«Тақырып тоғыз деп тұр, бірақ бесеуін ғана жазып қойыпсыз, қалғаны қайда? Блиин, күшті жазыпсыз, тағы оқығым келеді» деген оқырмандарымның сұрауы бойынша қалғанын жазып отырмын… деееп қыртсам)) Құрысын, ешкім сұраған жоқ, аса қатты мақтаған да жоқ, ақыры бастап қойғасын, аяқтау міндет болар деп кірісуге тура келді)

Әлиқисса, қазақ әлеуметтік желілерінің белсенді талқылайтын тізесі шыққан таластың бірі —

                       Қазақстанның жауы Ресей ме, Батыс па?

Менің тізімім бойынша төртінші орынға табан тіреген бұл тақырып соңғы кезде үдеп-ақ тұр. Әсіресе Украинадағы дағдарыста ушығып кетті. Оған кешегі Франциядағы террор мен исламға қарсылықты қосыңыз. Ия, онсыз да сыныққа сылтау таппай, үрит-соқпен әрең отырған жұртқа жақсы болды. Бәлкім біреулер «ел қауіпсіздігіне әр азаматтың алаңдағаны дұрыс емес пе?!» деп қарсы дау айтуы да мүмкін. Бірақ бір демократиясынан жемократиясы мықты, елінің сыңайынан бағалы мұнайын артық көрер шенеунігі бар, айналасындағы елге қарсы азу көрсетуден танбайтын елмен одаққа билігі халықпен санаспастан кіріп кетіп отырған мемлекетте отырып, ӘЖ-де дау айтқаннан іс өнер ме? Бұл бір.

Екіншіден, «Англияның мәңгілік досы да, мәңгілік жауы да жоқ, мәңгілік мүддесі бар» деген Черчилльдің сөзінен аса алмаспыз. Ешқайсысы да қазақтың мұңын мұңдап, жоғын жоқтамасы хақ. «Бізге қайсы жау?» деген дауды қуғаннан гөрі, «Олардан қалай пайда көріп қалуымыз керек?» деген ой мазалау керек сияқты. Ал жауласуға келсек, Абылайдың Бұқар жырауға айтқанындай «Шапқалы тұрған жолбарыстың қай жақын келгеніне шоқпар сілтейміз». Ендеше бос әңгімемен бас қатырғанша, «жұмыртқадан жүн қырқып» көрсек деген ниет бар.

                                                                     Қай мәзхабты ұстану керек?

Үздік үштіктен ойып тұрып орын алған осы талас былайғы жұрттың миына түсінікті жетіп жатыр дегенге өз басым илана қоймадым. Неге?

Біріншіден осы таласқа қатысқандардың бәрі, ия, бәрі ҚМДБ-ны мойындайтынын айтады. Ал діни басқарма Ханафи мәзхабы бойынша жұмыс жасайтынын жасырған емес. Ендеше немізді шатып, айтысамыз? Парадокс.

Негізі бұл жөнінде кеңірек қаузауға болар еді. Бірақ діни жазба болмағандықтан, бұл постта қысқа қайыруға тура келіп отыр.
Әйтпесе тізімде бірінші орынға шығуға әбден «лайықты» таластың бірі болатын.

                                       Кім мықты? Қайрат Нұртас па, әлде Мейрамбек Бесбаев па?

Бұл айтыс негізінен Қайра Нұртасты жамандаудан басталады. Әбден құмарынан шыға даттап болған соң, Мейрамбекпен міндетті түрде салыстырып өтетіні қызық болып отыр. Содан соң пікірлер кетті дейсің. Қазақ қоғамында «Месси мықты ма, Рональду ма?» деген әлемдік тақырыптан кем түспесі анық. Сол дау секілді, бұл тартыс та өнерде жүрген мамандардың да пікір алшақтығына апарып отыр. Ойлап көрейікші, даудың шетіне жетіп, арнайы мамандар Мейрамбектің немесе Қайраттың мықтылығын түпкілікті дәлелдеп берді дейік. Қандай пайда?

