Уақыт менің жүрек жарамды емдегендей болып, өмір маған қайта күш қуат беріп сөз айтуға қайта оқталдым. Ответ келді:«Ағамдай көрем». Пфффф:/. Нəғп. Неге? Сүйетінімді айта бердім, айта бердім. Олда əлгі сөзді айта берді, айта берді. Как будто: «копировать» «вставит» қылып жатқан сияқты. "Қойш"- дедім қайтадан. Айта берсең де жексұрын болатын шығарсың. Содан бері ол қызбен əлі сөйлесем, арамыздағы бұрынғы сыйластыққа сызат түскен жоқ. Ол мені ағасындай көрсе де, жауындай көрсе де мен оған оған ендігі күнде қамқор болып өтемін. Барлық жерде оған қолдау көрсетемін. Мейлі ол менің кеудемнен итерсін, бірақ мен оны шын сүйемін. Бірақ «аға» дегені жаман екен. Құлаққа түрпідей тиеді. Үйдегілер аға десе көңіліме сені алып біртүрлі боп қалам. Бір жағынан жазғы каникулда сағынғаным болар. Енді сені мəңгі күтемін — көңілің жібігенше. Мəңгі бақи бақытты етермін-ақ. Енді сені күту ғана қалды.
Уақыт өтіп жатыр. Бір күні ойландым. Бұлай болмайды күтіп жата бергенім. Желі де хатты жаңбырша жаудырып басыңды ауыртып, уақытыңды алғанша бір күні конкретно қып романтикалық сөз салуға бекіндім. Күт мені. Жанымның емі.

Не болғанын, не деп жауап бергенін кейінірек айтып берермін.

Сабақтан үйге келген кезде қарындасымның «аға» деген дауысын естіп елең ете қалушы едім. Шаршап, құрысып келген денем жібіп сала беретін. Бір, өзімді жеңіл сезініп, кең тыныстап қалатын едім.
Ал інім ше? Компьютерден бас алмай қайдағы бір «детский» ойындарды ойнап отырғанымда інім келіп: «аға мына есепке көмектесіп жіберіңізші» дегенде, өздігімнен, өздігімнен емес- ау жаңағы сөзден жылулық тапқандай, өзімді шынымен біреуге керек санап, біреуге қамқор санап шиқылдақ орындықтан ойынды тоқтатпастан атып тұратын едім. Дəретханаға барғым келіп қысылғанда тұрмай, ағасын елеп-ескеріп келіп тұрған ініге тұрғаным. Мен де «аға» ретінде өзімше оған көмектесіп қойам)) Барлығын шығара алмасам да əйтеуір оны-мұны шұқылап ғаламтордан болсын тауып берем. «Аға» деген сөз неткен керемет еді.
Ал бүгінгі күн мен үшін сəтсіз болды. Аға деген сөзді естігенімде денем суып кете беретін болды. Неге? Бұл сөз маған майдай жағушы еді ғой?
Еһһһ, сол бір қыздың ісі əсер етті.
Жасым 16-ға тола бере өмірімде алғаш рет бала махаббатым оянып, сүйіп едім. Мектептің мен деген миссі болмаса да мисстен артық көремін оны. Əлі де солай. Өзімен тəп-тəуір араласушы едім. Көпшілік ортаға өнерімен, белсенділігімен көзге түсіп танымал болмаса да сабақты өте жақсы оқиды. Байқаймын, бұл қыз биік-биік мінберлерден сөз сөйлейтін, елді аузына қаратқан адамдардың қатарына болмаса да олардан асып түседі екен-ау. Қазақта қалай деуші еді: "қыз түзде ұятты, үйде қылықты болу керек". Тап өзі. Барлық өнерін (характер-ма қалай еді) тұла бойына сақтаған періштедей қыз екен. Сөздері қысқа əрі нақты. Қолы ашық, мінезі жұмсақ, қамқор, сыпайы, бір сөзбен айтқанда өте керемет. Осы тəкəппар, маңғаз қыздарды ұнатпаймыз-ғой. Ал тəкəппарлық жарасса сол қызға жарасар еді. Бірақ ол ондай емесс. Жарайды, ғашықтығым жайлы айтайыншы. Оны өзімде байқамаппын. Оның көздері мен менің көздерім түйісіп қалғанда бірер секундқа əлем тоқтап қалғандай болды. Сол сəт тұла бойым ток ұрып өртенердей күй кештім. Одан соң əр қызға бір тисіп прикол тастап жүретін шешен тілім, сол қыздың алдына келгенде байланды да қалды. Өмірімде бірінші рет қыздан ұялдым. «Бұл не сұмдық, Бекзат саған ұят емеспе, өййй тормыз»-дедім өзіме ішімнен. Түк түсінбедім. Сөйтсем мені жіпсіз байлаған сезім ғашықтық сезімі екен. Баяғы да Абай, Мағжан, Мұқағали жырлып өткен махаббат бүгін менің алқымымнан алды. Сол күннен бастап сол қыздың маған керек екенін сезіндім. Өзім барлық жерде оған жақын болуға тырыстым. Бір күні мектепте болған пікірсайыс жарысында солы қызды маған қарсылас топқа отырғызып қоймасы барма. Ал енді сөйлеп көр. Қанша тіс қаққан деватер болсам да сол қыздың алдын да оны мұны айтып бұралаңдап қалдым. Жанымдағы адамдардан ұят болмасын деп əр тақырыптың басын бір шалып сөйлеймін. Журилердің де жеңісті бізге беріп қоймасы барма. Ойымнан кетпей қойғаны: мені ұнатпай қалды мекен? Жоооқ, оның бойынан ондай қыртың мінез табылмады. Мені құттықтады. Адамның қандай ниетпен айтқаны түрінен көрініп тұрады ғой. Əлеуметтік желі де сезімімнің шет жағасын жəймен білдіре бастадым)) Айттым ғой тəп-тəуір араласам деп. Естуімше ол да мен туралы жақсы пікірде екен. Онда бұл не тұрыс дедім де айтып кеп жібердім, жартылай өлеңдетіп. Өзімнің ептеп өлең жазатыным бар. Оған арнаған өлеңді кейінірек салармын. Ол оқыды да 5минут үнсіздік болды. Сосын «ответ» келді. Көзімді жұмып хатын аштым. Сөйтсееем ол жарықтықтың бар айтқаны: «сені ағамдай көрем.» Қалай сонда? Кəдімгі ағасы сияқты көреді екен мені. Кəдімгі менің қарындасым мені қалай көрсе ол да солай көреді екен. Дұрыс ағасындай көрсін, бұл мені оған бір қадам жақындатады. Тап сол кезде басыма жаман ой келе қалсын:«Ол мені аға санаса — ол қалай мендік болады?». Бітті. Құрдымға кеткен жерім осы болар дедім. Махаббаттан жолы болмаған сорлыларша кафеге барып ішіп кетейін(кинодан көріп алып) десем харам сусынды ауызға алудан жиіркенем. Қандай күнə? Қандай жаман қасиет? Еһһһ, мұңлы күндерім өтіп жатты. Сұлу қыздарды би алаңында таңдап билейтін мен сол күннен бастап мектептегі дискотекаға да бармадым. Қалай барам. Ол жоқ. Ол барса мен бар ісімді тастап барар едім ғой. Əрине онымен билеу үшін, билеу бұйырмаса ешкіммен билетпеу үшін)) Уақыт менің жүрек жарамды емдегендей болып, өмір маған қайта күш қуат беріп сөз айтуға қайта оқталдым. Жалғасы келесі блогта))

«Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар» дегенді біз бүгін шығарған жоқпыз. Керегін алып, керегі жоғын өмір сүру салтымызға орай тарих қойнауына қалдырып кете береміз. Дегенмен, кейінгі жылдары ұмытыла бастаған дәстүрлеріміздің біразының қайта жанданғаны рас. Оның барлығына шолу жасау бір жазба аясында мүмкін емес шығар. Сондықтан да мен «Әмеңгерлік» жайлы айтсам ба деп отырмын.
Бұл дәстүр жаугершілік замандарда қазақтар арасында кеңінен жайылған. Жесір қалған әйелді сол әулеттің бір еркек кіндігі алып отырған. Жас айырмашылығы қатты алшақ болмаса марқұмның інісі алған, болмаса «Бауырымның балаларын басқаға жәутеңдетпеймін» деп қайнағасы қатын үстіне алған кездер де болған. Үйреншікті жайт еді бұның бәрі. Келіндерін қыздарындай ұзатқан оқиғалар да болған.Бұндай кездерде балалар өз әулетінде қалып отырған.
Қазір осы дәстүр бар ма? Ел арасында бірен-саран уақиғалар кездесіп жатады. Бірақ, жиі ұшырасамыз дей алмаймын. Бізге керегін немесе керек еместігін әр кім өзі текшелеп алсын. Мен, «Әмеңгерлік» салтына жанама түрде қалай куә болғанымды баяндап берейін.

Негізі біреуге теріс жауап беру көбіміздің басымызда бар бірақ оған сондай бір мән бере бермейміз (мән беретіндерде бар шығар). Жалпы өзгені сөзбен құлату қазақ халқының қанына сіңген үрдіс. Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады дейді. Бүгінгі күні қайда болмасын мейлі көшеде, мейлі жұмыста, тіпті отбасында да дұрыс бірдеңе сұрап тұрған адамды ақымақ қылып алып барып негізгі әңгімеге көшеміз. Сондай әңгімелерде кеңінен қолданылып жүрген тіркестердің бір топтамасын ұсынбақпын, олардың ішінде тек жауаптар емес кейбір қисық сұрақтарда бар. Сіздердеде болса қосыла отырыңыздар.

