Менің туған жерім қасиетті Қарқаралы жері. Иә, небір таланттар мен дүлдүлдерді, от ауызды, орақ тілді шешендер мен жезтаңдай, күміс көмей әншілерін дүниеге әкелген қасиетті топырақ.

Қарқаралының табиғаты ерекше ғой шіркіііііін! Сарыарқаның төскейінде орналасқан мұнартқан көгілдір таулары, маржандай сұлу көлдер, ну ормандар жер біткеннің жәннатындай. Қарқаралы туралы көп айтылып та, жазылып та жүр. Таңғажайып кереметтерін тізбелей беретін болсақ, біздің де жазып отырған қалам құдіретіміз аяқтала қоймас.
Мен ол жақта 7 жыл тұрдым. Жасымнан демікпе болып ауыратынмын. Дәрігерлер ауа райын ауыстыру керек деп кеңес беріпті. Тым болмаса 60 шақырымға. Үйдегілер ақылдаса отырып, Қарағанды маңында орналасқан Ақбастау ауылын таңдапты. Мұңда келген соң сырқатым пышақ кескендей тыйылды. Не себепті Қарқаралының климаты жақпады екен?! Әлі күнге дейін білмеймін. Бірақ кіндік тамған жерінді бәрібір де сағынады екенсін, тіпті әр тасы ыстық. Ол жаққа бармағаныма да 5-6 жылдай болды. Бұрын тұрған үйімді, ауласын, көшелерді, мектебімді (1 жыл оқысам да есімде бар) сағындым. Алла амандығын берсе осы жазда міндетті түрде барамын.
Пы.Сы: жазам деп кірген мен, керекинфоны керек қылмай кеттім. Оның өз себебі бар. Сол үшін кешірім сұраймын))

Биология деймізбе әлде табиғат дейміз бе, бірақ адам жануарладың ішінде сүтқоректіге жатады және өз-өзін сақтау, тамақтану, көбею инстинкттері басты тіршілік көзі болып табылады. Бірақта адам әрқашан өзін жануарлар әлемінен биік қойған. Жалпы

Қызылорданың бүйіріндегі Байқоңыр білмейтін адам кемде кем. Ғарыш айлағының аты әлемге әйгілі. 60 жыл бұрын жер кіндігінен ұшырылатын зымырандарды құрастыратын қызметкерлерге арналып қала салынды. Көпшілік үшін жұмбақ саналатын қаланың тыныс-тіршілігімен танысып қайттық.

Алғашында Заря кейін Ленинск аталып, 1995 жылдан бері қала Байқоңыр атауын алды.

«Жұлдызды» қалаға келген әрбір адам алдымен мұражайға бас сұғады. Біз де сол дәстүрден жаңылмадық. Мұнда төрт зал бар. Кеңес Одағы тұсындағы Байқоңырдың тарихы, сынақтан өткен зымырандар, этнографиялық дүниелер мен көрме залында тамсандыратын дүниелерге толы. Жалпы, мұражайда ғарышкерлердің киетін киімі мен ішетен тамақтарына дейін қойылған.





«Байқоңыр» ғарыш айлағынан осы уақытқа дейін 2500-ден астам ракета мен 1500-ге жуық ғарыштық аппараттар ұшырылған.

Әлемде ғарыш айлағы Жапония, Үндістан, Франция, АҚШ елдерінде бар. Соның ең үлкені осы «Байқоңыр» ғарыш айлағы саналады. Мұнда ұшырылатын ракеталардың көлемі де, салмағы да үлкен. Сондықтан болар мұнда зымыранның көкке көтерілгенін тамашалауға келетін туристер көп.




Жергілікті халық мына жерді «Мотовоз» деп атайды. Яғни ғарыш айлағына жұмысқа баратындар таңғы сағат 6-дан бастап осы жерге жиналып, пойызға отырады.


Бүгінде ғарышты қалада 74 382 адам тұрады. Оның 60-ы қазақстандық азаматтар. Жер көлемі 5498 га. 350 көпқабатты тұрғын үй бар.

