сергек болыңдар. Ал соғыста олжасына төнген аш қырандай ұрысқа атылыңдар. Тауда жоғалған нәрсені өзен түбінен іздемейді». Мына сөздің бәрі кімге тиесілі?

Франческо де Бушар 1866 жылы ОЛ өзінің атауын еріген сыр тілімдері гүлдің күлтелерін еске түсіретін болғасын алған деп жазады. Оны екі сөзбен атаңыз.

Джеральд Дарреллдің «Рози – менің туысқаным» кітабында сот талқылауы кезінде адвокат клиенті туралы «ол қайыршы емес, алаяқ емес, сыған емес, жұлым-жұлым пәлеқор емес, шарлатан емес… дейді. Сот төрағасы оны сотқа келген адамдар мұнда ИКСті құрау үшін жиналған жоқ деп тоқтатады. ИКСті бір әріптен басталатын екі сөзбен атаңыз.

Қазақ жұмбағын шешіңіз. Және бізге мәлімі — жұмбақ жауабының ең алғашқысы қара (нәсілді) болған. Жұмбақ: Қу ағаштың басында, құтырған адам айқайлайды.

1642 жылы Абель Тасман Үндістаннан Чилиге дейінгі теңіз жолын зерттеу мақсатында, сондай-ақ Оңтүстік Жерін іздеу үшін голланд колониясы Батавиядан теңізге шықты. Құрлықты айналып өтіп, ол Тасманияны, Жаңа Зеландияны, Тонга аралдарын және Фиджи аралдар тобын ашты. Содан кейін ол сәтті түрде Батавияға оралды. Сауал: ал неге онда оның: сапарын «керемет сәтсіздік» деп атаған?

Ғасыр басында Гаагадағы ірі шахмат турнирінде 84 жасар гроссмейстер Мизес 86 жастағы голланд шахматшысы Ван-Форрестке қарсы партияда жеңіске жетті. Журналистердің бірі Мизестен: «Сіздің жетістігіңіздің сыры неде?» деп сұрайды. Ол: «ИКС жеңді» деп жауап береді. ИКСтің (омонимі бар екенін ескере отырып) атаңыз.

Андрей Вознесенский әйелдік бастаудың символы БІРІНШІ мен ЕКІНШІНІҢ сүйісуі деп жазады. БІРІНШІ мен ЕКІНШІ бала күнімізде ара-тұра бейнеледік деуге болады. Ол екеуін атаңыз.

Әйгілі қазақ жазушысы кеңес кезіндегі қайта құру кезеңіндегі өз романында (романда суреттелген кезең ертерек) ОЛАР «ананың қос төсіндей» болды деп жазады. Оларды атаңыз.

XVIII ғасырдың соңында Стамбулда, сұлтан Селім III сарайында, неміс Антуан-Игнас Меллинг. те өмір сүрді. Ол түрік тілін үйреніп, сұлтанның туысы Хатиджа ханшайыммен белсенді хат алысты. Бұл хаттардан Меллинг пен Хатиджа жүзден аса жылға өз заманынан озғанын байқауға болады. Мұндай тұжырымға келуге не себеп болды?

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 28 қазандағы эфирінде 3-айналымның кезекті ойыны өтті. Қонаққа келген «Бақсы» командасы ойынды 5:6 есебімен аяқтады.

Қазақтың әзіл-оспақ жұмбағынан: Патша өте дәмді және мінсіз етіп сорпа пісіртеді. Бірақ патша бұл сорпада бір кемшілік бар дейді. Зындандағы тұтқынға бір кесе сорпа құйдырып бір ұрттатады да «Егер осы сорпаның несі кем екенін тапсаң сені бостамын» дейді. Тұтқын патшаға сорпаның несі кем екенін айтып бостандыққа шығады. Сұрақ: сорпаның несі кем еді?

Нәсілдер арасында айырмашылық байқамайтынын меңзей отырып, Хантер Томпсон
өзін ИКСИК деп атайды. ИКС те ИКСИК болған. ИКСті атаңыз.

