Сауд Арабиясына жыл сайын қажылыққа 2 миллиондай адам келеді. Қажылық қандай құлшылық және оның әр елдегі құны қанша?

Қадір түні (Ләйлә-тул-қадр)

Қадір түні Рамазан айының ішіндегі,Құран кәрімде мадақталған ең қадірлі түн болып табылады. Аяти каримада: «Қадір түні мың айдан қайырлы»делінген. Құран кәрім Расулуллаһқа осы түні түсе бастады. Рамазанның соңғы он күндері және түндерінен іздеу керек.
Хадис шәрифтерде былай делінген:
«Аллаһу та’аланың алдында ең қадірлі түн – Қадір түні». (У. Нәжат)
«Қадір түнінде бір рет Қадір сүресін оқу Құран кәрімді хатым етуден де сауапты. Бұл түні қой сауымындай уақыт намаз оқу, ғибадат ету, бір ай барлық түнді ғибадатпен өткізгеннен де артық». (Тәфсири муғни)
«Қадір түнін сеніп және сауабын күтіп, ғибадатпен өткізген адамның Аллаһу та’ала өткен барлық күнәларын кешіреді». (Бұхари, Муслим)
«Ғибадат үшін ең жақсы түн – Қадір түні. Ең қорқынышты түн – қабірде болатын түн. Ең жақсы түнде ең қорқынышты түн үшін дайындық жасаған адамға сүйіншілер болсын».
Пайғамбарымыз Қадір түнінде «Аллаһумма иннәкә афуун кәримун тухиббул афуа фа’фу анни» дұғасын оқу керектігін білдірген. Мағынасы: «Ей Раббым! Сен әрине кешірімдісің. Кешіруді жақсы көресің, мені де кешір».
Ата-бабаларымыз «Әр келгенді Қыдыр біл, әр түніңді Қадір біл» деген. Рамазанның барлық түнін ғибадатпен өткізсек, Қадір түніне кездескен боламыз.
Бұл түнді ғибадатпен өткізу үшін қаза намаздар оқу керек, Құран кәрім оқу, дұға және тәубе ету керек, садақа беріп, бұлардың сауаптарын өлі-тірі барлық мұсылмандарға бағыштау (арнау) сауап іс болып табылады.
Сұрақ: Қадір түнінің маңыздылығы қандай және 27-ші түні екендігі нақты ма?
Жауап: Қадір түні – Рамазан айының ішіндегі бір түн. Қадір түнінің қай түн екендігі нақты белгісіз. Ғұламалар «Аллаһу та’ала разылығын жақсылықтардың ішіне, ашуын күнәлардың ішіне, “орта намазын” бес уақыт намаздың ішіне, әулиесін адамдардың арасында, ал Қадір түнін Рамазан айының ішінде жасырған» деген.
Сондықтан да Аллаһу та’аланың разылығына қауышу үшін ешбір жақсылықты кішімсімеу керек. Ашуы күналардың ішінде жасырылғандықтан, ешбір күнәні кішімсімеу керек. Орта намазды жіберіп алмау үшін бес уақыт намаздың бәрін уақытылы оқу керек. Әулиесі адамдардың арасында жасырылғандықтан, барлық адамдармен жақсы қарым-қатынаста болу керек. Әр көргенді Қыдыр, әр түнді Қадір деп білу керек.
Хадис шәрифтерде былай делінген:
«Аллаһ алдында ең құнды түн – Қадір түні» (У. Нәжат)
«Мың айдан да құнды болған Қадір түнінің игілігінен мақрұм қалған адам бүкіл игіліктерден мақрұм қалған болып саналады.» (У. Нәжат)
«Қадір түнін Рамазанның соңғы он күнінің ішінен іздеңдер.» (Мүслим)
«Қадір түнін Рамазанның соңғы он күнінің 21, 23, 25, 27 және 29 секілді тақ түндерінен немесе Рамазанның соңғы түнінен іздеңдер. Сауабын ойлап Қадір түнін ғибадатпен өткізген адамның күнәлары кешіріледі.» (И. Ахмед)
«Қадір түні Рамазанның 27-ші түні» (Әбу Дауд)
Имам Ағзам хазреті Қадір түнін көбінесе Рамазанның 27-ші түніне тура келетінін білдірген. «Қадір түніне тура келген түнді ғибадатпен өткізген адам, Қадір түнін ғибадатпен өткізгендей сауабқа бөленеді» деген хадис шәрифті ойлап жиі жиі дәлме-дәл келетін 27-ші түнін ғибадатпен өткізетін болсақ, ол түн Қадір түні болмаса да үлкен сауабқа бөленеміз.
Қадір түнін сұраған бір кісіге пайғамбарымыз «Бұл жылы Қадір түні Рамазанның алғашқы түні еді, өтіп кетті. 27-ші түнді ғибадатпен өткізген адамға денедегі қылдар санындай қажылық, умра, шәһидтік және ғази сауабы беріледі» деп жауап берді. Тағы бір ретінде «Бұл жылы Қадір түні өтіп кетті, бірақ Рамазанның 27-ші түнін ғибадатпен өткіз! Қадір түнінің сауабына қауышасың. Шапағаттан нәсіпсіз қалмайсың» деген. Хазреті Айша анамызға да «13-ші түн еді, өтіп кетті, Қадір түнін жіберіп алсаң, 27-ші түні қауышасың. Ол түнді ғибадатпен өткізсең, ахиретке сапар үшін азық ретінде ол түндегі ғибадат саған жеткілікті» деді. Хазреті Айша анамыз «Расулуллаһ алейһиссалам Рамазанның соңғы он күнінде көп ғибадат ететін еді» деген.
Қасиетті уақыттарда (түндерде, айларда) күнәлардан міндетті түрде ұзақ болу керек, жақсылықтарды және ғибадаттарды көбейту керек. Өйткені Аллаһу та’ала тарапынан жақсы көрілген адам, қасиетті уақыттарда қасиетті істермен шұғылданады. Жаман көретін құлы болса, қасиетті уақыттарда жаман істермен шұғылданады. Жаман істермен шұғылдануы, оның азабының одан да ауыр болуына және Аллаһу та’аланың бұрыңғыдан да оны жек көруіне себеп болады. Өйткені ол бұл әрекетімен осы қасиетті уақыттың берекесінен мақрұм қалып, оның құрметімен қасиеттілігін жерге таптаған болады.