Қалада 14 мектеп, 2 музыкалық мектеп, 3 университет, 3 арнаулы оқу орны, қалалық мәдениет үйі, 2 қалалық аурухана, 3 емхана бар.
Мектеп демекші, мұндағы 6 қазақ мектебі және 1 балабақша жаңа оқу жылынан бастап қазақстандық білім беру стандартына көшетін болады.

Ал Қазақстан Үкіметі салған перзентхананы ресейліктердің балансына беру жөнінде жұмыстар жалғасып жатыр.

Қалада демалыс орындары жетерлік. Шаһардың он жылдығына арналып салынған стадион бар. Сондай-ақ, бассейн, демалыс парктері жұмыс істеп тұр.




Қаладағы ең үлкен көше Абай атымен аталады. Қазақтың бас ақынының ескерткіші де орнатылған.



Қаладағы әр бір ескерткіштің өзіндік ерекшелігі мен тарихы бар. Мәселен, мынау Байқоңырда 1960 жылы континентаралық баллистикалық Р-16 зымыранның алғаш рет сынақ ретінде ұшыру кезінде орын алған апаттан қаза болған адамдардың құрметіне қойылған ескерткіш.


Ал мынау «галактика» деп аталады. Күнді айнала орналасқан планеталар белгіленген.


Жалпы, ғарышқа байланысты қалада ескерткіш, макеттер көп.












Мына ғимаратта бұрын «Буран» ракетасы құрастырылған. Қазір «ҚР Президентінің «Байқоңыр» кешеніндегі арнаулы өкілінің қызметін қамтамасыз ету басқармасы» мемлекеттік мекемесі жұмыс жасайды.

Бір ерекшелігі мұнда әр адам басына бір талдан келеді десек те болады. Қалада 75 мыңнан астам түп ағаш бар екен. Көшелер мұнтаздай, тап-таза.



Күннің қызуы қайтуымен тұрғындар серуендеуге көшеге шығады. Басым көпшілігінің баратын жері «Источник». Яғни, дария жағасына барып, салқындап қайтады. Көшедегі су бұрқақтардың жанында балаларын ойнатады.




«Байқоңыр» Ресейге ұзақ уақытқа жалға берілген қала. «Жұлдызды» қаланың тіршілігі осындай. Қаланы мұнан әрі көріктендіріп, әлеуметтік-экономикалық тұрғыда дамыту бағытында жобалар жетерлік. Екі емелекет арасында арнайы бағдарлама да қабылданып, алқашқы қадамдары жасалуда. Барлығы сәтімен жүзеге асса бренд саналатын Байқоңырдың болашағы кемелдене түсері анық.

Қарға тамырлы қазақ болғандықтан әрқайсымыздың жүрегіміздің түкпірінде туған ауылға деген сағыныштың болатыны анық. Бәлкім сіздерде ондай сезім жоқ та болар. Өз басым ауылда туып-өскендіктен бе, әйтеуір қалаға келгелі қолым қалт еткенде туған еліме тайып отыруға құлшынып тұрамын. Бүгін сіздерге өз ауылым туралы біраз ақпарат беріп өтейін. Неге «Томарлық» деп сұрағандарға беретін жауабым да бар.