«Вокруг света» журналының жазуынша, жарты ғасырдай бұрын Лондондағы кей үй шаруасындағы әйелдер ОНЫ үйден шықпай-ақ қарап, қолданған екен. Жұмыртқаны суға қайнату кезінде сарыуызын былжыратып пісіру, сосын сарыуыз жартылай былжыратып пісіру және толық қайнатып пісіру секілді үш түрлі әдіспен әзірлеу үшін әйелдер НЕНІҢ көмегімен дәл уақытылы қайнатқан?

Швейцарияның тау шаңғысы курорттары туралы жарнамалық мақала «Швейцарияның АЛЬФасы» деп аталады. Орта Азия мемлекеттері АЛЬФА деп өсімдікті атайды. Сатып алушыға таныс түрді АЛЬФАға, мысалы, родий, береді. АЛЬФАны атаңыз.

Эквадордың сыртқы істер министрі 2000 ж.ж. ортасында, жазда (2006 жылғы 15 маусымда) екі сағаттай өзінің қызметтік міндетін атқармайтынын мәлімдеді. Министрді мұндай шешімге итермелегендердің қатарында басқа латынамерикалық мемлекет – Коста-Рикалық азаматтар тобы бар еді. Бұл азаматтар осы уақыт аралығында не істеген сонда?

Ресейдің Жоғарғы Бас ИКСінің сайлауында сайлау комиссиясының төрайымы болып Шончалай Ховенмей тағайындалды. Сайлауға Тува, Бурятия, Саха және Хакасия өкілдері Ал француз бапкері Филипп Труссье 1998 жылы Буркина-Фасо құрамасын жаттықтырып, Ақ ИКС деген атақ алды. ИКСті атаңыз.

Ол капитанға жай серік болайын деп, кемеге мінді. Біраз уақыттан кейін ғалым Роберт МакКормик бәсекелестікке шыдамай кемеден түсіп кетті. Ол кім?

Сәкен Сейфуллин: «Адам – АЛЬФА, өмір – жол» деген. Желідегі бірқатар мақалалар «ЭКСПО-2017-ге Тараздан АЛЬФА келеді» деп аталады. АЛЬФА сөзін гугл іздеу жүйесіне салсаң, бірінші болып кинотеатрлар шығады. АЛЬФАны атаңыз.

Флобердің романында пысық күзетшінің (жұмысында) картоп егумен де айналысқаны баяндалады. Ал эпидемия басталған кезде күзетші қап деп қапаланады. Қарауыл ненің күзетшісі сонда?

Қазақстар ИКСті екі сөзбен атайды. Бір карикатурада бір ИКС екінші ИКСке артыңнан тәрелкеңді жуып жүр дейді. Гипотеза бойынша, Эхнатон перғауын ИКС болған деп тұжырымдайтындар бар. (Сондай-ақ әйгілі аргентиналық футболшыны ИКС деп атайды). ИКС деп қандай сөзді ауыстырдық?

Бір шығармада олигархтардың мүддесін қорғап, салықтарды көтеру және халыққа арналған әлеуметтік кепілдіктерді азайту саясатын ұстанатын ДуГ атты билеуші әрекет етеді. Оның фамилиясын атаңыз.

Ойынның аудиосын ресми сайттан тыңдауға болады. Сондай-ақ фейсбукте тікелей эфир жүргізілген болатын.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 21 қазандағы эфирінде 3-айналымның кезекті ойыны өтті. Қонаққа келген «Әйел бақыты» командасы ойынды 4:7 есебімен аяқтады.

Сұрақтар міне:

Әзіл-қалжың энциклопедиядан үзінді: «Ересек адам – бұл ОСЫЛАЙ өсуді доғарып, енді СОЛАЙ өсетін адам». Ауыстырылған екі сөзді бір кең таралған ермекпен айналысып отырып кездестіруге болады. Қандай екі сөз?