Бұл түнді ғибадатпен өткізу үшін ілім үйрену керек, мәселен фиқһ кітаптарын оқу керек, қаза намаздарды оқу керек, Құран кәрім оқу керек, тәубе ету, дұға ету, садақа беру керек, мұсылмандарды қуанту керек, бұлардың сауаптарын өлі-тірі барша мұсылмандарға бағыштау керек. Қадір түнін ғибадатпен өткізген, Рамазан оразасын тұтқан, қажылығы қабыл болған адамның бүкіл күнәлары кешірілгенімен, қазаға қалған намаз, ораза қазасы және құл ақылары өтелген болмайды. Бұлардың қазасын оқып, ақыларын өтеп қарыздардан құтылу керек.
Сұрақ: Қадір түнінің белгілері қандай? Қадір түніне дәл келу (табу) үшін Рамазанның барлық түндерін қалай өткізу керек?
Жауап: Рамазанның барлық түнін Қадір түні деп ойлап әрекет етсек Қадір түніне дәл келген боламыз. Әр күні ең аз дегенде мыналарды орындау керек:
1) Құптан намазында зәм сүре ретінде «Қадір» сүресін оқу керек.
2) Қадір түнінде оқылатын дұғаны оқу керек.
3) Бір-екі бет Құран кәрім оқу керек.
4) Дін кітаптарынан бір-екі бет оқу керек.
5) Аз да болса садақа беру керек.
6) Түнде сәре уақытында, екі рәкат намаз оқып, “Сілсілие алие” деп аталатын әулиелерді атап, бұл ғалымдардың құрметіне деп дұға ету керек.
7) Күндізін де түні секілді ғибадатпен өткізу керек.
Қадір түнінің белгілері: аспан ашық және тыныш болады, ыстық та суық та болмайды. Ертеңіне күн қызарып шуақсыз туады. Қадір түнінде ит дауысы естілмейді деген ғалымдар да болған. Хазреті Убәйд бин Омардың айтып бергені: Қадір түнінде теңізге түскен едім. Суын ішкенімде тұзды емес еді, тұщы және жағымды еді.
Хадис шәрифтерде былай бұйырады:
«Қадір түні аспан ашық және жағымды болады. Суық және ыстық емес, таңертеңгісін күн қызарып шығады.» (Табарани)
«Қадір түні аспан ашық болады, ыстық та, суық та болмайды. Аспан бұлтсыз болады. Жаңбыр және жел болмайды. Ол түннің таңының белгісі күннің шуақсыз шығуы.» (Табарани)
«Қадір түнінің таңында күн шуақсыз шығады. Көтерілгенге дейін бір табақ секілді болып көрінеді.» (Мүслим)
Сұрақ: Қадір түнінің маңызы неде?
Жауап: Қадір түні Рамазан айының ең құнды, ең қасиетті түні. Қадір түні тек осы үмбетке тиесілі. Басқа пайғамбарларға мұндай ізгілікті түн берілмеді. Хадис шәрифте: «Аллаһу та'ала Қадір түнін үмбетіме сыйлады, басқа үмбетке бермеді» делінген. (Дәйләми)
Расулуллаһқа өзінен бұрыңғы адамдардың өмірлерінің қандай болғандығы білдірілгенде, өз үмбетінің өмірлерінің қысқа екендігін көрді. Өмірлері ұзақ болған бұрыңғы үмбеттердің орындаған салих (жақсы) амалдарын өз үмбеті орындай алмайды деп ойланған кезінде, Аллаһу та'ала Оған мың айдан қадірлі болған Қадір түнін ихсан етті. Аллаһу та'ала «Қадір түні сенің үмметіңдікі» деп, хабибінің көңілін жайландырды. (И. Малик)
Расулуллаһ алейһиссалам «Исраил ұрпақтарының пайғамбарларынан 80 жыл үздіксіз ғибадат еткендері болды.» дегенінде, сахабалар таңырқап қалды. Жәбірейіл алейһиссалам келіп «Йа Расулаллаһ, үмбетің айтылған пайғамбарлардың (басқа жұмыстарының тысында) 80 жыл үздіксіз ғибадат еткендеріне таңырқап жатыр. Аллаһ саған одан да жақсысын берді» деп «Қадір түні мың айдан да қайырлы» деген аятты оқыды. (Рияд-ун-насихин)
Балиғатқа толғаннан кейін 50 жыл өмір сүрген адам, 50 рет Қадір түнін өткізеді. Бір түні 80 жылға татитын болса, 50Х80=4000 жыл болады. 4 мың жыл ғибадат еткендей сауапқа қауышады. Хадис шәрифтерде былай делінді:
«Сауабын Аллаһтан үміттеніп Қадір түнін ғибадатпен өткізген адамның өткен күнәлары кешіріледі.» (Бұхари)
«Қадір түнінде бір рет Қадір сүресін оқу, басқа уақытта Құран кәрімді хатым еткеннен де артық сауап. Қадір түні бір рет «Субханаллаһ», бір рет "Әлхамдулиллаһ", бір рет «Лә илаһа иллаллаһ» деп айту 700 мың тәсбих, тахмид және тәһлилден құнды болады. Бұл түні қой сауымындай уақыт (аз уақыт) намаз оқу, ғибадат ету бір ай барлық түндерді таңға дейін ғибадат етуден де құнды.» (Тәфсир-и Муғни)
Расулуллаһ Қадір түнінде «Аллаһуммә иннәкә афуун кәримун тухиббул афуә фа-фу анни» дұғасын оқитын еді. «Йа Раббым, сен кешірушісің, кешіруді жақсы көресің, мені де кешіре гөр» дегенді білдіреді.

