Себебі, жат қылығы жоқ. Барлығы өзіме — қазаққа тән. Тарихы да, сюжеті де. Себебі — бастан кешкенім. Тәнім сол тағдыр тезін тірнектеп жүріп өткермесе де, жаным сол қиын-қыстаудан қазір өткендей қансырайды. Қансырайды, өйткені жара жазылған жоқ. Көп сұраққа жауап алынған жоқ… Қансырайды, себебі тоқшылықта, күннің аманында қарным ашады алақаным тастай суып, қаным басыма шабады сол кезді елестетсем…

Ермек Тұрсыновтың ЖАТ фильміне бардым. Фильмде ашаршылық жылдары, коллективтендіру, репрессия, соғыс, соғыстан кейінгі өмір суреттеледі. Бас кейіпкер кішкентай кезінен жетім қалып, тауға кетіп, қоғамнан оқшауланатын жігіт. Табиғатпен бір болып, аң аулап, үңгірде өмір сүреді. Яғни, жат, оқшау, жалғыз. Жанашыр достары, махаббаты бар.

Фильмде Тұрсыновтың қолтаңбасы анық сезіледі. Қазақ өмірі, болмысы, тәңіршілік, дыбыстар, табиғат… Операторлық жұмыс, режиссура, дыбыстау, бәрі жақсы. Ал оқиғалар өрбісі, сценарий күткенімнен төмен болды. Орташа деңгейде. Грим де тым қалың болғандай. Әлде Оскарға дайындалған фильм деп аталғаннан кейін көп күтіп қойдым ба?

Фильм басында ашаршылық жылдарында 5 миллиондай қазақ өлді деп анонс беріледі, бірақ бұл анонсты ақтарлық ештеңе байқай алмадым. Тышқан аулап жеп отырған әке мен баланың басқа ауылдарда адам жейтіні туралы айтқаны ғана ма әлде? Фильм жоғары темппен басталып, орта тұсына жетпей темп төмендеп кетіп, көрерменді жалықтырып алады. Сондай-ақ тым ұзақ та. Ұзақ болуымен қатар оқиғалардың бір бірімен байланысы үзік-үзік, әлсіз байланған. Кей жерлерінің тым алшаңқы болуына байланысты көрермен өзі ойлап, құрастырып отырады «осыншама уақыт ішінде не болды екен, әлде бұлай ма екен?» деп. Мысалы бас кейіпкер басында жиі келіп тұратын ауылына, кейін бірнеше жыл жоқ болып кеткен болады, сол кезде қайда болғаны да түсініксіз. Өйткені ол тек аң терісін сату арқылы ғана өзіне қажет нәрселерді алдыртып отыратын. Жылдардың тез өтуі мен оқиғалардың әлі бір кезеңде болуы да адамды ойлантады, қалайша мұндай қысқа мерзімде кейіпкерлер тез ер жетіп кетеді деп. Бас кейіпкерді басында тұлға ретінде қабылдап отырып, кейін қарапайым, өмірде еш мақсаты жоқ адамға айналдыруы да күмілжітті.

Жеке өзім киноны сценарийі бойынша бағалаймын. Фильм көркем, бірақ сценарийін мен алдын ала «оқып» отырғандай болатын болсам мені таң қалдыра алмады деген сөз. Сонысымен ұнамады маған.

Ал, жалпы философиялық мағынасы қызық. Г.Г.Маркестің Жүз жылдық жалғыздығындағы кейіпкерлердің барлығының жалғыз болуы сияқты бұл фильмдегілердің де барлығы жат. Кеңес үкіметінің қазақтардың болмысын өзгерткен жаңа саясаты да, жер аударылған адамдар да, қазақтардың мінезі де, тіпті фильмдегі ерлі-зайыптылар да бір біріне жат. Тек басты кейіпкер ғана жат емес. Ол өзінің болмысымен, негізімен, табиғатымен бірге.

Тұрсыновтың «Келіні» оскарлық фильм еді. Ал, ЖАТ — жат…

Арнайы „Үздік кино сыншысы“ байқауы үшін!
Бұл жәй комедия емес, әзіл-шыны аралас, лирикалық комедия!

