Интернеттің жалпы пайда болғанына біраз жыл болса да Қазақстанға әдеттегідей бұл да кеш жетті. Қазақтар интернетпен 1997 жылдары таныса бастады немесе естіді сондай сөз бар екенін. Сол кезден бері мектеп бітіріп, үниверситетке түсетіндей жасқа жетіп қалыппыз. Ендеше осы бір 18 жылдық кезеңде біз интернеттен не үйрендік, интернет бізге не берді, соны қарап көрейік 18 пунктте.

1. Yahoo
Кезінде дүркіреп тұрған бұл алпауытпен қазақтар танысып үлгермеді. Жоқ, бұл портал әлі де бар. Бірақ қазақтарға қазір керек емес. 90-жылдар соңдарында Яхудан пошта ашып үлгерген қазақтар әлбетте бар. Дегенмен қазір олар да қолданбайды ау? Соңғы қолданушылары қазақстандық оппозиция өкілдері, онда да конспирация үшін мессенджерін пайдаланған. Яғни, қазаққа алғашқы мессенджер түсінігін ендірген, сезіндіріп көрген осы Яху.

2. Mail.ru
Үлкен ұстаз, Ағартушы, Ана, Қайнар бұлақ! Халық аузында Майылру атанып кеткен бұл интернет феномені мойындау керек қазақтардың интернет сауатын ашқан бірден бір қызмет түрі. Моймир, Пошта, Музыка, Файлдар, Ойындар, Агент! Бір агенттің өзі не тұрады? Талай қазақтың ұл-қызы осы арқылы жыныстық сауатын да ашқан жоқ па?

3. Google
Қазақтарға түк бере алмады. Поштасы қиын, түсініксіз, ашылмайды. Іздеуі нашар, дым таба алмайсың. Басқа қызметтері дым түсініксіз. Жұрт несіне мақтайды? Бірақ Play Market-тен приложение алып жүрміз. Ол да пайда.

4. Яндекс
Картасын қарауды үйрендік. Басқа түгі жоқ.

5. Айқын
Қазақтарға пікір жазуды үйреткен сайт еді. Аноним пікірдің айдыны еді ғой Айқын! Небір боқтық сөздер, небір өсек, небір анайылық, барлығы осы сайтта шыққан болмашы бір мақаланың астында самсап тұрушы еді. Ойлашы, 100-150 пікір! Ал қазіргі нұсқасы өкінішке орай ондай емес, пікір түгіл бір мақала 150 рет оқылса қалай? Десек те коменттеудің көсемі ретінде мәңгі бақи Қазнет тарихында қаласың, Айқын.

6. Егемен
Қазақ интернетінің Меккесі! Жыл сайын тамыз айында грант тізімін қарауға келетін "қажылардың" арқасында сайт кейде ашылмай да қалады. Грантты гранд газет! (Тақырып қалай кетті? ;) )

7. Facebook
Өздерінің айтуы бойынша Моймирдан қашып келген қазақ босқындарының сайты. Өздерін зиялы қауым және қоғам қайраткері санайтындар да осында. Орташа жасы ғана үлкен демесең сол ВК аудиториясымен тең интеллект, Моймир деңгейіндегі әңгімелер аздап саясат қосылған. Қазаққа түк бермеді, түк үйретпеді. Банға жіберу, мақсатсыз тегтеу, лайк қайыршылығы, өсек айту, жамандау, сынау, күлу сияқты негатив нәрселерге ғана үйретті. Бірақ қазаққа бұдан басқа не керек еді өзі? Осы емес пе керегі?

8. ВК
Орфография мен пунктуацияға үлкен бұтақ қою, ақылдылау бір сөзбен графика жасау, қауымдастық құру, адам жинау, боқтасу, порно және кино қарау. Біраз нәрсе беріпті ВК қазаққа.

9. Instagram
Кім қайда, кіммен жүр? Кім кіммен селфи түсті? Мына боқмұрын бала кімнің баласы және неге лайк басуым керек? Кім не жеп отыр? Осы сұрақтарға жауап іздегендер үшін өте пайдалы қызмет.

10. Абай
Кезінде газетке мақала өткізе алмай жүргендер үшін жұмақ сайт. Небір ұзын-құлаш мақалалар, қаншама көл-көсір пафос толы, бос пікірлер! Қазақты жазуға үйреткен сайт. Нақты ештеңесіз, көп әріпті, бос мақала жазу. Айтпақшы секс-боттар арқылы трафик жинаған қазақ сайты бұл. Солай да статистика жасауға болатынын үйретті. Осындай сайттар ашып қойып, тендерден ақша алып отыруға болатынын да үйреніп алды бұл қазақ. Тендер шығарып бере алатын адамың болса әрине.