Сіз де: «оразаны ұйқыда өткізу дұрыс емес қылық» деген ойда боларсыз? Онда қателесіз! Ораза айында күндіз ұйықтамай сауапты істермен айналысу, құлшылық жасау өте пайдалы. Бірақ есіңізде болсын ораза ұстаған адам ұйықтамау керек деген қағида жоқ. Сізге бұл туралы мынадай жаңсақ сөздер Уатсап желісінен келген болар: «Оразаны ұйықтап өткізген адам сауапты түсінде көреді»-деген. Əрине, мені бұлай айтуға діни білімі жоқ дейтін шығарсыздар? Бірақ бұған islamdini.kz сайты жауапты əлдеқашан беріп қойған:

Сұрақ: Бір молда: «Оразасын ұйқыда өткізетін адам сауап алмайды, алса тек түсінде ғана алар. Оразаның сауабын қиялдай да алмайды» дейді. Мен түнде жұмыс істеймін, күндіз ұйықтаймын, тек намаз уақыттарында тұрып, намаздарымды оқып, қайтадан жатамын. Менің оразаларым босқа кетіп жатыр ма?

Жауап: Жоқ, ораза ұстаған адамның ұйықтауының зияны жоқ. Керісінше ұйықтауы да сауап болады. Түнде жұмыс істемесеңіз де күндіз ұйықтауыңызға болады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Ораза ұстаған адамның ұйқысы ғибадат.» (Дәйләми)
Ұйықтау жаман амал емес. Өлі сияқты жатқан адам, Аллаһу та’аланың мейірімімен, ұйықтағанда да сауап алады. Ұйқыда күнә жазылмайды, өйткені саналы түрде ешқандай күнә істелмейді. Бір хадис шәрифтің мағынасы:
«Мына үш адамға күнә жазылмайды: Ұйықтап жатқан адамға оянғанға дейін, бала балиғатқа жеткенге дейін және ақыл-есі кем адам жазылғанға дейін.» (Әбу Дауд)
Егер ораза ұстаған адам дәретпен жатқан болса, бөлек сауап алады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Дәретті болып жатқан адам ұйқыда жатқанда, күндіз саим (ораза ұстаған), түнде қаим (түнде оянып ғибадат ететін адам) сияқты сауапқа қауышады.» (Дәйләми)
Жатарда, қайырлы істерді жасай алу үшін тынығып алуға, намазға тұруға, оянғаннан кейін жақсы амалдар істеуге ниет ету керек! Осылай ниет еткен адамның ұйқысы ғибадат болады. Ғалымдар мұны біліп, осылай ниет ететін болғандықтан, сүйікті пайғамбарымыз «Ғалымдардың ұйқысы ғибадат» деген. Кімде-кім «түнде ғибадат етемін» деген ниетпен жатып ұйықтаса, бірақ ояна алмай қалса, осы ниетінің себебімен сауап алады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Ғибадатқа ниет етіп жатқан адам ояна алмай ұйықтап қалса, ниетінің себебімен оған түнді ғибадатпен өткізгендей сауап жазылады, ұйқысы да өзіне берілген садақа болады.» (Нәсаи, Ибн Мажа)
Ораза ұстаған адам ояу кезде намаз оқи алмай, жақсы амалдар істей алмайтын болса, ғайбат айтып немесе күнә болған істерді жасайтын болса, ол адам үшін ұйықтағаны жақсырақ болады. Ұйықтау арқылы күнәлардан құтылған болады. «Оразаны ұйқыда өткізген адам оразаның сауабын қиялдай да алмайды» деп айту бекер сөз.
"Ұзақ және ыстық күндерде ораза ұстау, қысқа әрі суық күндерде ораза ұстаудан және кедергілер арасында қиыншылықпен ораза ұстаудың сауабы көбірек" деп өзін қиындықтарға соғу қате болады. Қиындықтар табиғи болып келу керек, өз қолымызбен өзімізді қиыншылыққа түсіруіміз сауап болмайды.

Олардыкі қабыл болмайды дейтін мен емес. Өйткені, бір мұсылманның бойынан кемшілік іздеген адамның бойынан Құдай кемшілік табады. Дұрыс-бұрысы бар, әрбір ауыз бекіткен пенденің ризығы өзін күтеді. Жай, ораза басталғалы ортамнан, айналамнан байқағаным бойынша ғой. Сонымен, олар:
— Терминдер қолдана бастады. «Ифтардан кейін хабарласайын», «Көршім ифтарға шақырып еді», т.б.
— «Бөліне» бастады. «Бізге шаш қиюға бола ма екен?», «Біз ерте келе алмаймыз», «Бізге де бара беруге болады» т.б.
— Кішкене «міндетсіне» бастады. «Күн болса ыссы, аузым болса ораза», «Шөлдеп кеуіп тұрсам, «фантаңды» жарқыратып сен де!» т.б.
— Тыйыла бастады. «Мына колбаса халал ма екен?», «Былтырғы орамалымды тауып, тартып алдым» т.б.
— Уатсаппен мағыналы суреттер жібере бастады.




:)

— Әр сөз, сөйлемімен ораза тұтқанынан хабардар етіп жүр. «Қайта қарның ашып қиналмайды екенсің, онша сезінбейді екенсің»,

:p

— Сағат үшке таман статус өзгертеді, аватар ауыстырады.
— «Сухурға» дейін ұйықтамайтындықтан ұйқысы қанбай жүргендігін айта отырады.
— «Шокируют»: «Ораза біткесін «жусаңшы», «Арақ қанда қырық күн сақталады екен, апта бұрын ішіп ем, енді босқа ұстап жүрген жоқ па екем?», «Халал емес екен, өзің жей бер», «Ертең алты күндік оразаны ұстаймын, бір жыл ұстағанмен тең екен», «Түн ішінде душқа түсіп жүрем бе деп, күйеуді бөлек бөлмеге жібердім бір айға»…
Тағысын тағылар. Аз-мұз хабары бар адам ретінде бірдеңе дей қалсаң «Өзің аузыңды жаптың ба?» деп аузыңды жаба қояды. Тақырыпқа өз сөзіммен «бес тугрик» қосып қояйын:
— Ауызды жаппайды — бекітеді ;)
— Біреу алдыңа ас қойғанда ғана «Аузым берік еді» деп ілтипат білдірген ләзім. Басқа уақытта, тек қана Құдай қабыл етсін деген ниет.
— Бұл айда қарын ғана емес, көз де, тіл де, құлақ та ораза: жаман сөз айтудан, өсек тыңдаудан тыйылу. Нәпсіге ораза: сонда біреудің сусын ішкеніне тамсанбақ түгілі төбеңнен құйса да жұтынбайсың.
— Таң намазына он минут қалғанда сәресі ішетінің секілді, кешкі намаздан он минут былайырақ ораза ашқан құп. Бұл енді «ауыз жапқандағыдай» шарт емес, сенімділік үшін. Әрі, сол арада арман-тілек, жақсылық ойлауға болады. Себебі, ауыз ашқалы тұрған пенденің тілегін орындамаудан Алла ұялады екен.
— Парыз оразадан кейінгі алты күндік нәпілді бір жылдық оразамен теңестіріп жатады. Бірақ, қарызы барлар үшін емес қой.
— Әдейі ыссыға шығу, терлеп-тепшу арқылы сауап молаяды деген қате. Керісінше, сая іздеу керек, оңай жағын қарастыру керек.
— Аузы берік адамдардың көзінше тамақ жеу ораза мәдениетіне жатпайды, сондай-ақ, олар да рұқсат күндері (үтір, ем-шара, жол-сапар) басқалардың көзінше тамақтанбайды. Жасырынып, тасада су ұрттап алуға болады. Бөтен сенімдегілердің ораза жайында қате ойламауы үшін: «Кеше аузы берік, бүгін ашық, ораза деген осы екен» дегендей.
— Пісіріп жатқан тамақтың дәмін бір ғана жағдайда көруге болады: күйеуі ескерту жасаса.
— Сәресіге ұйықтап қалса, күндіз аңдамай бірдеңе жеп қалса, ниет қылып оразасын ары қарай жалғастырады.
— Табиғаттағы құбылыстарға қарап (жұлдыз жарық, мысалы) Қадір түнін есептеп шығарғанымен, оның нақты қай түн екенін Пайғамбардың өзі де дөп басып айта алмапты. Тек, кейінгі он күннің бірі екені белгілі. Сондықтан:

— Хақ мұсылман Оразадан кейінгі алты ай «Қап, бітіп қалды-ау» деп өкінсе, дейінгі алты ай «Жақындады» деп қуанып жүреді екен…

Мұхаммед Әлиді кино әлемінде Майкл Манның «Али» көркем картинасы арқылы ғана білеміз. Чемпионды Уилл Смит сомдаған еді. Фильмде Кассиус Клэйдің қара нәсілділердің құқығын қорғаушы ретіндегі қырына баса мән беріледі, ал оның 1974 жылы Заирде өткен Джордж Форманмен жекпе-жегі фильмнің кульминациясы ретінде берілген. Демек, «Али» фильмі осы аңыз тұлғаның толық өмірін суреттемейді, боксерлік карьерасының бүге-шегесіне аса көп тоқталмайды, азаматтық белсенділігінен хабар беретін көріністер толық емес. Бұны заңдылық деп те қарастыру керек, өйткені осындай ұлы тұлғаның бүкіл өмірін бір кинокартинаға сыйғызу мүмкін емес.

Сондықтан, Мұхаммед Әлидің өмірі мен карьерасынан толыққанды ақпарат алу үшін, оны жақынырақ білу үшін бір емес, бірнеше фильмді көріп шығу керек болады. Құдайға шүкір, чемпион туралы деректі фильмдер аз емес екен.

«Немесе оны Кассиус Клэй деп танимыз» («A.k.a. Cassius Clay»), 1970 жыл


Бұл деректі картина бокстан аса ауыр салмақтағы әлем чемпионы болған, Ислам дінін қабылдағанға дейін Кассиус Клэй деген атпен белгілі Мұхаммед Әли туралы баяндайды. Режиссер Әлидің Генри Купермен, Флойд Паттерсонмен, Джерри Куорримен, Сонни Листонмен өткізген жекпе-жектерінен таспаларды бір киноға жинастырған. Әли өзін бокс тарихындағы ең ұлы адам деп атайды. Марқұм Малькольм Икс чемпион туралы өз ойымен бөліседі.

«Мұхаммед Әли: Қабілет, ақыл және жігер» («Muhammad Ali: Skill, Brains & Guts»), 1975 жыл


Фильмде Мұхаммед Әли карьерасындағы ең жарқын сәттерін еске алады. «Көбелекше қалықтап, араша шағып алатын» чемпион жұдырықтасқан қарсыластары туралы айтады. Үздік жекпе-жектерінен кадрлар көрсетіледі, сұхбаттары бар.

«Ең ұлы» («The Greatest»), 1977 жыл


Өмірбаяндық көркем фильмде басты рөлді Мұхаммед Әлидің өзі сомдады. Сюжет бойынша Кассиус Клэй Ислам дінін қабылдап, Мұхаммед Әли деген есімді алады. Кейін ол Вьетнамдағы соғысқа барудан бас тартады. Бұл шешімі оның кәсіби карьерасына кеселін тигізеді, бірақ соттасу барысында Әли жеңіске жетеді.

«Біз патша болғанда» («When We Were Kings»), 1996 жыл


Әлидің ең қиын жекпе-жегі – Джордж Форманмен кездесуі туралы деректі фильм. Екеуі 1974 жылы 30 қазанда Заир астанасы Киншаса қаласында жұдырықтасқан еді. Сол кездесу Конго халқы үшін үлкен оқиғаға айналды, ел басшысының қаржыландыруымен тікелей трансляция әлем бойынша көрсетілді, бокс шарасына орай үлкен музыкалық фестиваль да ұйымдастырылды.

«Біз патша болғанда» — үздік деректі фильм номинациясы бойынша «Оскар» алды.

«Мұхаммед Әли – Әлемнің көзімен» («Muhammad Ali — Through the Eyes of the World»), 2001 жыл


Мұхаммед Әли спорт тарихындағы ең ұлы тұлға ғана емес, ол азаматтық құқық үшін күрескен қозғалыс мүшелерінің бірі, діни сенімі үшін принципке бара алған қайсар адам, өзіне тән мінезі мен харизмасы бар ерекше жан. Деректі картинада ескі таспалар, оның достарынан, отбасы мүшелерінен, табынушыларынан алынған сұхбаттар бар.

«Әлидің 65-і» («Ali’s 65»), 2006 жыл


ESPN арнасы өндірген телевизиялық деректі фильмде Әлидің бокстағы жетістігі қоғамның рингтен тыс бөлігіне қалай ықпал еткенін баяндайды. Кейбір спортшылар тек спорт әлемінде ғана талант болып қалса, кейбіреулердің мұрасы өз кәсібінен тыс әлемге де әсер ете алады. Мұхаммед сондай ерекше адамдардың бірі, ол Америка тарихына ықпал етті. Фильмге сондай-ақ Әлиге 1960 жылғы Олимпиада «алтынын» алып берген жекпе-жек, 1975 жылғы Джо Фрейзермен жұдырықтасуы енген.