Неге бұл жанрды таңдағанын Ермек аға: "Қазақ өн бойында әзілге жақын, оны түсіне алатын халық. Өзіне-өзі күле алатын ұлттың ғана болашағы жарқын болмақ" — деп түсіндірді. Әр түрлі әлеу­мет­тік, саяси-экономикалық, рухани жағ­дай­лардағы келеңсіздіктерге іштей күйіне оты­рып, соны сыртқа әзіл арқылы шығаруға болады. Аталмыш фильм де соның дәлелі. Егер үстірт қарасаң, қарапайым комедия, ал сәл, сәл ғана тереңірек үңілсең, қарапайым комедияның айтары бар екенін түсінесің.
Көрсетілім өтетін жерге 2 сағат ерте келіп алыппын, содан күтуге тура келді, күтемін деп бірнеше кесе шайды қалай ішіп тастағанымды да байқамай қалдым. Сонымен, бәрі жиналып, режиссер мен актерларды ортаға алып сұрақты жаудыратын баспасөз конференциясы да басталып кетті. Фильмнің бас кейіпкері Күлпаш апа: «Шай көп ішсем, жиірек барамын...» дегендей, мен де осы кезде түсіндім, шынымен шайды көп ішіп қойыппын. Не керек, шыдауға тура келді. Маңызды нәрселерді жіберіп алсам, 2 сағат күткенім зая болмақ. Конференция біте салысымен заттарымды жинап, залға асықтым. Ойымда бір нәрсе: «Орын алып, қайта шығу...» Жол жөнекей су сатып алғаным тағы бар. Кезекте ұзақтау тұрып қалған сияқтымын, залға кірсем орын аз екен, ал фильм басталып кетіпті. "Қой, басын көрейін, ортасында шығып келемін ғой..." — деп ойладым да, бос орынға отыра кеттім. Ал, басынан баураған фильм мені жіберсейші сыртқа. Жібермеді, мен шығуға талпынбадым. Енді неге олай болғанына тоқталайын.
Фильмнің айтары көп. Ел телеарналары түсіретін ток-шоуларда шулап талқылайтын мәселелер бұл жерде жеңіл әзіл арқылы жеткізілген. Басты тақырып «Жетпісбайлар мен Сексенбайлар», одан кейін Ермек аға өзі көп жазған, алдыңғы фильмдерінде де көрсеткен ұрпақтар сабақтастығы мен жаңаның ескінің орнын басуы, атасының ісіне ғана мақтана алатын, бірақ өзі сол атасымен салыстыруға да келмейтін ұсақталған ұрпақ, уақыттың зулап өтіп бара жатқандығы жайындағы тақырыптарды қозғаған. Тіпті «Солай боп қалды...»-ларға да бір әзілімен тиіп өтті. Ермек ағаның сұрауы бойынша ары қарай жазбай-ақ қояйын, жазсам қызықсыз болып қалар. Жақсы әзілдерге күліп, күле отырып жылауыңыз мүмкін, бірақ ол соған тұрарлық. Сеніңіз!
Суымды ішіп отырып, бірде жымиып, бірде ішек-сілем қатып күліп, бір кадрға бола көзіме жас үйіріліп 96 минутқа созылатын фильмнің қалай аяқталғанын байқамай да қалдым. Фильм біте сала Ғазиза апа мен Қадірбек атаны кинодағы алғашқы басты рөлдерін жақсы сомдап шыққандарымен құттықтап, сыртқа асықтым…

Авторы: Ернар Алмабеков

Режиссерлік жарнамалардың үні өшіп, демі бітетін уақыт таяп келеді.
Қазір кез-келген бренд өз өнімдерінің жасалу, таныстырылу сәтін тікелей трансляция арқылы таратуға кірісіп кетті. Олар осылайша тұтынушы мен компания арасындағы байланыс нығайып, адамдар өнімнің дайындалудан сатылымға шығуға дейінгі процессін өз көздерімен көргеннен кейін, брендке деген сенім қалыптасады дейді.

Сол себепті де, бүгінгі маркетингтік коммуникациялардың жаһандық нарығында Seeing is believing атты тренд пайда болды. «Көрмейінше, сенбейм», не «Көремін, сосын сенемін» сықылды түсініктермен аударылатын бұл тіркестің пунктуацияға негізделген баламасы «көру-сену» дегенге саяды. Осыбір қарапайым қағида — тұтынушы мен бренд арасындағы өзара қарым-қатынастың заманауи тұрпатын сипаттайды.

Ауғанстанда адам аяғы оңайлықпен жете бермес Вахан дәлізі деген жер бар. Мұнда ешкімге бас имеген 1100 қырғыз мекен етеді. Ортағасырлық өмір сүру қалпын сақтаған олар табиғи шаруашылықпен айналысады. Сыртқы әлемнен байланысудың жалғыз ғана жолы, ол — апиын сатуға шығатын кез.
Вахан дәлізі — Ауғанстанның солтүстік-шығысындағы Бадахшан провинциясына қарасты Вахан ауданы аумағында ұзыннан — ұзақ созылып жатқан жіңішке алқап. Ұзындығы 295 шақырымға, ені 15-тен 27 шақырымға дейін жетеді. Памир, Вахан және Пяндж өзендерінің алаптарына кіреді. Таулы аймақ. Табиғаты қатал.
Вахан дәлізінің өзі екі державаның тартысы нәтижесінде пайда болған. XIX ғасырдың соңында Британия мен Ресей империясы арасында Орталық Азиядағы ықпал үшін болған талас — "үлкен ойын" деп аталды. Екі империя 1873 және 1895 жылдары өзара келісімдер жасады. Сол бойынша осыбір географиялық мекен — патшалық Ресейдің қарауындағы Орта Азия мен британиялық Үндістанның бір-біріне соқтығыса кетуін болдырмайтын дәнекер аралық ретінде таңдалынып алынды.