Томар ауылы

Қарқаралы ауданына қарасты елді мекен. Іргетасы 1965 жылы қаланған. Ағымдағы жылдың тамыз айында 50 жылдық мерейтойы тойланғалы отыр. Әуелі Прогрес колхозының орталығы болады. Кеңес үкіметінің дүркіреп тұрған шағында біздің ауыл да біршама дамып, аудан, облыс деңгейінде экономикасы ең дамыған, болашағы зор елді-мекендер қатарына кірген. Барлық ауылдар жекешеленіп, колхоз бен совхоздар таратылып жатқанда «Прогрес» кейіннен «Томар» кеңшары сақталып қалды. Бертінге дейін таратылмай жұмыс істеп тұрды. Бұл ауыл халқының ауызбірлігінің жоғары болғандығының айғағы еді. Алайда нарық өз дегеніне көндірмей қоймады. Ағайын арасына алауыздық еніп, шайтанның азғыруымен бір тұтас «Томар» кеншары бірнеше ұсақ шаруа қожалықтарына ыдырап кетті. Нәтижесінде жеке шыққандардың көбісі жұмыстарын жүргізе алмай, тақырға отырды. Бұл ауылдың әлеуеті үшін үлкен соққы болып тиген еді. Бірақ, аброй болғанда ел есін жиып алды. Қазір, біртіндеп дамып келеді. Ауыл халқының негізгі күн көріс көзі мал өсіру. Егіншілік жақсы дамымаған. Арқаның кең жазығында орналасқандықтан жылқы және қой малдарын ұстауға ыңғайлы. Томар ауылы аудан орталығы болып саналатын Қарқаралы қаласынан 136 км қашықтықта орналасқан. Қарағанды облысының шығыс шекарасында тұр. Егер Томар ауылынан әрі қарай дала жолымен 90 км жүретін болсаңыз Шығыс Қазақстан облысынан бірақ шығасыз.
Ауылда қазір шамамен алғанда 150-200 үй бар. Бұрын селолық округтың орталығы болған еді. Біздің ауылға қосымша үш ауыл (Айғыржал, Тоқылдақ, Ошан) қараған. Қазір ол ауылдардың халқы қалаға қоныс аударып, өлі қала бейнесіне түсіп тұр. Аталмыш елді-мекендерде тек жаз айында ғана тіршілік нышанын байқауға болады. Алты ай қыс қолдағы малын ауыл іргесіне қамап ұстаған ағайын, жаз шығып жер кеңігенде жайлауға сол өңірлерге шығып кетеді. Бұлардан бөлек Томар ауылына 28 мал фермасы қарайды. Таза мал өсірумен шұғылданып жүрген кейбір отбасылар қолдарындағы мал-мүлкімен бірге тау-тастың арасын паналайды. Мұның өзіндік тиімді тұстары бар. Біріншіден ауыл айналасы таза, екіншіден жеке бағылғандықтан малдың күйі де жақсы болады және өсімі де жоғарылайды.

Табиғаты

Табиғаты ерекше сұлу деп айта алмаймын. Сарыарқаның ұсақ шоқыларының арасындағы жазықта орналасқан. Басқа ауылдардан бір ерекшелігі қыс ерте басталып, кеш аяқталады. Көршілес ауыл Бақты елді-мекенінде қара жер көрініп, жұрт малдарын өріске шығарып жатқанда біздің жақта қалың қардың мұрты да бұзылмай тұра береді. Бірақ, солтүстігімізде сұлулығы Қарқаралы, Кент, Көкшетау сұлулығынан артық болмаса кем түспейтін Темірші тауы орналасқан. Көлігі бар адамға 30 минуттық жер. Жаз айларында сол таудың бөктеріне барып, табиғат аясында демалып қайтуға болады. Темірші тауының тағы бір ерекшелігі жан баспаған мекен болуында. Мәселен, Көкшетау мен Қарқаралыға бара қалсаңыз шашылып жатқан қоқыс атаулыдан және тастағы шимай шатпақтардан көз ашпай қаласыз. Себебі жұрттың бәрі сол өлкеге демалуға барады. Қайтарда қоқыстарын тастап, шашып кетеді. Ал біздің елді-мекендегі тау алыста орналасқандықтан көп ешкім келе бермейді. Сондықтан өзінің табиғи сұлулығын сақтап қалған.

Суреттер сөйлесін

1. Томар ауылының 3000 метр биіктіктен түсірілген суреті. <uСуретті мұқият қарасаңыз, төменгі жағындағы «coogle» деген жазудың жанындағы үйлердің ішінде бір үй сарымен белгіленіп, «Томар» деп жазылып тұр. Мен сол үйде туып, 2011 жылға дейін тұрғанмын. Сабаққа жаяу барып-келу қиямет-қайым еді. Әсіресе қыс айында.



2. Ауыл көрінісі. Шілде айында



3. Ауыл көрінісі. Ақпан айы



4. Жылқы кезек. Қарай айғыр.