«Маниладағы триллер» («Thrilla in Manila»), 2008 жыл


1971 жылы Мұхаммед Әли мен Джо Фрейзер рингте кездесті. Бұл сол кезең үшін бокс әлеміндегі ең басты оқиға еді. Жұдырықтасуға дейін Мұхаммед көпшілік алдында қарсыласын кекетіп-мұқатумен болады, «Горилла», «Том ағай», «Кемтар» деген аттар тақты. Алайда, Джо Фрейзер судьялардың шешімімен жеңіске жетеді. Бұл Әлидің карьерасындағы алғашқы жеңіліс еді. 1974 жылы матч-реванш болды, бұл жолы судьялар жеңісті Әлиге берді. Бірақ екі боксшының арасындағы текетірес бұнымен бітпеді. Фрейзер мен Әли арасындағы үшінші жекпе-жекті Филиппин астанасы Манилада өткізуге шешім қабылданады. 14 раундқа созылған кескілескен шайқас болады, айқын басымдыққа ие нақты жеңімпаз анықталмайды. Алайда судьялардың шешімімен Әли жеңімпаз деп танылып, чемпиондық атағын сақтап қалады. Деректі фильм осы оқиғаны бүге-шегесіне дейін баяндап береді.

«Мұхаммед Әли: Майамиде жасалған» («Muhammad Ali: Made in Miami»), 2008 жыл


1960 жылы Кассиус Клэй еісмді жас боксшы Майамиге келген еді. Осы жерге ол аса ауыр салмақтың чемпионы болу үшін келеді. Ақырында ол аңызға айналды. Фильмде боксшының жақындары, соның ішінде бапкері Анджело Данди, дәрігері Ферди Пачеко сөз сөйлейді. Бұл фильм боксшының Майамидегі эволюциясын көрсетеді.

«Әлимен бетпе-бет» («Facing Ali»), 2009 жыл


Деректі кинокартинада Мұхаммед Әли онымен жұдырықтасқан боксшылар көзімен баяндалады. Әлимен жекпе-жек өткізген үздік 10 боксшы сұхбат берген. Олардың ішінде, Джордж Форман, Джо Фрейзер секілді Әлидің қас жаулары бар. Сөйтіп, Мұхаммед Әлиді оның қарсыластары айтқан әңгімелер арқылы басқаша тануға мүмкіндік ашылады.

«Әлидің он екісі» («Ali’s Dozen»), 2006 жыл


Мұхаммед Әлидің карьерасындағы ең үздік 12 жекпе-жек туралы баяндайтын деректі фильм. Оның рингтегі төбелестеріне куә болған адамдардың сұхбаттары келтірілген.

«Мұхаммед Әли – Адам, қадамдары, сөздері» («Muhammad Ali — The Man, The Moves, The Mouth»), 2012


Бұл деректі фильм чемпион өмірінің ретроспективасы десе де болады. Фильмде оның өміріндегі негізгі оқиғалар, жеңістері мен сәтсіздіктері баяндалады. Боксшының рингтегі басты кездесулерінен сирек кадрлар көрсетіледі.
Аталған кинотуындылар Мұхаммед Әли туралы толық картинаны қалыптастыруға септігін тигізеді деп үміттенеміз.

Қосымша дерек:
Мұхаммед Әли (Muhammad Ali, туған кездегі аты-жөні — Кассиус Марселлус Клэй) — Американың кәсіпқой боксшысы, ауыр салмақ категориясында жұдырықтасты; бокс тарихындағы ең танымал боксшылардың бірі. Өмір сүрген кезеңі — 17 қаңтар 1942 — 3 маусым 2016.

1960 жылғы XVII Олимпиада ойындарының жартылай ауыр салмақ бойынша чемпионы, ауыр салмақтағы абсолюттік әлем чемпионы (1964—1966, 1974—1978).

Біз қазақ мұсылман болғандықтан әлемге танымал адамдар исламға өтсе, төбеміз көкке жете қуанамыз. Бұл жазбам дәл сондай сезімде болған индуизм, сайентология, буддизм, каббала және православ діні өкілдері жайлы болмақ )

Бүгін балалар арасында бокстан жарыс басталды.

Биология деймізбе әлде табиғат дейміз бе, бірақ адам жануарладың ішінде сүтқоректіге жатады және өз-өзін сақтау, тамақтану, көбею инстинкттері басты тіршілік көзі болып табылады. Бірақта адам әрқашан өзін жануарлар әлемінен биік қойған. Жалпы

Атырау облысы әкімдігінің қолдауымен түсірілген, ортасында өзіміздің Нұрберген жүрген Өмірзая сериалының толық нұсқасын қараңыздар. Біраз жыл бұрын Атырауды (елімізді) шулатқан жарылыстардың негізі қалай қаланғанын түсінесіз.

«Өмірзая» көркем фильмінде қазіргі қазақ отбасындағы дәстүрлі емес теріс діни ағымдардың кесірінен болып жатқан трагедия бейнеленеді. Атадан балаға жалғасып келе жатқан ұлттық салт-дәстүрді, ұлттық құндылықтарды насихаттайды.

Өзіме сақалдылардың басшысының рөлінде болған ақидың ойыны ұнады! Осындай шынайы өмірге жақын, тәрбиесі бар кинолар көбейе берсін.









Соңы:

— Құдайдан, тозақтан қорықпайсың. Жамандық жасаудан не тежейді?
— Инстинкт. Ешкім қоғамнан шетте қалғысы келмейді. Ал кейбір нәрселер үшін, мысалы адам өлтірген үшін, ұрлық жасаған үшін адамдар қудалайды. Сыртқа тебеді. Адам жалпы қоғамдық жануар ғой. Сол жалғыздықтың қорқынышы бізді ұстайды. Адам өлтіруден, ұрылықтан, девиациядан қорғайды. Құдай емес.
— Сауап жинаймын деп әуре болмайсың, сонда да жақсылық жасайсың ба ?
— Альтруизм. Мысалы мен адаммын. Мен басқа адамдардың өмір сүруіне мүдделімін. Себебі эволюция солай жұмыс істейді. Сондықтан да менің ішімде сондай альтруистік, мынау менің бауырым деген инстинкт бар. Құдай үшін жасамаймын, адамзат өмір сүру үшін жасаймын.
-Сеніңше өлімнен кейін өмір жоқ па?
— Жоқ.
— Рух қайда кетеді?
— Рух жоқ. Рух дегеніміз мына адамның миындағы нейрондар. Адам өлеген кезде нейрондар да өледі. Рух жоғалып кетеді.
Дін өмірді жеңілдетпейді, ойланған адамға. Үнемі ананы, мынаны ойлай бересің. Ислам дінінде «Би ля қаиф» сұрақ қойма, деген нәрсе бар. Сұрақпен тергей бергенде «Би ля қаиф», сұрақ қойма, деп айтады. Сонда ғана сен нағыз мұсылман бола аласың, дейді. Мен сол жерін жек көремін. Себебі ешқандай да нәрседе сұрақ қойма, деп айтуға болмайды адамға.
— Осындай пікір қалыптастыруыңа қандай факторлар әсер етті?
— Оқыған кітаптарым, көрген киноларым, сөйлескен адамдарым. Осының бәрі.
— Ал нақты қайсы?
— Жоқ, енді мен айта алмаймын дәл осы кітаптың осы сөйлемін оқи қалдым да әрі қарай Құдайға сенбей қалдым деп. Белгілі-бір мезетте ойлана бастайсың неге?, деп. Мен бұл өмірде бар болғаны бір 70 жыл өмір сүремін. Соның ішінде түкке тұрмайтын күнәлар жасаймын. Неге мен сол үшін мәңгі бақи тозақта жануым керек? Немесе, егер менің тағдырымда мұның бәрі жазылып қойған болса, осындай күнәлар жасайтыным. Онда неге мен оған жауап беруім керек? Содан тереңдеп-тереңдеп әрі қарай белгілі бір мезетте шешімі жоқ сұрақтар тым көп болып кетеді. Содан кейін бәрін тастауға тура келеді.

— «Дінтану» мамандығында оқитындар арасында сауалнама жасалды. Сонда қазақ группасында оқитындардың бәрі Құдайға сенген, дінді берік ұстанған болып шықты. Ал орыс тобында оқитындардың дені атеистер. Сондағысы анау да, мынау да қазақ. Философияға тереңдегендер сенбейді. Сондықтан Исламда философиямен айналысуға болмайды. Тыйым салынған. Өйткені философияға тереңдеген адам Құдайға күмән келтіре бастайды.
— Әль-Фараби ше?
— Әль-Фарабиді бүкіл мұсылман қауымы сыртқа тепкен. «Сен шын мұсылман емессің», деп қудалаған. Ол «Құдай мен жаратылыс бір. Құдай жаратылысты жаратқан кезде өзін-өзі жаратты. Сонда белгілі бір мезетте Құдай басталды. Оған дейін Құдай болған жоқ», дегенді ұстанған. Бірақ Исламда Құдай мәңгі ғой. Оның басы жоқ, соңы жоқ. Негізі дінтанушылардың барлығы атеист болу керек. Өйткені діннің бәріне объективті түрде қарау керек.
— Үміт, жақсылыққа сенім қайдан келеді саған?
— Үміт жоспарлардан келеді. Жақсылыққа сенім жақсы адамдардан келеді.
— Өмірдің мәні неде?
— Мәні жоқ. Ғаламда секунд сайын болып жатқан кездейсоқтықтардың біреуінің нәтижесінде дүниеге келеміз. Басқа бір кездейсоқтықтан өлеміз. Сол екі аралықта, сол кездейсоқтықтардың сұлулығын түсіне білсе, өмір қызықты өтеді.

P.S. Атеист десе қанішер қылмыскер, безбашенный образ жизнимен өмір сүретін, айналасына үнемі қиянат келтіретін адам елестейтін. Сөйтсем пәлсапалық, ғылыми кітаптарды көп оқып қойған адам атеист болып кетеді екен ғой. Кітап оқыған қауіпті ма, деп қалдым) «Құдайдан қорықпағаннан қорық», дейді ғой данышпандар. Бірақ олар құбыжық емес сияқты))

Мынандай парақша бар екен vk.com/ateizmiotvetislama

Беседа құрған Жалғас Ертай емес) Единомышленники екен, ә?))

Танымал Facebook әлеуметтік желісі мамыр айынан бастап Amin атты жаңа қызмет қоспақшы. Арнайы бұл қызмет үшін 100 молда жұмысқа алынады. Amin қызметінің ерекшелігі әлеуметтік желіде жазылған тілектерді бір қайтара оқып, соңында ең болмаса бір Фатиха сүресі оқылуында. Компания басшылығы кеше Facebook Azerbaijan офисінде жаңа қызметтің демо-нұсқасын таныстырды.

Марсель Цукерберг (Facebook Дін істері және діни жамағаттармен байланыс департаменті директоры)
— 2012 жылдан бергі зерттеулерімізге қарасақ Facebook әлеуметтік желіден гөрі Құдайдың үйіне, Имандылық ордасына, Шапағат эпицентріне, Мейірім фестиваліне айналып бара жатыр. Ал оффлайн қоғамда пәлендей өзгеріс байқалмайды. Еркектер бұрынғыдай ішулерін, біреудің әйеліне көз салуларын, өсек айтуды, жасырын педофилдікті, порно қарауды жалғастыруда. Желідегі қыз-келіншектердікі де сол бұрынғыдай секс жетіспеушілігі, қызғаныш, өсек. Өзгерген түк жоқ. Facebook-ымызды мұндай маскалы балмаскарадқа айналдыра бергіміз келмейді. Сондықтан өтірік болса да жазған тілек, дұғаларын Құдайға жеткізіп тұру үшін 100 молда бекітуді жоспарлап отырмыз. Осылайша ең болмаса Құдай алдында біз-ақ шыншыл бола қояйық, арымыз таза болсын деген ой.

Кэтрин Цукерберг-Көшімханова (Facebook Балқан, Кавказ және Орталық Азия елдері бойынша координатор)
— Әзірше 100 діни қызметкердің 70-і Қазақстан үшін қызмет ететін болады. Қалған отызын басқа елдерге бөлеміз. Біздің сараптамамыз бойынша Facebook-та дұға, тілек, алғыс, қарғыс бойынша қазақ тілі басқа тілдерге қарағанда анағұрлым алда. Мысалы бір танымал кісі қайтыс болады, оның қайтыс болғаны туралы 100 адам жазады, 10 мың адам лайк басып, пікір жазады. Бірақ бірде біреуі сол кісіге арнап ең болмаса Фатиха дұғасын оқымайды. Біздің жаңа қызметіміз осындай оқиғаларға арналмақ, Фатиха мен Ықылас сүрелерін жүйелі түрде оқып беріп тұратын боламыз. Қазақстанда ұшақпен ұшатындар көп, олардың аман-сау қонулары үшін де дұға ететін боламыз. Жалпы қайырлы таңнан бастап, қайырлы түнге дейін көптеген құттықтау, тілектерге ие халық. Соның бәріне біз Amin демекшіміз.

