Жас қаламгерлерді танимыз ба?

Бүгінгі күні жастарымыз біртіндеп кітап оқуға бет бұрып келе жатыр. Олардан кітап жайлы талғамын сұрап көрдіңіз бе? Əрине, əрқайсысы нені қалайтынын əрқалай айтқысы келеді. Бірақ та барлығына ортақ бір нəрсе ХХ ғасыр əдебиетін оқып тауыса алмай жатыр. Ол дегеніміз жақсы нəрсе, бірақ, арамыздан шығып жатқан жас дарындардың туындыларын біреу білсе, біреу біле бермейде. Ескеретін нəрсе — болашақта жарқ етіп кітапхана төрінде тұратын туындылардың авторы солар болмақ. Жəне сол деңгейге жету үшін олардың да оқырманы көп болу керек, түрлі сыншылардың критикалық көзқарасынан шыңдалып, одан əрі тəжірбие жинау керек. Оқырманы не тыңдарманы көп кез-келген өнер иесі таңғаларлық дүниелерді жасауға тырысары анық. Солардың бірі Оңтүстіктің жас қаламгері ақын, шығармаларға да ебі бар талант Ерболат Айнабеков. Ал сіз оның мына бір керемет əңгімесіне қандай баға берер едіңіз:

Осыдан үш күн бұрын билет алу үшін теміржол кассасында кезекте тұрған едім. Алдымда егдей жастағы қарт кісі өз кезегін күтіп тұр екен. Асықпай, ептеп билетін алып болып, назарын бізге аударды. Біраз қарап тұрып:

-сендерге кім шаштарыңды жаюға рұқсат берді, бұл қазақ қызының болмысына жат нәрсе. Батысқа еліктемеңдер! Әлде, ата-аналарың сендерді осылай тәрбиеледі ме?! Әйтеуір шаштарыңның түсі қара екен, соған тәубе. Осы шаштарың түбінен қиып, сары түске бояп қоятындарға ешкім ақыл айтпайды ма?! Сендерге айтарым, қайда жүрсеңдер де қазақи болмыстарыңды жоғалтпаңдар! Аман болыңдар! Менің айтқандарым жүректеріне жетті деп ойлаймын,-деп, өз жолымен кете берді. Ұялғанымнан жерге кіріп кете жаздадым. Сол сөздер сүйегімнен өтті. Бұл қарт кісіге еш ренжігенім жоқ. Керісінше, рақметімді айтамын. «Көп жасағаннан сұрама, көпті көргеннен сұра» демей ме?! Осындай жандардан үлгі алмай, кімге қарап, кімнен тәлім-тәрбие алып өсеміз?!

Расымен де, ойлап қарасаң, баяғы заманда күйеуі қайтыс болып, жесір атанған әйел ғана шашың жаятын. Ал қазір, заман ағымына ілесеміз деп, қазақи болмысымызды, рухани мұраларымызды жоғалтып бара жатқандаймыз. Әртүрлі жағдай болады, бірақ бұл жағдайды мәңгілік жадымда сақтарым анық. Жаныма қатты батты. Сіздермен бөлісіп отырған себебім де сол. Көрген, білген жерлеріңізде айта жүріңіздер. «Көп түкірсе- көл» деген…

«Біз алдағы уақытта да мемлекеттік тілді дамыту бағытындағы кешенді жобаларды жүзеге асыруды табандылықпен жалғастыра береміз. Қазақ алфавитін 2025 жылға қарай латын графикасына көшіруге дайындық жұмысын осы бастан қолға алу қажет. Бұл қазақ тілін жаңғыртып қана қоймай, оны осы заманғы ақпараттың тіліне айналдырады» дейді елбасы өз жолдауында. Дамыған елдердің басым бөлігі латын қарпін күні бүгінге дейін қолданып келеді. Қазіргі заманның, техниканың, білімнің, ғылымның тілі латын қарпінде. Сіз латын әліпбиіне көшуді қолдайсыз ба? Сіздің пікіріңіз қандай?

Біреулер адам, ал екіншісі заман дейді өзгерген. Біз жалпы қандаймыз? Өзгерген қайсысы? Қандай заманда өмір сүреміз?
Біз қазір, барлық мәселені бір қоңыраумен шешетің заманда. Мәке, Сәке, Бәкелер билеген заманда. Танысың болмаса, шансың жоқ заманда. Өз өмірімізден гөрі, жұлдыздардың өмірін артық көретің заманда. Үй тіршілігін жасағаннан гөрі, телефонға жармасып отырғанды жақсы көретің заманда. Қара басын ойлаған құзғындар билеген заманда. Кимэнэ бэбак деп, жарыса әндеткен заманда. Өзегін жарып шыққан бауыр еті баласын аяусыз өлтірген заманда. Қорықпай пара алып, қалтаға түйреген заманда.Біз ғаламторды емес,ғаламтор бізді билеген заманда. Доллар құны өсіп, теңгеміз күйреген заманда. Жігіт пен қыз қосылып, шынайы сүймеген заманда. />Айтеуір бір-бірімізді туда-сюда сүйреген заманда өмір сүріп жатырық.
Ащы болсада, шындық осы. Ненің дұрыс, ненің бұрыс екенің білеміз. Өкініштісі не өзімізді, не біреуді өзгертуге асықпаймыз. Заман емес, барлығы адамның өзіне байланысты.