»Тақтар ойыны" сериалында корольдің бас кеңесшісі, әмірін орындаушының кеудесіндегі белгісінде, бір таңғаларлығы, ИКС орналасқан. Магнит өрісінде орналасқан тогы бар өткізгішке әсер ететін механикалық күштің бағытын анықтауға арналған ереже де ИКСтің атымен аталады. Сіздердің араларыңызда ИКСі негізгі, басым пайдаланатын адам бар (немесе жоқ). ИКСті екі сөзбен атаңыз.

Қазақ жұмбағын шешіңіз.
Ойласам заттың жүзі дөп-дөңгелек,
Бұл нәрсе басбармақтай болса керек.
Жалғыз-ақ басқан жерде ізі қалар,
Оны да ойламай шеш, ақылы зерек.

Әйгілі фигуристкалар Мао Асада мен әпкесі Май Асада бала күнінде бір өнер түрімен айналысады, ал мәнерлеп сырғанауға кейінірек келеді. Олардың анасы – 1925 жылы туған орыс әйелінің өнеріне табынушы жанкүйер болған. Бұл орыс әйелін атаңыз.

Негізі оның құнын санау мүмкін емес, бірақ 2005 жылғы дерек бойынша, ғалымдар ИКСтің бағасын есептеп шыға алыпты және ол 4,8 млн доллар тұрыпты. Жас ұлғайған сайын, 44 пен 55 жас аралығында ол 5,2 млн-ге көбейеді. Spathiphyllumді [спатифиллум] ел ішінде ИКС деп атайды, өйткені гүлдеу уақытында отбасына береке келіп, жалғыздар жұбын тауып, жанжалдар доғарылып, ана болғысы келетіндер жақсы жаңалық естиді деп саналады. Ал бір отандық сайтта ИКСтің ұзақтығы 1 сағат 40 минут, жиілігі — аптасына 5 рет делінген. ИКСті екі сөзбен атаңыз.

Ағылшын уикипедиясында келтірілген нұсқалардың біріне сәйкес, бұл қалыптасқан сөз-тұжырым өлгендердің жоқ екенін (яки өлгендер санының 0 екенін) хабарлайтын әскери рапорттардан шыққан. Бұл қалыптасқан сөзді атаңыз.

Тьери Мюглер деген ИКС «ИКСті» көріп шабыттанып, 2006 жылы, мысалы, " N 1 пәк қыз" немесе «Париж 1738» деген атаулар енген топтама ұсынды. ИКС деп жасырылған қандай шетелдік сөз?

1999 жылы Лондон ауруханаларының біріне қызығушылық пен абайсыздық кесірінен (көзінен) күйік жарақат алған пациент түседі. Күйіктің формасына қарап, оқыс оқиғаның орын алған дәлме-дәл уақытын да анықтауға мүмкіндік туды (максимум бірнеше минут ауытқушылықпен). Жарақаттың пайда болуына себеп болған оқиғаны (құбылысты) екі сөзбен табыңыз.

АЛЬФА – жасырылған сөз немесе сөздер. Популизмді сынай отырып, Хрущев былай депті: «Саясаткерлер барлық жерде бірдей: олар АЛЬФА жерде көпір салуға уәде береді». Уикипедияға енсек, АЛЬФА – Барсакелмес аралының бұрынғы атауы, һәм «Гоби» сөзін де қазақшаға АЛЬФА деп аударуға болады. АЛЬФАны атаңыз.

Бір киношолушысы әзілдеп, бұл әйел туралы фильммен бір қатарға Терминатор және Электроникті қояды. 20 ғасырдың бұл (арнайы атағы бар) ханымы кім?

Орсон Уэллс „Әлемдер соғысы“ радиоқойылымынан кейін көтерілген дүрбелеңнен соң қоқан-лоққы хаттар келе бастағанын есіне алады. Бірде ол өзі ойнап жатқан спектакль кезінде бірінші қатардағы көрермендердің бірі қолын қалтасына салғанын көреді. Уэллс оған үрейленіп көзін алмай қарап қалады, алайда көрерменнің алып шыққаны тапанша емес-тін. «Одан да мені атып кеткені жақсы еді» дейді Уэллс. Көрермен қалтасынан не алып шыққан?