Элеонора Көшімхан
«Сыр ақшамы» газетінің Бакудегі арнайы тілшісі

Кейде адамдарда болады ғой, болып жатқан оқиғаны бұрын түсінде көргендей боласың. Содан соң айтасың: «дәл осыны түсімде көрдім» — деп. Бұл сонда қалай… Не себептен болады?

Бұның түске қатысы жоқ. Бұл жер бетіндегі барлық адам баласында болатын жағдай. Адамның рухы болады. (яғни, адамның жаны, рух пен жан бір мағына) Адам өлген кезде, оның сыртқы тәні, денесі қабірде шіріп жоқ боп кетеді. Ал рухы өлмейді, көкке көтеріледі. Яғни, рухымыз Аллаға қайтарылады. Алладан келдік, қайтадан Аллаға қайтамыз деген сөз бар. Ең бірінші адам баласы ананың құрсағында жаратылып жатқан кезде, ең алдымен оның рухы жаратылады екен. Сосын осы рухына бүкіл жер бетін, өзінің болашақ өмірде көретін оқиғаларын, көретін жерлерін алдын-ала көрсетіп қояды екен осы рухқа. Міне бізде осындай жағдайлар болады, бұрын осы жерде болған сияқты, осы оқиғаны бұрын көрген сияқты боп тұрамыз, сол кезде рухымыз сезінеді екен сол жерде болғанын. Ислам дінінде әлимсақтан бері мұсылманбыз деген сөз бар, әлимсақ деп адамның рухы жаратылған кезді айтады, яғни бүкіл адам баласы жаратылған кезде мұсылман боп жаратылады екен. Кейін оны ата-анасы не мұсылман, не христиан, не буддист қылып тәрбиелейді.Бұл, яғни, біздің бұрын болғандай секілді бір сәт осы жағдайды сезінуіміз біздің кім екенімізді айқындап береді. Яғни мұсылман болуды қаласақ та, қаламасақ та, Ислам дінін жақсы көрсек те, жек көрсек те, егер рухымыз осы бірсәттік жағдайды сезінсе, бұл біздің мұсылман екенімізді білдіреді.

“Сталин дәуіріндегі “Халық жауы” деген термин білесіздер ме? Біреу саған ұнамаса, оны “Халық жауы”, оның әйелін “Халық жауының әйелі”, баласын “Халық жауының баласы”, көршісін “Халық жауының көршісі” деп ата дегені естеріңізде ме? Дәл сол секілді уахабшы, вахабист деген терминдеріне де қатысты. Мен ол сөзді қолданатындардан анық, ашық “Уахабшы қайда?” деп сұрасам, әрбір адам ол сөзді өзі қалағанша түсіндіріп бағады. Ал негізінде, уахабшы деген сөз қайдан шықты? Осыдан екі жүз жылдай бұрын Сауд Арабиясында Мұхаммед ибн ‘Абдулуаһһаб деген кісі пайда болды. Ол кездері Сауд Арабия аумағында ширк (Аллаға серік қосу) қатты таралып кеткен болатын. “Лә иләһә иллә-Ллаһ” (Алладан басқа құлшылық етуге лайықты ешкім жоқ) деп куәлік беретін мұсылмандардың өзі талдарға, ағаштарға, тастарға, қабірлерге табынып кеткен болатын. Олар сол талдар мен тастардың жанында әулиелер жерленгендіктен мыналар да киелі деп есептейтін болған. Мұхаммед ибн ‘Абдулуаһһаб таухидке шақыра бастады. Сөйтіп, Алланың мейірімен, араб түбегіндегі көпшілік оның дағуатын жылы қабылдады. Сол заманда ағылшындардың отары болған Үндістаннан мыңдаған мұсылмандар қажылық жасауға Қағба қарай ағылып жататын. Олар да дағуатқа құлақ түріп, таухидке бет бұрып жатқан еді, еліне оралған соң олар да жерлестеріне ақиқатты жеткізе бастады. Бұны көрген ағылшындар Ислам таралып, өздері әлсіреп жатқанын түсініп, Осман халифатындағы түріктердің надандығын пайдаланып, “уахабшы” деген сөзді ойлап шығарып, бәріне белгілі “Ағылшын тыңшысының жазбалары” атты кітапты басып шығарды. Мұның барлығын олар таухид дағуатын тоқтату үшін істеген болатын. Ал кез келген мұсылманның жүрегінде “Пайғамбарға ғана еру керек, соныкі ғана дұрыс, қалғандары дұрыс емес” деген сенім бар. Олар болса, соны пайдаланып мұсылмандардың арасына “Мұхаммед ибн ‘Абдулуаһһаб бесінші мәзһаб құрып жатыр” деген сықылды дақпырт таратып жіберді, сөйтіп адамдар таухидтен бас тарта бастады. Содан соң оларға “өзіңе ұнамағанның бәрін уахабшы деп ата” деген сөзді таратты. Солайша, бұл сөз үмбетке дендеп еніп, әлі күнге дейін толастамай жалғасып келеді. Мұсылмандар бірін-бірі уахабшы дейді. Ал олардан: “Уахабшы деген кім?” деп сұрасаң, нақты, түсінікті түрде жауап бере алмайды. Тек біреуді шеттетіп тастағың келсе, оған уахабшы деген лақап бер дегеннен басқа айтары жоқ.

Сондықтан, бауырлар, қазіргі күндегі мұсылмандардың өкініштен өзек өртейтіндей жағдайдан құтылуы үшін ең алдымен таухидтен бастау қажет!”

© Ринат Әбу Мухаммад

Алған әсерлер шексіз десем артық айтпаған болармын. Мүлдем басқа мәдениет, мүлдем басқа менталитет… Амман деген астаналарына келдім, 4-5 қаласында болдым.