Олай болмайтыны белгілі де ғой. Екеуінің де Ла Скалада өнер көрсетердей дауысын көріп тұрғаным жоқ. Екеуінің де халыққа сүйкімі жоғары. Ендеше несіне таласамыз? Меніңше бұл талас арнайы кімнің мықтылығын тексеретін тартыс емес, жай ғана екі әншінің тыңдармандарының арасындағы дау деп тоқтамға келгеніміз дұрыс секілді.

               Сонымен ең соңғы таласқа келдік. Әлеуметтік желі қолданушыларының да, тарихшылардың да, тіпті зиялылардың да арасында үлкен ор боп жатқан нағыз тартысқа бірінші орынды бердім.

                                       Шыңғыс хан қазақ па, жоқ па?

Құдай салмасын, дәл осылай ӘЖ-де пост жазар болсаң, келген ескертулерден компьютерің жарылып кетердей боларына күмән жоқ. Жайлап айтсақ бетжыртыс, қатты айтсақ көтжыртыстың көкесі осы тақырып аясында болады. Соңы екі френдтің бір-бірін банға қоюмен аяқталатыны аян.

Қазақ пен моңғолға емес, күллі әлемдік тұлғаға айналған Шыңғысханға тартыс өзектілігін жоғалтқан емес. Өзекті болғанда айтыс-тартыстың дейм де. Әйтпесе қазақ болып шықса да, есеміз түгелденіп шыға келетініне күмәнім бар. Расында да, Шыңғыс хан қазақ болсын, моңғол болсын, біздің бас-көзге ұрысқан таласымызға берер пайдасы бар ма? Құрысыншы, біраз айтатын сөзім бар еді. Бірақ соларды айтқан сайын невірім қозатын бопты. Болдым.

Міне, тоғыз таласқа өзімше шолу жасап көрдім. Әлеуметтік желілерде осындай талаc-тартыстарға уақыт құртуға мәстірміз. Ең болмаса ақшаны қалай сақтаған дұрыс, қалай ақша табудың жолы бар деген таластарға бас ауыртсақ қой)

Айтпақшы мен постты мынаған көз жеткіздім. Дәл осы тақырыптарда пікір талас жасасаң, сенің біліміңнің таяздығы аса көп көрінбей қалады екен де, керісінше шешендігіңді жұртқа көрсетуге таптырмас мүмкіндік екен)) Әдемі тәсіл) За то эгоң қанағаттанады…
Суреттер интернеттен алынды

Әлеуметтік желілердің қазақ қолданушылары құдайдың құтты күні бір тақырып тауып алып, жұлмалап жататыны бәрімізге аян. Әйтеуір 2015 жылдың басы түрлі жаңалықтарға толы болып, құдайымыз беріп-ақ қалды. Бірі осындай трендтер кезінде атын шығаруды ойлайды, екіншісі өз ниетін білдіріп қалғысы келеді, тағы біреулер шешендігін көрсетіп қалғанды жөн көреді, не керек, әйтеуір қазақы фейсбукте күнде талас.

Сондай таластардың ішінде "құдайға қажеті жоқ", бірақ қазақтардың арасында өліспей беріспейтін айтыстар болады. Олар — трендтердің арасында саябырлап қалғанмен, дүркін-дүркін көтеріліп отыратын тақырыптар. Бірнеше жүз пікір жинайтын таластардың соңы бірін бірін кекету, мұқату, ақыр соңы көріспей кету мен банға жіберумен аяқталатыны да жасырын емес. Бұлардың кейбірі мамандар арасында, кейбірі тіпті ұлт зиялылыларының пікір қайшылығын туғызуына себеп боп жататыны бар. Ал шын мәнінде сол саланың мамандарына болмаса, қарапайым біз сияқты ажалдыларға құны «көк тиын» мәселелер бәрі. Сонда да қоймаймыз.