5. Сол бұзау іздеп келе жатқанбыз



6. 11-жылдық ауыл мектебі. Құрылысы кеңес одағы тұсында басталып, аяқсыз қалған. Тек 2000 жылы қайта қолға алынып, 2002-2003 оқу жылында пайдалануға берілді.



P/S: Байқағандарыңыздай ауылымның басқа елді-мекендерден анау айтқандай айырмашылықтары жоқ. Бірақ, мен үшін қашан да ыстық. Барлық ғаламдағы ең сұлу, ең көркем жер осы. Ата-бабаларымның сүйегі қалған киелі өңір. Мектепті аяқтап, үлкен қалаға қарай қанат қаққанда туған елімнің мақтанышы боламын. Қайда жүрсем атын шығарамын деп серт берген болатынбыз. Сондықтан лақап атымды «Томарлық» деп қойдым. Білмегендер біле жүрсін дегенімғой. )))

Көкжиектен бұлт көрінсе біраздаң соң мамықтай қалқып биікке көтеріліп кете берді. Күнен күнге күн ысыды.
Қуаншылық. Табиғат жаратқан өсімдіктердің бірі қуншылықты көтерсе бірі көтермейді солып, қурап, кеуіп, бойы өспеді.
Табиғаттың қатқыл мінезіне жақсы бейімделген өсімдіктер бар. Түбі шоғыр. Жылда бір жерден өсіп түбін жуандатқан көп жылдық өсімдік. Бойы екі-үш қарыс, түсі ашық бозғылт жасыл реңді. Шоғырдан он-он бес шақты жапырақ тік, төменгі жақтағы сабаққа қабыса өскен. Қатқыл жапырақтың шеті өткір. Адамның терісін оп-оңай тіледі. Қияқтың бір түрі. Ыстықты және қыстың бірдей көтереді.
Көктемде су жиналған ойдым жазға қарай кеуіп гүлденген алаңқайға айналуы тиіс-ақ еді. Бірақ, аяқ астынан түскен ыстық шөптің өсіп өнуіне уақыт бермеді ойдымдағы суды бір-екі күнде кептіріп топырақ бетін тастай қатырды. Қазір алаңқайда шөптің сирек қылтаңдары ғана көрінеді. Бой көтеріп үлгермей ыстыққа күйіп жапырақтарының ұштары қурапты.
Далада гүлдеп немесе тұқымы пісіп үлгермей қураған өсімдікті кезіктірдік. Бойы сорайған ошаған. Кейбір сабақтары гүлдеп те үлгермей кеуіп қурапты.
Әдетте жаздың шілде айында апта бойы ауаны қыздыратын ыстық ерте маусымның алғашқы күндерінде түсіп бір айдан бері беті қайтпады.
Күндіз ауа қызуы отыздан түспеді. Мамыр және маусымның ортасында жауатын жаңбыр жаумады. Шөп өспей топырағы шығып жалаң қалған алаңқайлар жиі кездесуінің себебі де сол шығар.
Кейбір жерді тек шөптің бір түрі ғана басып алыпты. Биіктігі үш-төрт елі, сабақтары жан-жаққа тарқаған иірмен, қурайдың бір түрі. Сабағы өзіндей иірменнің сабағымен шатасып топырақ бетін тормен торлап арал тектес жеке дара бөлініп көрінеді. Осылайша бойы өспей қалған иірмен танылмастай өзгеріске ұшыраған. Жаңбыр жауса әр қайсы жеке-жеке қурай болып өсіп-өніп, қыста сабағы қурап, жазда жел айдаған қаңбаққа айналады.
Жазық далада арнасымен аққан шағын өзен суы да суалды. Ені бір-ақ адым, суы таяз, ұсақ малдың тұяғынан да аспайды. Кейбір жері жасыл, ондай жерде сирек қамыс өскен. Арасынан ірі-қара өтпейді, өткен жылдардан кеуіп қалған қамыс сабағы-ши садақтың жебесіндей қадалғанға дайын.
Қап-қара көмір тектес айғыр өзінің он шақты байтал мен биден тұратын үйірін өзенге айдап әкелді. Жылқылар қатарынан тұрып су ішкенде өзен бөгелгендей ақпай біраздан соң ағысын жалғастырды.
Екі жүз қойынның артынан жаяу ерген қойшы бала өзенге келіп жетті. Үстіндегі жейдесін шешіп алыпты. Жидесін екі қолына керіп жоғары көтеріп басына көлеңке түсіреді. Аяқ астынан соққан аңызғақ желге қарсы жүгіріп, жидесімен желкен тәріздес жел ұстап, үстінен ысыған ауаны айдайды.
Қойды суарып болған соң, қойларды айнала жүгіріп жинап, иіріп қойды. Өзі өзен суына шайынып алмақшы. Қойлар болса бастарын бір-бірінің астына тығып күн сәулесінен қорғанды. Бір уақытта қойлар арасында апыр-топыр қозғалыс, қойды бастап жүретін үлкен қой тізерлеп жүгіріп жеке бөлініп шығып, танауымен жер жыртып барып тоқтады. Сұр түсті үлкен бүйенді ұстап алып, әп-сәтте жеп қойды.
Алыста көк жиекті жапқан қара тұман көрінді. Қара даул. Жердің шанын көтеріп айдайды. Жан-жаққа абыр-сабырға түссе ұшқан құстар көрінді. Қара даул соққанда бұл төніп келгендей болды. Бірақ жерге аз уақытқа жеткен жылы тамшылар шаңды да баспады, тез-арада асыққандай даул соңымен сейіліп ғайып болды.
Түн тынық. Ауа қызуы сәл қайтты. Жаздың айсыз қараңғы түнінде уақыт өткенін аспандағы жұлдыздардан құраған өрнектердің, яғни жұлдыз шоқтарының темір қазықа қатысты айналып қозғалғанынан байқалады. Кешқұрым жеті қарақшы жұлдыз шоғының төрт жұлдызы трапецияға ұқсап батыстан көрінсе таңға жуық тігіненен төңкеріліп солтүстіктен көрінді. Шығыстан қараңғы қайтты. Ауа қызуынан айрылды. Ендігісінде жай ғана тоңазытып қоймай, ыстыққа үйренген денені тондырып жібереді. Киім болмаса тіске-тісін тимей дірілдейсің.
Құстар оянды. Таң құстар әнімен шыққанымен түс ауа күн қызған соң әлі қуаншылық қайтпағанын еске аласың. Топырақты ылғалдандыратын жаңбырдың алғашқы тамшысы тек тамыздың соңында тамады, оған дейін жетпіс күн бар.