Мына жерде фейсбуктегі тікелей эфир бөлігі бар.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 14 қазандағы эфирінде 3-айналымның үшінші ойыны өтті. Қонаққа келген «4.fm» командасы ойынды 5:6 есебімен аяқтады.

«Әйел» элементінің әзілдік сипаттамасында «Атомдық массасы 60; 40 пен 250 арасындағы изотоптары бар, немесе алтын, күміс, платина сияқты металдармен жақсы қарым-қатынасады» деген сияқты сипаттар бар. Оның латынша әріптермен таңбалануы — Микронезия федератив штаттарының доменімен бірдей. Бұл доменді бір қызмет яки мекемелер өздері үшін белсенді пайдаланады екен. Бұл қысқартылған аббревеатураны, яғни қаріптерді атаңыз.

Сатиралық романында Оруэлл балалары мен немерелері отағасын жақсы көргенін, алайда бәрібір өздерін бес тонналық Альфамен қауіпсіздендіріп, қорғанғандай болғанын жазады. «Альфа» сөзін кейде қызмет көрсету хабарландыруында жазылып тұратынын ескере отырып, құрама сөзбен атаңыз.

Қазақтың (биологиялық сипаттағы) жұмбағын шешіңіз:
Бір күмбездің ішінде мың күмбез.

Ғасырлар тоғысында дыбыс жазуға арналған «си-ди» және видеоақпарат жазуға арналған «ди-ви-ди» шықты. Дисктердің көлемі бірдей болатын, ал қораптары әртүрлі-тұғын. Бұған киімнің қандай бөлігі кінәлі болды деуге болады?

Франк Геллердің «Екінші түн» романында сиқырлы кілем үшін таласқа түскен үш саяхатшының басынын кешкендері суреттеледі. Алдыңғы сөйлемде қандай сөзді тастап кеткенімізді атаңыз.

Бір мультфильмде мынадай эпизод бар: арыстан үлкен кеңес құрып, келген хат жайлы айтып беру үшін жануарларды жинайды. Аңдардың көбі хатқа сенеді, алайда кейбірі, мысалы, жалғызмүйіз ат, сенбейді. Хат авторын атаңыз.

Түркі ақыны Сәйф Сараи «Сухейіл мен Гүлдірсін» поэмасында өзінің жарқыраған сүйіктісін айналып жүрген аруды суреттейді. Аудармашының пікірнше, (XIV ғасыр ақыны) Сараи шамамен бір жарым ғасырға кімнің алдын ораған?

«Х — ешқашан шешуі табылмас жұмбақ, ешкім шығара алмас қиын есеп» дейді Оралхан Бөкей. Бақытжан Байқадамов: «Х дегеніміз ән, ән дегеніміз — Х» деген. Ал Ленинград блокадасы кезіндегі Ладога көлі арқылы өтетін жалғыз көлік магистралін Х жолы деп атаған. Х-ті атаңыз.

1506 жылы жазылған Бернхард Штригельдің картинасында екі адам және ауада қалықтаған бүктеме қағаз бейнеленген. Осындай қағаздардың аналогтары — бұлжымас бөлшегі болып келетін заманауи жанрды атаңыз.

Қала көшелерімен жүйрік болидтердің жарысы өтпес бұрын, көшелерге дәнекерлеушілер шығады. Әйтпесе, мысалы, 1990 жылы Монреальдағы автожарыс кезінде орын алған сияқты апат болуы мүмкін. Дәнекерлеушілер не істейді сонда?

Набоковтың кейіпкері үй маңында (өз бағын қарап) жүріп, күндер жоғалып, орнына айлар пайда болғанын байқайды. Ол не туралы айтып тұр?