Қазіргі заман пәлсафасына сай:
"Өмірде бәрін жеке тұлғаның қалыптасуы шешеді" деген қағида бар.
Жеке тұлғада мінез бар. Осы мінез бұл дүниеден адамға не қажет соның бәрін алып береді. Оқудың қажеті жоқ. Оқу деген болашақта біреуге бағынышты азаматты жасап шығарудың жолы. Сондықтан байығын келсең "өзіңе жұмыс істе өзгеге жұмыс істеме". Оқу бітірмей-ақ байып жатқандар көп қой. Оқуға мән бермесең өзіңді шектемейсің, өзгеге бағынышты болмайсың. Тек өзіңе сен.
Осы пәлсафаны ұстанған студенттім:
-Дене салмағы ауыр болғандықтан жерге жылдам құлайды, оған өзім көз жеткізгенмін, -деген. Сенің көзқарысың бойынша дұрыста шығар, бірақ, физика көзқарасы бойынша «кішкене» басқаша. Соны сен білсең ғой «кішкентайым». Сеніде қабыл еттік. Өйткені сенде барсың бұл дүниеде.
Қаншама анектодтарды дүниеге әкелдің.
Бірде сабақ үстінде қағаз бетін шеңбер бойымен қиып алғаннан пайда болған дөңгелекті студент қолына ұстаттым да:
-Дөңгелектің өлшемін анықтап берші, -дедім.
Студентім маған аң-таң болып:
-Дұрыстап тапсырма бермейсіз бе?, -жақтырмаған күймен.
-Түсінбеймін сіз биіктігін, ұзындығын өлшеп бер деп тұрсыз ба?-депті.
Дөңгелекте биіктік немесе ұзындық болмайтынын студенттім біліп пе?
Бұл дүниеде студенттерім болмаса ше?
-Болмаса қалайша сенсіз, сенсіз күн көрермін,-деп ойша әрқайсын есіме алдым. Табысымды қалайша табармын.
Бұл дүниеде бәрі бір-бірімен байланысқан. Осылайша бір-бірімізге байлап, бір себеп тапқызып бір-бірімізге қаратқан дүние-ай!

Өткенде аксиома болып, дәлелдеу міндет болмағаны қазір қайта-қайта дәлелін табуға қажет теорема. Басынан бастап аяғына дейін бұл жағдай жаратылысқа кері-қағыс. Өткінші, бір себептің қажеттілігінен аяқ астынан туындаған кері-қағыс ой -көп ұзамай бағалы болып көрінген құндылығын тез жоғалтады.

Бақыттың ізімен
Кейде адам баласы өзінің мақсаттары үшін алға ұмтылады, олар барлық жұмысты жүрекпен емес ақылмен істейді.Кейбірі бақытты іздесе, ал басқалары бақытты күтумен болады, тағы басқалар қолдағы бақытты бағаламай, бақытты кері итереді.Өткен заманда бақытты қалай түсінген? Олар бақытты қарапайым ғана отбасы, ел амандығы, жар адалдығы, имандылық жолымен жүру т.с.с
Ал қазір бақытты адамдар түрліше топшылайды, бағамдайды.Қазіргі заман бақытты қандай, болашақ бақытты қандай? Салыстырып ара жігін білейік.Өз ойларыңыз болса қосыңыздар!

Керекинфода жарияланған соңғы постылардың ішінде осы мейрам туралы жарнаманы оқыған едім. Ал, бұл мейрамның қазаққа үш қайнаса сорпасы қосылмайды. Сонда да қызығушылар, тағатсыздана күтіп, тойлайтындар көп болғаны ма? Ал, менің алматылық Нұржан досым осыған жаны күйзеліп, ой саларлық мақала дайындапты. Көптің де біле жүргені артықтық етпес.

Бүгін түскі үзілісте асқа тойып ап, будильникті 12-30 ға қойып, әрнәрсені ойлап жатып, көзім ілініп кетті.

15-ақ минут ұйқтаппын. Түсімдегі қиялымда адамдар жаңа сигналдар жүйесін ойлап тауыпты. Сандық технологиялар, компьютер, ұялы байланыс, интернет, 3-4-5D, нанотехнология деген ұғымдарың боқ сасып қапты оның қасында. Дөңгелек ойлап табу мен алғашқы жазудың пайда болғанына парабар бірнеше жаңалықтардан аттап, мыңдаған жылға алға секіріп кетіппін.

Құрамалы, қорғанды үйің болады,
Айнымалы, төкпелі биің болады.
Халыққа бір тиын пайдасы жоқ
Ай сайын бас қосқан жиын болады.