11. Егов
Егов куәлігін алу үшін бәрібір оффлайн режимде ЦОН-ға барғызатын сайт. Сабырлы болуды, жүйкесін бақылауда ұстауды, сертификаттарды қалай орнату керегін үйреткен сайт. Үйден шықпай-ақ онлайн режимде мемлекеттік мекеме азабын сезіндіретін сайт.

12. Solai.de
Форум мен чат түсінігін ашып берген сайт. Форум мәдениетінің өлуімен қатар сайттың өзі де өлді. Бірақ форумның не екенін үйреніп кетті қазақ. Қазақты Сатыбалдымен таныстырып да кетті. Айтпақшы Sayan3 қайда қазір?

13. КерекИнфо
Ешкімге ұнамайтын, жауыз, анайы блогерлер мафиясының ұясы. Жасандылық пен пафосты аямай тепкілейтін жер. Әрине бұл кімге ұнасын? Бірақ блог жазу мен сапалы пікірталас құруды, троллингті үйретті. Жаман ба?

14. WhatsApp
Қоғам интеллектінің айнасы. Түрлі санаттағы сауатсыздықтың сахнасы. Дегенмен Агенттен үйренген біраз нәрсе осында да кәдеге жарап жатыр. Қыз сындыру, топтық чаттағы бұрынғы сыныптасыңды тауып алу, порно бөлісу, жауыздықты видео арқылы насихаттау, түрлі графикалар лақтыру арқылы діншіл болып көріну жалғасуда әлі. Айтпақшы менің аудандық білім басқармасындағы әдіскер-мұғалім апам да шылауларды ажырата алмайды екен, ужссс…

15. Казконтент
Бірнеше жылдан бері мемлекеттің тонналап бөлген ақшасымен бәрібір сапалы дүние жасау мүмкін емес екенін дәлелдеп келуде. Яғни, мәселе ақшада емес, Карл! Соны түсіндік. Айтпақшы, білесіз бе, Ел.кз негізінде әлеуметтік желі екен!

16. Твиттер
Микроблоггинг кезінде агентшіл қазақтан қалған нәрсе, сондықтан Твиттер қазақты тарта қоймады. Дегенмен шетелдік жұлдыздарды және қазақ ақындарының жазғандарын оқып тұруға болатынын көрдік. Сосын Өркен және Тимур деген адамдардың бар екенін білдік. Басқа ештеңе үйрене алмады қазақ. Агенттің блогы жақсы еді…

17. Олимп
«Интернеттен қалай ақша табуға болады?» деген сұраққа нақты жауап тапқан сайтымыз. Бірақ тапқаннан кеткені көптеу болып көрінді. Сонда да қоймайды қазақ, әлі ақша «тауып» жатыр. Жарайды көмектесе кетейін, бүгін Джокович пен Маррэй форамен алады.

18. Алаш айнасы
Газетті жауып сайт қылғаннан пәлендей ештеңе өзгермейтінін үйрендік. Интернет-журналистика қазақтан әлі де болса алыстау екенін көрдік. Тобырдың малдығын пайдаланып, секс-контент арқылы статистика жасауға болатынын білдік.

Сонымен құрметті, ағайындар! Қызылжарда алғаш рет блог-бәйге өтейін деп жатыр. Я, Иә, кідімгідей ресми түрде. Жүлдесі де жаман емес!

"Қазақстан ұстаздарының әлеуметтік порталы" деп аталатын бұл жоба, Қазақстанның білім беру кеңістігіндегі, оның ішінде ғаламтор әлеміндегі бостықты толтыруды көздейді, өздеріңіз білетіндей Қазақ тілді ғаламтор әлемінде білім саласына қатысты сайттар көбейіп келеді, сол сайттардың ішінен ешқайсысына ұқсамайтын өзіндік ұстаным қалыптастырып, өзіндік функцияларымен ерекшеленетін портал құру біздің көздеген мақсатымыз болды, осы барыста көп іздендік, басқа сайттарды зерттедік, сараптама жасадық, немен ерекшеленеміз деп ойландық, бұдан бұрын сайт құруда жиналған тәжірибемізден қортындылар шығардық, көпшілік әріптестеріміздің (ұстаздардың) ІТ технология жағынан әлі де ең бастапқы деңгейде тұрғандығын назарға алдық, ең бастысы сапалы да қолжетімді ортақ білім қорын құруды мұрат еттік. Осы қорытындыларды сарптай келе сайттың функционалдық мүмкіндіктерін ұстаздарға барынша бейімдеуге тырыстық, ал патша көңілді ағайын сайттың бета нұсқасына бағаларыңызды беріп, сын көздеріңізбен қарап жіберсеңіздер, сурет жағынан біраз кемшіліктері бар, суретті барынша сапалы көрсету үшін жұмыс істеп жатырмыз, аударманың сайт бетіндегі лекцикалық сәйкестігін қадағалап, байқалған қателіктерді дұрыстап жатырмыз, неде болса Қазнетке жаңа сайт қосылды.