-Әке, ұзақ құсы оңтүстіктен ұшып келгелі қанша күн болды?
-Бір ай.
Таудың беткейін жапқан қар сұр тартып, ауа қызған сайын еріп, суға айналып жан-жақтағы тоң топырақ бетін жұмсартып, тау үстін шаю үшін төккен судай ақты. Сай-саладағы жылғаларға жинақталып, шағын өзенге қосылып оның күз айындағы салқын салмағын, қыс айындағы шөлін, шілде айындағы жайбарақат ағысын көктемдегі тентек, табанды мінезіне айырбастады. Тасып аққан судың даңғыр-даңғыр, ду-ду дауысы айналаны толтырды.
Күн ұзарды, түн қысқарды. Жазық беткейде, ойдымда, түн бетінде, жиналған судың беті қатпады. Ойдымдағы су сағат, күн санай иреңдеген, тебінген ұсақ-ірісі бар көгал жәндіктерінің дернәсілдеріне толды. Өйтпесе, көгал маса шіркейсіз, жорғалаған қоңыз, иреңдеген құртсыз иесіз қалар ма?
Сабағы жіңішке, қылтаң жас шөпті қара топырақ бетіне қадап, аптаға кешіктіріп көктем жасыл кілемін тоқып бітірді.
Бір жағы жартас, екінші жағы тік, ат-арба жүріп өтетіндей енді сайға жайылып аққан өзен сабырлық танытты. Тереңдігі қызыл асықтан аспайды. Су астында тастың үгіндісі құм болып жайылған. Тік түскен күн сәулесін шымырланғанған су бетінен шағылып жылтылдап, алма-кезек жанып өшіп, күн түсті ұшқын шашудан тұратын пердемен өзен бетін жапты.
Итмұрын қызғылт, мойыл ақ түсті гүлмен гүлдеді. Гүлден-гүлге бал арасы қонған шақ.
-Жаз шықтыма?
-Жаз шыққан жоқ, біраз күн қалды.
-Жаз шыққанын қайдан білеміз?
-Бақбақ гүлдеп гүлін ақ мамыққа айырбастағанда жаз шығады.
-Жазды сағындым. Әке?
-Не болды балам.
-Бақбақ гүлдеп, гүлі тез ақ мамыққа айналса ғой.