Мен аталған таластарға қысқаша шолу жасап көргендей болдым. Әрине, бұл жеке пікірім. Бірақ барынша объетивті көзқарас ұстануға тырысқан сияқтымын))

Қош, әрі қарай кеттік. Деңгейлеп орналастырып көріп ем, мен таңдаған тартыстардың тартымдылығы жағынан тоғызыншы орынға тұрақтағаны —

                                        "Қаражорға" биінің шығу тегі.

Бұл аса жиі талқыланбайды. Дегенмен рекорд жаңарту деген «процесс» кезінде немесе осы би туралы кеңірек жаңалық шыға кезде көтерілер тақырып. Сол кезде біреулер "Қара жорғаның" Қытай арқылы танылғанын, осы кезге дейін қазақтар білмейтінін айтып, біздікі еместігін, әрібірден кейін "қазақта би болмағанын" алға тартып, дәлелдеп шыға келеді. Ал оған қарсылар Совет заманындағы зобалаңды айтып, көп дәстүрді моңғол мен қытай жеріндегі қазақтар ұстап қалғанын айтады.
Бірақ ойлап көріңізші, осы үшін не айтыс керек?

"Қара жорға" биіне қытайлар не басқа ұлттар таласып жатқан жоқ, немесе қазақтікі екеніне күмән келтіріп жатқандар жоқ. Ал біз безінеміз де жүреміз. Ақыры рекордтар қатарына кірді екен, халық жылы қабылдады екен, ендеше оны иемдене салудың қаншалықты күнәсі бар?! Пайдасынан басқа зиянын көріп тұрсыз ба? Ал оның кімнің биі екенін сол саланың мамандары зерттей жатар. Сіз бен бізге қатысы шамалы.

Келесі орынға тағы бір "қырт" тақырыптардың бірі —

              Қазаққа ноғай жақын ба, қырғыз жақын ба?

деген дау. Құдай-ау, түбі бір түркі болсақ та, түбірімен бөлініп кеткен ұлттар үшін неге қышымамыз қышиды?! Қырғыз — жеке мемлекет, ноғайлар — Ресейдің ішіндегі кавказға сіңгелі тұрған ұлыс. Неше жерден мықтымсысаң да, қазақтың қол астынан пана табуға ешқайсысының ынтық боп тұрғаны шамалы. Бауырласпыз дерміз, бірақ екеуінің аражігін ажыратып, бірін әрі итеріп, бірін бері тартып тұрғаннан көретін пайданы да көрмей тұрмын.

Әлбетте, ноғайдың жақындығын зерттеушілер айтып-ақ жүр, бірақ ол тарихшылар үшін болмаса, қарапайым бұқара үшін екеуін де жай ғана туысқан ұлттар ғып қалдыра салсақ шегетін зиянымыз жоқ сияқты…

ӘЖ белсенділері сүйіп талқылайтын тақырыптардан жетінші орынға тұрақтаған талас —

                                     Айфон ба, сансунгтің қайсысы жақсы?

Бұл жөнінде қазақ түгілі "әлгі екі компаниялардың өздері қырғиқабақ болып отырған жоқ па деп қарсылық білдіруіңіз бек мүмкін. Әбден дұрыс. Бірақ біздің тақырыбымыз қазнеттегі талқы емес пе? Бұл жерде «Барса» мен «Реалдың» фанаттарының тартысы емес, күнделікті құрылғы әңгіме болып отыр ғой. Шынында да бұл смартфондар жай ғана құрылғы ғана. Осы постты жазар кезде сол туралы жазбаны таппай қалдым. Фейсбукте кәдімгідей қызылшеке ұрыс болып, соңы мұқатумен аяқталған пікірталасқа куә болғаным бар. Самсунг пен айфонның кереметтігі туралы.

Бірақ бұны ешқашан, тіпті ешқашааааааааан түсінбейді екенмін. Қарапайым пайдаланып жүрген құрылғының құндылығы үшін бетжыртысқа айналғаны менің миыма кіріп шықпады. Бірақ қазір бұл жағдай да белгілі бір деңгейде екі дайға бөлінуге себепкер болып отыр.