«Қазақстан азаматымен бір күн» айдарының қонағы белгілі IT маман, «КерекИнфо» блогтұғырнамасының әкімшісі Аршат Оразов.

Ол Қазақстандағы IT саласының жай-күйі, қазақ блогосферасы мен қазақ блогшылары және ҚазНеттің сапасы жайында айтып, алдағы 5 жылдықта ҚазНетті күтіп тұрған өзгерістер жайында әңгімелейді.

ҚазНетте бір-бірінен тек тақырыбен ғана ажыратылатын сайттар көбейіп кетті. Бұл жақсы да шығар. Өз басым, жалықтым. Бұларды «жоба» деп атауға келмес, өте баяу дамиды, табыс та әкелмейді. Қанша жерден мықты жүйе болғанмен сайтың жайлы админдер қайсың ауыз толтырып айта аласың? Орташа сапа, орташа талап, орташа өмір — ешқашан прогресске әкелмес. Жаман да болсын, бәлкім, өзіміздің «ориджинал» жобамызды жазамыз???

Сонымен, сіздің қалауыңыздағы сайт қандай болуы мүмкін еді??

Қиял, тілектер жаудыра берулеріңізге рұқсат!
«Алдыңа бір пост қойдық, пернетақта бос қойдық»))

P.S: Жазба өте жылдам жазылды. Артық кетсем, айып етпең. Кейін бір сүзіп шығармын.

Upd: Жазбадағы мақсат Қазнет сайттарын даттау емес, жалпы, шығып жатқан жаңа сайттарға пікірім және өзге қолданушылардың қалауын білу ғана.

Достар, менің Chesnok компаниясында жұмыс істегеніме бір айға жуық уақыт болды. Осы уақыт ішінде көп байқағанымның бірі — қазақ сайттарына деген интернет-бизнестің оң ниетінің артуы. Ішкі-сыртқы әңгімеге көз тастай отырып қорытынды шығарғаным солшыл (әлде оңшыл?) оптимистік сипатта: жақын арада қазақ блогшылары, қазақ сайттары осы кезге дейін оқта-текте әріптес болып келген ақша берушілермен тұрақты қарым-қатынас орнатады.

Блогкэмп ресми шара емес. Қылқына галстук тағып, қыдиып-қыдиып отырып қайтатын жер де емес. Блогкэмп – жауыр болған тіркеспен айтсақ, “бір терінің пұшпағын илеп жүрген” блогшылардың бас қосып, жиналып, бір-бірін тек аватардан ғана емес, анфасынан, профилінен, артынан, астынан, үстінен қарап, танысатын жері Тәжірибе, идея алмасып, пікір таластырып, достық сезіммен қимай-қимай қоштасатын орын. © Қисық

Рас, айтады Қисық. Мен көрген блогқұрылтай 13 осылай өз форматында жақсы өтті. Бұрынғыларын көрмегендіктен, салыстыра алмай отырмын.
Алғаш рет барып тұрғандықтан қобалжыңқырап, «адамдар арасындағы бөлітіріктей» топ ортасынан саяқтау жүрдім. Сооол…

Блогқұрылтайдың бірінші күнінде әдеттегідей мастер класс, сессиялар, әр түрлі старт-ап жобаларды таныстыру өтті. Әсіресе маған ұнағаны «Шеберлік шыңдау дәрістері», «Блог жүргізудегі шет ел тәжрибесі», «Монетизация» сынды сессиялар маужыратпай, сергек отыруыма ықпал етті

Ескерту: Аяғы ауыр әйелдерге, ми-жүйке ауруына шалдыққандарға, жүрегіне жақын қабылдағыш адамдарға және aza мен оның байқауына төрелік ететін қазылар алқасына бұл жазба оқуға ұсынылмайды.

Барлық оқиғалар өмірден алынған, қандай да бір фантазиямен бірдей болуы сәйкестік деп бағаланады.

Жазба жеке адамның субъективті көзқарасы мен ұсыныстарын білдіреді және ақиқаттың анасы, шындықтың шешесі болуды көздемейді.

Тұғырнама атаулыны зорлап жатқан Blogcamp туралы жазбалардың қатарында жылт етіп көрініп қалу үшін кәлләмізді кернеп, жадымыздың гигабайттарын алып жатқан жағдайлар туралы жазуға бел шештік.