Танысу
Үйге кірсем, бәрі қаздай тізіліп, орындарынан тұрып қарсы алды. Баттасып боянған және ірі денелі болғандықтан ба, қара хиджабта кексе тартқан 3-4 әйел-ау деп ойлағаным жас қыздар болып шықты. Мамасын солардың ең үлкен әпкесі деп ойлаппын. Сонымен, аттарын айтып, біздегі Шымкенттің қыз-әйелдерінің амандасуы сияқты қолдарын беріп амандасып, танысып болдық. «Жасмин» дегеннің «Ясмин» деп өзгертілгені болғандықтан содан басқа бірде-бір ат есімде қалсашы. ))) Сол және тағы басқа қосылған аттарды бірнеше күн бойы «анандай киген қыз, мынандай істеген ұл» деп, шартты бірдеңелермен ұқсастырып айтып жүріп, жаттап, үйрендім-ау, әйтеуір. Қыз-келіншектердің аттары: Абрар, Тамадор (біразға дейін «Тамагор» деп жүрдім)))), Мәляк (оны «Мелек» деп), Ду'әa, Баә'на, Эфнәа'қ, Зеена, Ясмин, Әридж, Сузанна, Ханейн… Ер адамдардың аттары: Омар, Махер, Әнас, Шәди, Тарик…
Иорданияда монғолоидтық түрлер сирек кездеседі, яғни, келушілер аз. Содан көшеде бәәәәрі саған тесіліп қарайды және «Хай!», «Халло!», «Уэлкам ту Джордан!», «Ар ю Кореан?», «Ар ю Малейжан?» деген сияқтыларды айтып ер адамдары айқайлайды. Бұл өзі бір қызық сезім болды: біздің елде жүрген африка, афро-американдықтардың күйін бір жақсылап түсінгендей болдым...))

Екінші бөлім

Сұрақ: Әйгілі төрт халифа кімдер?
Жауап: Әбу Бәкір (р.а.), Омар (р.а.), Осман (р.а.), Әли (р.а.).
Сұрақ: Құран кәрім қай халифаның кезінде кітап болып жиналды?
Жауап: Әбу Бәкірдің (р.а.) кезінде.
Сұрақ: Құран қанша аяттан тұрады?
Жауап: 6216 аят.

Қап-қара жалын тозақтан қорқам тозақтан
Сұп-суық хабар кеп жете ме деп сол жақтан
Шыжылдап майлар, сатырлап сүйек жанғанда
Лағнет айтып айтып бес күндік сынақ жалғанға
Ібілісті қарғап, түзу бір жолдан тайдырған
Азапқа ылайық мазаққа ғана сай қылған
Мың шақты емес миллион жылға айдалып
Қор болар ме екем қып-қызыл шоққа айналып
Адамның ұлы ем дүниеге мынау таралған
Дәрежемді айтсам періштеден артық жаралған
Бүгінде бірақ періште қайда мен қайда
Кім созар қолын мүшкілдеу біздің жағдайға
Бауырларым да, бала-шағам, дос, жекжатым
Шайқаспай беріліп шайтанға әскер боп жатыр
Бәріде дана бәріде көсем шетінен
Дәуірлеп дәурен сүруге мықтап бекінген
Ақырет қамын жасамай жүріп әлекпен
Алланың ұлы мейірімінен дәметкен
Сол оттан қорқам, тозақтан қорқам тозақтан
Көрмейді соны қазақтар біздің көзі аққан
Ағылған солай парақорлардын парады
Маскүнемің әне қолтығына қысқан арағы
Жемқорын анау отырған әрең тыныстап
Зинақорың жүр шоколад, шампан, гүл ұстап
Сопылар кетті Аллаға пірін серік қып
Зіркілдеп зікір салғандарыңнан зеріктік
Дымыңды білмес дүмшелер кетті молда боп
Құдайым оңда, әруағым өзің қолда деп
Сәуегей, балгер, тәуіптер кетті дес бермей
Құранның қатал ескертпелерінен сескенбей
Әр төмпешікті әулие санап асыға
Мәр-мәрдан өріп, кесене салдық басына
Қарасаң қайда ағыл да тегіл ысырап
Ысталды кеуде тәңір кәріне ұшырап
Өнерде жүрген сезімнің сансыз құлдары
Сендерде болдың тақ пенен даңқтың құрбаны
Ақын мен әнші серіліктен ептеп татса дәм
Оралың барда ойна-күл деп қақсаған
Жазушы қайтпек бауыры бүтін басы аман
Кейіпкерлердін тағдырын ойдан жасаған
Сан ғасыр бұрын бақилық болған кісінің
Қиялға еріп саламыз сурет мүсінін
Айтылған ғайбат сөздерге сөзсіз жауап бар
Саулайды тілден тірнектеп жиған сауаптар
Қалады ертен қарқ та қарқ, күлкі қалжының
Тозақта шөлдеп, ішкенді ыстық қанды ірің
Жегенің сонда тікенек тектес ас болса
Ата-анаңмен де алмайсын онда достаса
Шайтанға тозақ, жәннәттән оған үміт жоқ
Солқылдақтарды әкетіп жатыр үгіттеп
Сондықтан түскен төрт кітап, сансыз пайғамбар
Сақтаныңдар деп сайтани сауық сайраннан
Жаратушы өзі жөн сілтеп сені қорғаса
Азғырушыға қашқын келеді алдаса
Ғибадат түгел, құлшылық бүтін болмаса
Ниетім түзу жүрек таза деу далбаса
Раббына құл боп өмір сүргісі келмеген
Түсінбей қойдым тәкәппарсыған елге мен
Көз жұмып барып ел ішкен уды менде ішкем
Әдісі артық нәпсіні сонда жеңбестен
Сәл ерте білсем, сан соғып калмай оңбастан
Сәждеге мандай тигізбеспе едім он жастан
Құрышты судай қайнатқан пештен көп ыстық
Азаптан қорықпай әз-әзілдермен өбістік
Қимастай қызық хараммен жиған мал-мүлік
Сорлатар ма екен төзгісіз отта жандырып
Өртеніп жатып өлейін десем өле алмай
Өкірер ме екем өмірге екі келе алмай
Біз қайбір достар пайғамбар сынды асыл ек
Асығып аққан судаймыз, құмы, тасы көп
Шын мұсылман боп өте алмау сұмдық қасірет
Жәрдем бер Алла, жәнәтті бізге нәсіп ет. Әмин!

авторы СЕРІК ҚАЛИЕВ