Табиғат Анамыз тек қана түрлі жазу жазудың шебері емес, бір жағынан қалжыңбас та екен. Әлде кім одан не көргісі келеді соны көре ме?

Жазғы демалыстағы бітірген ісімнің бірі, көрші ауылға қарасты аумақта орналасқан «ыстық суға» түсіп қайтуым болды. Алғаш, 9 сыныпты бітірген жылы нағашы әжелеріммен бірге барып түскен болатынмын. Сырттай қарағанда елеусіз, қараусыз жатқан бұл ыстық судың емдік қасиеті мол. Жер астынан атқылап шығып жатқан суға, әркімнен естіп облысымыздың әр түкпірінен адамдар келіп, қона жатып, ем қабылдап жатады. Біздің барған уақытымыз, ауыл халқы үшін шаруашылықтың нағыз қарбаласқан шағы, науқан кезеңі, диқаншылықпен айналысатын тұрғындардың бақша дақылдарын күтіп-бағып жанталасқан сәті. Жылы судың басына барсақ, бізден бөлек Мақтарал ауданының бір тұрғыны шәйлә құрып алып, жатыр екен. Бізбен қатар, Шардара ауданынан тағы адамдар келіп, орналастық.
Мұнда ем қабылдаудың барлығы табиғи. Су фонтан болып шығады да, екі арнаға бөлініп ағады. Бір арнасына әйелдер, бір арнасына еркектер арнаны бойлатып, хауыз қазып, соған ыстық суды толтырып, суытады да, белгілі уақытқа түсіп шығады. Арнаның төменгі ағысына үлкен көлшікке айналған. Сол көлшіктің бастаңғы жағының қара батпағы да емдік үшін пайдаланылады. Осы жылы судың басында 4 күн уақыт өзімізше жақсы өткердік. Интернет, ТВ деп алаңдамайсың, суға түсіп келіп, терлеп жатасың, кітап оқуға да тамаша мүмкіндік болады. Фотоларыммен бөлісе отырсам, біраз нәрсе түсінікі болып қалады.


Судың көптеген емдік қасиеттері туралы айтылады. Менің өзім үш мәрте түстім. Ең алғаш барғанымды, аяқ-қолыма шығып, мазаны алған экземаны жазған болатын. Тері ауруларының барлығына да мың да бір ем. Сонымен қатар суының құрамында иод бар екенідігі, оның ЗОБқа таптырмас ем екенін айтты сонда бірге түскен бір кісі. Батпағының құрамы да минералды заттарға бай. Тіпті, Жаңақорғанның атақты шипажайларының батпағымен салыстырып жатады. Мұнда, ауруына шипа ізеп келгендер жиналады негізінен. Және, осы суға тамыз айында келушілердің қатары артып, 200-ге тарта адам жиналатын көрінеді. Қаладан апарған досымда кетерінде алғысын білдіре отырып, келесі жылғы демалысында тағы келгісі келетіні білдірді.

Күнделікті көзге іліне бермейтін сәттер. Сұлулықты көбіне көп байқай бермейміз баяғы күйбең тіршілікті ойлап. Ал айналамызды сұлулық қоршап тұр емес пе.

Жан-жақтан жиналған бұлттар бірден аспанды қаптап жапты. Қоюланған сайын салмақтары артты. Кенеттен бұлттарды от жалынды қамшымен сабап жібергенде сарт-сұрт еткен алып дыбыс шықты, бұлттардан -бұлтарға тиіп жаңғырды. Шайқалған төбеден су төгіле бастады. Дала анық көріністерін жоғалтты. Нағызымен бейуақыт мезет.