Кішкентай кейіпкерлер жоқ, кішкентай актерлар бар.
Оноре де Бальзак

Бұдан тура бір жыл бұрын, дәл осы 11 маусымға азды-көпті елді шақырып, kinostan.kz жобасының азын-аулақ таныстырылымын өткізген болатынбыз.

— Қалай қарайсың?
— Болады.
— Бастайық онда, — деп апыр-топыры шығып, бір түннің ішінде Интернетке шығып кеткен kinostan.kz туралы сол кезде ыстық-ыстық тілектер айтылып еді.

Бір жылдың ішінде біздің жоба біраз дамып қалды. Әрине, жоқ жерде сайт құру, стартаптың ең төменінен бастау өз кемшіліктері мен кедергілерін көрсетіп-ақ жатыр, әйткенмен, энтузиазм, үміт әлі таусылған жоқ, еңбек қайтар деген ой бар.

Қазнетте қандай тақырыптарда сайттар жетіспейді?
Мысалы, сіз қандай тақырыптағы сайттардың болғанын қалар едіңіз?
типа осындай сұрақтарға жауап іле кетсеңіз…

Мамыр айының 18-19 жұлдызында Алматыда жыл сайын ұйымдастырылып отырылатын «Орталық Азиядағы интернет-саланың дамуы InternetCA-2012» форумы өтеді. Аймақтағы Интернеттің даму деңгейін халықаралық мамандар мен 4 ортаазиялық республикадан келген сарапшылар бағалайды.

Интернет-форум Алматыда 2012 жылдың 18-19 мамырында “Астана” қонақүйінде (Алматы қ., Байтұрсынов к. 113, Сәтбаев к. қиылысы) өтеді. Шара аясында сарапшылар Орталық Азия елдеріндегі Интернет желісінің дамуы мәселесін талқылайды.

– Қуаныш, өзің блогосфераға қалай келіп жүрсің?

– Блогосфераға 2007 жылы шілде айында, «Мәссаған» сайтының дүркіреп тұрған кезінде келдім. «Мәссаған» – сол кездегі қазақ тілді азғантай сайттың бірі-тұғын. Өзіме керекті ақпараттарды сол жерден алып отырдым. Сайт арқылы бірнеше кісімен онлайн арқылы таныстым. Бір күні «Мәссағанның» админі – баянөлгейлік Бақытнұр Бәйтелдің уордпресстегі блогына тап болдым. Қазақ тілді блогшылардың бар екенін сол кезде біліп, тұрақты оқырманына айналдым.

– Ең алғаш оқыған блогтарың есіңде ме?

– Алғаш оқығандарымның ішінде Асхат Еркімбай, Бақыткүл Салық, Жанарбек Матай, Эльвираның аспаздық блогы, Томирис деген қыздың қазақтың ұлттық ою-өрнектері, салт-дәстүр, әдет-ғұрыпына байланысты блогы бар. Әр саладағы блогтарды оқып жүріп, кейін өз блогымды ашуға қызығушылығым оянды. Оған түрлі аудармаларды орналастырдым, өз өмірімдегі қызықты жағдайларды жазып отырдым.

— «Қазнет» әлі энтузиасттардың қолында ма?
— «Қазнет» сөзі біраз дау-дамайлы сөз. Ол қазақша интернет пе, қазақстандық интернет пе, әлде жалпы kz доменіндегі сайттар ма? Сондықтан мен қазақша интернет үшін жауап беріп көрейін. Қазақша сайттарды қарайтын болсақ, басым көпшілігі мемлекеттік органдардың, мекемелердің және БАҚ өкілдерінің сайттары. Қалғандары энтузиасттардың жеке сайттары. Ең көп кірілетін, талқыланатын осы жеке сайттар. Қазақша контенттің көп бөлігі де энтузиасттардың жасаған сайттарында.

Керекинфо еркін блог жүйесінде «Блог құрылтай», «Блогкемп» деген алашапқынның басталғанына көп бола қойған жоқ. Алда болар шараға қатысты жарияланған, жарияланатын жазбалар «тақырып аясынан тыс жердегі» юзердің әуелі сұрау белгісін (не бұл?), содан кейін сұрау белгісі мен леп белгісін (не айтып кеттіңдер?!), соңынан тек леп белгісін (ой, немене, блогкемп, блогкемп деп бәрің, басқа әңгіме жоқ па!) туғызуы мүмкін. Қызықтың көкесі әлі алда, Құдай сәтін салса, наурыздың аяғына таман он жазбаның тоғызы құрылтай туралы болады, сол кезде «асанқайғылатқан» кейбіреулер болмаса, өзгеміз баяғы сауын айтқан қазақтың ар жақ-бер жағынан табылармыз деп үміттенемін.