Үй телефонына қоңырау соғып:
— Әлөу Ассамайкум
— Әликімсалам
— Қалайсыз Бәке? Нестеп жатсыз? Үйдесізбе?
— Көшеде жүрм епті

Ұялы телефонға қоңырау соғып
— Досик қайдасың?
— Мерхаттың үйінде.
— Қасыңда кім бар?
— Мерхат бар
— Нестеп жатсыңдар?
— Тігісіп жатырмыз.
— Кетей шеше

Ауылға телефон соғып:
— Ало мам қалайсыздар
— Жақсы – жақсы өзің қалайсың? Сабағың қалай? Қарның ашып жүрген жоқпа? Қалтаңда ақшаң барма…
— Ой мам менде бәрі жақсы, скоро 2-3 күндік демалыста келіп кетермін, папам калай?
-Әкең жатыр сі*ігіне тойып алып, неше күн болды сырдың суы сирағынан келмей жүргеніне.
— Ой…

Басқада жерлерде…
— Аға мынауыңыз домбырама?
— Жоқ скрипка (негізі домбыра болатын)

— Аға телефоныңыз Айфонба?
— Біліп тұрып бұтағыма сұрайсыңба?

— Неғып тұрсың андағы жерде?

— Тігеме сені?

— Ана қыздың фигурасы жақсы екен
— Тіксемші.

— Не қарайсың?

— Қарауға нестойтсыңба?

— Темекі барма?
— Қосып қойған темекің бармет?

— Темекі барма?

— Бар нақ саған деп 19 жыл бойы сақтап жүрген сигарам, шегесіңбе?

— Тиын берш
— Мен саған банкоматқа ұқсап тұрмба?

Машинаның есігін қатты жапқандарға немесе жаппай кеткендерге жиі айтылатын сөз:
Үйіңде тоңазытқыш жоқпа?

— Лібә түнімен ішіп басым тігіліп тұр.
— Өмірде к*тің тігілмесін!

— Сіріңке сатып алып келші

— Қайдан?

— Дәріханадан епті

— Сағат неше?
— Бұтақтан бұтақ кетті

… Менің ағам бар. Аты Азамат. ХХІ ғасыр қожанасыры…
Осыдан 10-шақты жыл бұрын ауылда қолдағы малды қойшы ауылға өткізіп, шопанның көмекшісі жоқ болып, көмектесуге кеткен. 1,5-2 айдан соң келді. Сұраймын ғой: қалай болды, ішің пыспады ма?,-деп. Ол болса: -Жоқ, азанымен қойды шығарам өріске, біраз жерге алып барып, өзім қыр басына отырп аламын да көзімді жұмып жіберем. Өзім бірден атақты әншіге, қолымдағы таяғым домбыраға, қойларым көрерменге айналады,-дейді,-бар даусыммен даланы жаңғыртып өлең айтып біткен көзімді ашсам қойлар шапалақтап жатқандай көрінеді, иіліп қошемет көрсетем «халқыма». Күннің қалай өткенін білмей қаласың,-дейді.

Иірілген асықтай тағы,
Бүк түстім теңселім санам.
Мұң болып бақыттың әні,
Кірпіктің қимылын бағам.

Жолға шықпас бұрын соншама ұзақ сапарды игере алатыныма күманданғанмын, бірақ бәрі әлдеқайда жеңіл, тез және қалыпты болды. Осы ретте Жанна мен Эльвираларға рахмет айтқым келеді, олардың барар-келер жолды бүге- шігесіне дейін айқындап, тырыстарын

Өткен бір жазбамда агент арқау болған жағымды бір жаңалықпен бөліспек боп едім ғой. Айтайын…

Өз басым үшін агент біздің әулетті жиырма жылға жуық сергелдеңге салған мәселенің бір түйінін шешіп берді.

Мынау да баяғыда жазылғандардан..Қазір сол балалық шағыма қайта барып қайттым… Балалық шағыма саяхат жасап қайттым… Сіздермен бөліскім келді…

*****************************************************
… Мойынқұм аулына қанша кісінің жолы түсті екен білмеймін… Менің кіндік қанымның тамған жері сол Мойынқұмның Талды-Өзек ауылы болатын… Жан-жағы құм мен сексеуіл… Сол ауылда сегіз жасыма дейін тұрдым..Құдық деген нәрсе жоқ болғандықтан біздің ауылға арнайы машинамен су әкеліп ұлкен цистерналарға толтырып кететін ауыл жамағатына… балалығымның ең қызықты күндері сонда өтті…

Алдымда екі ағам бар… Шешем аудандағы орталық ауруханада қызмет істегендіктен күнде сол аудан мен ауыл арасында қатынап тұратын cары автобустың жолын кұтетінбіз..Әкем де ауыл шаруашылығы қызметкері, қойлы ауылдарды шарлайтын да тұратын… сол үйде маған күндіздері қарайтын сол екі ағам болатын.