Көзіңді жұм. Сен мені анық естіп тұрсың, қолыңды алға соз, менің қолымнан ұста, жетегіме ер, басыңды еш жаққа бұрма, естіген дыбысқа мән берме. Біз келдік.

Көзіңді аш. Біз жансыз қаладамыз, үйлердің сырттарының сылаулары сұр түсті қатпар-қатпар болған қабыршық, екі жылда бір бүркіп жауатын көк түсті жаңбыр суы жиналған шаңды қабыршық қылып қатырады.

Барлық үйлердің күнге қараған жағынан қарасаң арт жағында бір-ақ пейзажды көресің -үлкен қара тау. Жел тұрса тау үстінен сұр шаң-тозаңнан тұратын бұлт үзіліп ұшады.

Қазір көз алдыңда сағым көресің, жайылған мыңдаған табын-табын жабайы жылқыны, қалың шөпке шалынып жыртқыштан үркіп шауып бара жатқан елікті ұшып жүрген кіші, үлкен құстарға толы аспанды көресің.

Қайтатын уақыт келді. Көзіңді жұм. Қорықпа, қараңғы түнекке батсаң. Артқа бір қадам жаса, екінші қадамыңды жаса, үшіңді қадамыңда сүрінесін, менің қолымнан қолыңды үзесің. Көзіңді ашқанға асықпа, соққан жүрегіңді есті, кең демалып кеудеңнен деміңді шығар, демалғанда көзіңді аш.

Өткенде National Geographic сайтын қарап отырып, бір біртүрлі балықты көрдім. Басы әйнек секілді. Яғни, басының ішкі құрылысын сырттан бақылауға болады. Ғылыми атауы Macropinna microstoma екен. Теңіздің терең жерлерінде мекендейді екен. Алғаш рет бұндай балықтың табиғатта бар екені туралы 1939 жылы оның балықшылар ауларынан табылған кезінде белгілі болыпты. Тек 2009 жылы ғана ол туралы толықтай зеріттелген екен.

Су да, жер де, ағаш та, тау да бәрі табиғат сыйы.Айналамыз жасыл желекке, гүлге тұнып тұрса қандай тамаша.Ағаштарды сындырмай, аялап күту, көктемде түбін қопсытып, әктеп, жиі суарып тұру керек.Үйдің, мектептің ауласына гүлдерді көп еккен жақсы.Өте әдемі әрі хош иіс аңқып тұрады. Таза ауада адамның көңілі көтеріледі. Жазда жұрт көлге түсуге көп барады.Көлдің айналасына керексіз қоқыстарды тастамай, жинап кетсе, келесі келгендерге қуаныш сыйламай ма?
Табиғатты қорғау бәрімізге ортақ. Ол адамға зор пайда келтіретінін ұмытпайықшы.

«Жаңа өзен»- деп бастағам мақаламды.
Үйдің артындағы,
Жардың астындағы
Кісінің қабағы түксиді:
«Болмайд, болмайд — Тақырып бір жаман сөзге ұқсайд...».

Үй артына үшбу хатым дайын еді:

Өздерін керемет жасырған жануар-жәндіктер

сурет Сыйымдылық — конденсатор…
Бұл жерде көңілің сиса да басқасы сиамайтынына көзіммен қоса басқа жерлерімде жетті.
Әрине — эелектро… тұрғысынан.
Небір электро(…… ...)айымдар — сіздердің токтырыңыз бөлек табиғат — ренжімеңіздер.
Еркектің тірлігіне араласпаңыздар, дейін десем — Кюри ханымға тарих арнаған Бек пен Рыстарды қайда жіберем?
Олай болса ойларыңызды қосыңыздар ;-)
… Түйіні: Керекшілер — белесебепеттен шаршадым: Қазақша қарапайым арбама қолдану жолында мені сол пәле(конденсатор) жалпамнан түсірмейтіндей амалын айтыңдаршы :-(