Дәстүрге берік қазақ киносы салтты бұзбай көп күттірмей онлайнға шығарыпты. Киноға бармағандар осы жерден қараймыз:



P.S Ютубтан түсіріп алғыңыз келсе мына мақаланы оқимыз.

Соңғы жылдары шыққан саны аз, сапасы да қуанта қоймайтын селдір-селдір болып сирек біткен қазақ фильмдерінің әсері болар, алғаш рет Саяси шешімдер институтына «Шалды» көруге барғанда екіұшты ой болды. Тұрсынов таң қалдырмаса да тұқырта қоймас деген үміт отандық актерлар ойынына, дыбыстық монтаждалуына, әуен-өлеңіне, сценарий-қойылымына деген қалған көңілге жол беріп, тасада қалып бара жатқан-ды.

Бір секундқа да қалғытпайтын фильмдерді жақсы көремін. Егер ұйықтап кетіп, кез келген жерден оянып, не болғанын түсіне беретін болсаң – кино емес. Ал әр секунды ажырамас бөлік болса – кино.
Кезінде тап-тамаша фильмді «Келін» деп атағаны үшін Ермек Тұрсыновты жек көріп едім. Оның режиссурасы мықты. Ұлтжандылық жетпейді. Ал «Шал» үшін алғыс айтамын. Бір-ақ сөз «Гармония»!
Ұнады:
1. Қасқыр (Құртқа)
2. Ерболат Тоғұзақов (Шал)
3. Сценарий (мәтін)
4. Операторлық жұмыс
5. Музыка
6. Футболист қойлар

«Тырнақ астынан тапқан кір»
1. Шайтанбек: Даланы тұман басты
Иісбек (ЖАБЫҚ ТҰРҒАН ТЕРЕЗЕГЕ ҚАРАП): Еее…
2. Шайтанбектің даусы жүйкемді жұқартты
3. Қай ауылда телевидениеге жарнама беріп, іздеу салу бар? (Дикторына қарағанда 80-жылдардағы телевидение)
4. «Хамер» ішіндегілер қалай апатқа ұшырағаны мүлде түсініксіз
5. Із кесе алмайтын неғылған ТЖМ???
6. Орликтен бас, жүген, құйрықтан өзге ештеңе қалдырмаған қасқырлар қойды шала-пұла жеген…
7. Шайтанбек сайға түсіп, шалды сүйретіп, атқа отырғызып, қырға шыққанша ТМЖ-ң асығып кетіп бара жатқан көліктері әлі сол жерде кетіп бара жатты.
8. Қасқырдың бөлтірігі КӨКТЕМДЕ дүниеге келеді, ЖАЗДА бауырын көтеріп жүреді.

Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы түсірген Ермек Тұрсыновтың «Шал» фильмінде басты рөлді сомдаған Ерболат Тоғызақов — бұған дейін жалпы көпшілікке аса таныс емес тұлға. Алайда «Келін», «Балалық шағымның аспаны», «Сталинге сыйлық», «Қызғылт қоян туралы аңыз» секілді бірқатар туындыларда қосымша, эпизодтық рөлдерді сомдаған актер ұзақ жылдар бойы кино саласының отымен кіріп, күлімен шығып келеді.

Киностан порталы Ерболат Тоғызақовтың «Шал» фильмінен алған әсерлерін, ойларын сіздерге ұсынып отыр.

Киностан сайтының инициативасымен Ермек Тұрсыновтың «ШАЛ» фильмінің промо-сайты жасалды. Сайтта фильм туралы жалпы ақпарат, постерлер, фотолар, трейлер және жаңалықтар берілген. «ШАЛ» фильмі еліміздің барлық қалаларында 11 қазаннан бастап көрсетіледі.

shal.kinostan.kz

Артхаус. Соңғы айда мен көрген фильмдердің көбі дерлік, осы жанрдағы фильмдер. К.Нолланның «Бастамасын» қайта көріп шықтым. Одан кейін Д. Кроненбергтің «Қауіпті әдісі», бұл фильм жайлы алда кеңінен айтамын.
Үшіншісі, Ирандық режисер Асгар Фархадидің «Надер мен Симиннің ажырасуы». Айта кетерлігі, осы фильм ислам мемлекеттері арасында Оскарға қол жеткізген ең алғашқы туынды.