Эфир аудиожазбасын ресми сайттан тыңдауға болады.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 7 қазандағы эфирінде 3-айналымның екінші ойыны өтті. Қонаққа келген «Жаңа астаналықтар» командасы ойынды 6:5 есебімен аяқтады.

АЛЬФА – жасырылған ұғым. Тибеттегі Голмуд-Лхаса арасындағы пойыздың вагондарына арнайы қосымша АЛЬФА беріледі. Негізі ол әркез және әр жерде тегін. АЛЬФАны атаңыз.

80 жылдардың батыстан келген жаңашылдықтарын сипаттай келе, Мила Максимова сырғанауды жұмсартатын оргалит алғашында қолданбағанын жазады. Сондықтан ОНЫмен айналысатындарды қажалған шынтақ пен жапсырылып қойылған иек арқылы білуге болатын еді. ОНЫ атаңыз.

«Үй сатып алсаң – Альфаңа қара, жер сатып алсаң — суына қара» дейді Жүсіп Баласағұни. Альфа – жансыз зат емес екенін ескеріп, оны атаңыз.

«Црвена Звезданың» түлегі Владимир Стойкович «Партизанға» ауысқан кезде, «Црвена Звезда» фанаттарының сайттында футболшыға арналған… пайда болды. Қалдырылған сөзді грек тілінен шыққан терминмен атаңыз.

Мұзафар Әлімбаевтың жұмбағын шешіңіз.
Жүз төрт түйме,
Он бір ине.

Бірде капитан Гастингс Пуароға вокзалда қонақ үй салуға болмайды дейді. Пуаро Гастингске «Бос әңгіме айтпашы, көптеген қонақ үйлер вокзалдардың қасында тұр ғой» дейді. (Гастингс пен Пуаро немен айналысып отырғанын білуге Қазақстанда бұл терминге қарсы арнайы орган бар екенін білу көмектесуі мүмкін.) Олар немен айналысып отырған?

Луганскте 2000 жылы белгісіз Солдаттың қалдықтарын қайта көму рәсімі өтті. Ал қаланың орталық алаңдарының бірінде солдатты бір құстар қоршап тұрған ескерткіш ашылды. Қандай құстар?

АҚШ-қа тән саяси корректіліктің мәні — қандай да бәір адамдар тобын жәбірлейтін терминдер мен тұжырымдардан бас тартуда. Осыған орай тіпті ренжітуі мүмкін терминдерді саяси әдепті сөз тіркестеріне ауыстыратын әзіл-қалжың сөздігі шығарылды. Бұл сөздікте қандай сөз «сауда-саттық жасаудың, сатып алудың дәстүрлі емес әдісі» деп берілген?

Бұл жазушының алғашқы романдары жарық көргеннен кейін фашистер оны қудалау үшін жалған деректер тарата бастады. «Ол негізі өзі емес, атын жамылған, Крамер деген француздық еврей» деп, ойдан жала құрап, қуғынға ұшыртатқысы келді. Себебі, фашистерге, әрине, «еврейді» қуғындаған оңайырақ еді. Бұл жазушыны атаңыз.

"Қара плащ" мультсериалының серияларының бірінде өсімдіктерді басқаратын залым сиқыршы ОЛАРға адамдар таққан бұғауды шешіп тастауды бұйырады. (Серияның қандай жыл сайынғы оқиғаға арналғанын тапсаңыз,) ОЛАРды атаңыз.

Уақыт та жақындап қалыпты, соңғы сұрақты қойып жіберейік. Пицца жеткізу қызметінің логотипінде Х -пиццаның қос тілімі түрінде бейнеленген. Кейді осы жасырылған Х-ті сипаттау үшін Х (әрпі – ред.) пайданылады. ҚазақТВ, Рика ТВ сияқты отандық телеарналарда Х деп аталатын бағдарламалар бар. Х-ті атаңыз.

Эфир аудиожазбасын ресми сайттан тыңдауға болады.