                                          «Шымкенттіктер бәрі жек көреді» немесе «Адайларды көре алмайды»

Дәл осы сарында пост жазсаңыз, пікірлер қаптайды дерсің. Шымкенттік туралы жазсаң, шымкенттіктердің мұң зары мен кеткен еселері туралы айтылып, әрі беріден соң соңы өзгелерді даттап, өздерін мақтап шыға келеді. Адайлар да осы маңайлас. Екеуіне де бір ұқсастық бар. Жазылған пікірлер бір арнаға құйылады. Оқып отырсаң, қазақты қазақ еткен «шымкенттіктер» немесе «адайлар» екен деп қаласың)) «Шымкент болмаса, баяғыда орыс болып кетер еді» немесе «Адайлардың батырлығы туралы жыр».
Неге? Жоқ, ешқандай да бұл сұраққа жаңа абзац бастайтындай жауап жоқ. Бір жауап — барлығы олардың өздерінің комплексі ғана. Жай ғана. Шымкентті жамандады ма? Демек жамандығы болған. Бірақ ол үнемі жаман Шымкент ретінде емес, әшейін жамандықпен жиі шығып кеткен кезде ғана. Әйтпесе Атырауда жүргенде шымкенттіктер туралы бөгде пікірім болған емес. Керісінше ол жақты қазақы өңір деп есептейтінбіз. Бірақ түрлі нәрселер шығып жатқанда айтпасқа болмайтын шығар. Мысалы солтүстікті ауызға алғанда орыстанған өңір деп баға беріп ақ тастаймыз ғой. Бірақ Астанаға келіп көріп, естіп жүрміз. Бұл жақта да орысша білмейтін тұтас ауылдар бар екен…

Адайлар туралы мәселе сәл күрделілеу болып көрінуі мүмкін. Өйткені Шымкент секілді өңір туралы емес, ру туралы айтылып отыр ғой. Бірақ менің ойымша бәрі маңғыстаулықтардың өзінен секілді. Сәл нәрсеге Маңғыстаудың атынан, Ақтаудың атынан сөйлеу оларға жат секілді. Адайдың атымен кетеді. Сондықтан басқаларға Маңғыстаулықтар мен Адай ассоциацияланып кеткен бе деймін. Әйтпесе адайлар Атырауда да, Ақтөбеде де тұтас аудандарды мекен ететіні белгілі. (Айтпақшы рушылдыққа салынып, адайға тіл тигізбе деп шығатын әсірерушылдарға айтып өтейін, мен де адаймын)))

Шындығында байқап жүрсем, адамдар шымкенттіктер мен адайларды бөлгеннен гөрі, өздері сол жақтан айтуынан құмарлығы басым ба деймін. Заңсыз тірлік істесе де, мақтанып, өзіміздің «шымкентский вариант» жасадық дегенін өз құлағымыз естіп жүргесін, солай қабылдап та кеткен шығармыз)) Адайлар да мақтаншақтығынан бүлдіре ме деген күмән бар. Ол туралы әңгімені ұзартудың қажеті бола қоймас. Күнделікті өмірде көріп жүргеніңізге сенімім кәміл)) Демек, бұл әңгімені тоқтататын кез келген сияқты...)

Бестікке

                                  Орыс тілі керек пе, жоқ па?

деген мағынадағы екі жақты псевдопатриоттық таластар да толас таппайтын тақырыптардың бірі кіріп отыр. Басқа басқа, бірақ сырттай қараған адам үшін топас тақырып болып көрінері сөзсіз. Тіпті мен үшін де. Әлбетте елімізде үстемдік қып тұрған тіл болғандықтан жек көрінішті болатын шығар. Бірақ өз басым әлемдік тіл ретінде, қазақстандықтардың басым көпшілігі сөйлейтін тіл ретінде артықшылық ретінде пайдалануды жөн санаймын. Әлбетте оны сөйлеу үшін емес, нан жеу үшін қолданар болсақ. Одан әрі сөз қылудың қажеті жоқ бұл тақырыпты. Бірақ посттың мәні топас таластар болғандықтан алып отырмын))

(жалғасы бар)
Суреттер интернеттен алынды