Жаз сайын еліміздің һәм жақын шетелдің бір-екі қалаларын аралап бару жақсы дәстүрге айналып бара жатыр. Мақсаттары әрқашан әртүрлі, қыдырып, я білім алу, туысқандық, немесе жастар лагеріне. Осы жолы еліміздің ескі шаһарларының бірі — Шығыстың қазрігі астанасы (әлбетте, семейліктердің ашуын келтіру үшін жазып жатқаным жоқ) Өскемен қаласына ат басын бұрдым.
Өскеменге жазда келсеңіз бірден көзге түсетіні — ағаштар, парктердің көптігі. Қазақстандағы жалғыз парк осы қалада, Жастар саябағының ортасында отырып, көліктің дауысын есітмейсіз.

Көшеде жайқалып ақ қайындар жатыр. Әрине, қаланың жасыл болуы себебі — экологиясының нашарлығында, әсіресе, «выброс» кезінде. «Выброс» — деген ірі өндіріс орындарының зиянды заттарды шығаруы деп дефинициаласам болады-ау.

Қаланың ішінде «ескілік» дейміз бе, «ретролық» дейміз бе, әйтеуір, кешегі заманның иісі аңқып тұр. Әсіресе, көп қабатты үйлердің мүлдем жоқтығында бір кешегі күннің ала алмай кеткен өші жатқандай.
1720 жылы негізін қалағандықтан болар, бұл қаланың адам саны Павлодар, я Қостанайдан аспаса да, алып жатқан аумағы әлдеқайда үлкен боп көрінді. Яғни, кеңес заманында жоспар бойынша салынған қалалардан қарағанда, елу жыл сайын өз орталықтары мен әкімдіктері пайда болғандықтан сондай-ау деймін. Алайда, сол ертедегі орталыққа бармаса болмайды.


Кешегі көпес қыздарының үйлері бүгінде сұлулық салондарына айналды.

Мына ғимараттың не болғанын білмеймін, алайда, олимптай көршісі барына қарттың мәз еместігі көрініп тұрғандайын.

Өскеменнің көліктерінде де кешегі күннің суықтығы сақталғандай. Ал мына бір көліктің не үшін арналғаның әлі де түсінбей келемін.

«Кеңес Үкіметіненбіз» деп зарлап тұрған тағы бір өзгешелік — автобустар. Жаңа автобустар Астанада бар, Алматыда, бар, Павлодарда бар, бірақ, Өскеменде емес.

Мені «Семейде жасалынатын автобустар бар» дегенге көндіргісі келді, тіпті біреуін көрсетті, сол біреуін көрсетіп отыру үшін әкелген-ау деп қалдым. Қаланың лас болу себебінің бірі осы ескі автобустар да болуы мүмкін.

Жаңадан не бар деген сұраққа "Қазақстан 2050" деді.


Еліміздің шағын және орта бизнес өкілдерінің креативтілігіне қашан да сүйсініп қараушы ем. Мына бір шауырма шығарушылар Макдональдсті теріс аударып тастады.



Мына бір ғимарат жәндіктердің музейі екен. Әрине, ол осындай болуы тиіс, пластмассалы таэурлерде жәндіктер бола алмайды ғой.

Бұл қалада бәрінен де таңқалдырғаны — депутаттардың қоғамдық қабылдауы. Ешбір пафоссыз, еш мақтанышсыз таңдалған офис.


Бәрінен де халқының жол жүру ережесін сақталуы ұнайды. Жасыл жанбағанша ешкім жолды кесіп өтпейді, көліктердің бар-жоғына қарамай, себебі, бұл жерде милиция көп.

Иә, әсіресе, маусым айында қоғам сақшылары көп болады. Жыл сайын бұл жаққа бір елдің басшысы келеді екен. Бір уақытта.

Олар өте көп, әрбір жерде, олардың отыру пунктері бір жағынан шаурма жасайтын бутикке, бір жағынан кішігірім кафеге ұқсайды.

Бұл қаланың басты өзгешелігі — 4 жағалаудың болуы: Ертістің екі жағасы мен, Үлбінің екі жағасы.

Үлбі Кенді Алтайдан бастау алып, Өскеменге келген сәтте Ертіспен бірігеді. Желтоқсанда қатып, сәуірде молданатын қасиетке ие.


Заречный базары — барлығы көк түсті палаткаларда болғаны қызық.

Мен білетін Тимоштардың барлығы «ТамЕрлан» еді, мына бір сауда үйінің атауы Шығыстың Ресейге жақын болуы себепті ме деп қалдым.

Ғимарат үстіндегі жарнама жақсы дамыған қала. олар барлық жерде. Әрбір ғимараттың үстінде. Олар барлық жерде!



Өскеменнің басты символы — "Қазақстан" «голивуды».

Иә, бір қарағанда Ресейдегі Барнаул, Омбы қалаларының типінде. Сырт көзге қазақ санының басымдығы көрінбейді. Заманауи ғимараттар мен биік мұнарлар, тұрғын-үй кешендерін кездестіру қиынға соғады. Бірақ, соған қарамастан, жаз айларында бір қыдырып қайтқыңыз келсе, тауды көріп, тамаша парктерде серуендеп қайтқыңыз келсе — Өскемен керемет қала.
Келетін болсаңыз, ешбір қаламызда жоқ таза орыс асханасынан дәм татып қайтыңыз.

Аспанмен ғимараты таласқан мынау қала-заманда көгі шексіз, шетсіз кең көрінген жәдігер қала. Көгілдір аспан осында ғана көз тартып, осында ғана ұшы-қиыры жоқ көлемін көрсетеді. Жастайымнан жадымда заманның сан қилы желінен атауы сан өзгерген, сонау ерте палеолиттің басынан бері орны бар, ғұндардың тұсында қала болып құлпырған қасиетті шаһар ретінде қалды.«Тараздың садағындай қиылған қас» деп тамсана тамылжытқан Фирдоусидің кезінен-ақ талайға көруге арман болған, топырағын қарауға желіктірген тарихы Таразды тамашалау бүгінгі ұрпақ үшін үлкен бақ, бабалардың үлкен сыйы. Блогқұрылтайдың осы шаһарда өткізілуіне орай, Intellect Incubator-лықтар болып көлік басын тіреп, барып қайттық.


20 ғасыр бойғы тарих, Керей мен Жәнібек хандардың желбірете байрақ тіккен топырағы, Қарахан ханның кезіндегі қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман, Дәуітбек бабаның данагөйлігі, Тектұрмастың тектілігі, Айша бибідей арулардың асыл сезімі сіңген жер еріксіз елітпей қоймайды. Блогқұрылтайдың ұйымдастырушылары тарапынан болған тарихи қаланы аралату сапарында біраз жерге барып, біраз дүниелерге көз жеткіздік.

Тарихтың тағылымын сақтап, «бүгінгі күн – ертеңгі тарих» ұстанымын да ұмытпаған: «Әулие Ата» халықаралық әуежайы, «Баласағұн» концерт залы, «Көне Тараз» тарихи-мәдени орталығы, «Қазақ әлемі» тарихи-этнографиялық кешені, «Жәдігер» жылжымалы мұражай экспозициясы, «Төрткүл» керуен сарайы, «Әулие Ата» ат спорты клубтары әрбірімізге дәріптелген игі іс.



ЮНЕСКО-ның көлемінде 2000 жылдық талайғы тарихын тойлатып, бабалардың мұрасын мәңгі өшпестей, жүректе, есте сақтаттық. Елбасымыздың өзі: «Тараздың тойы – қара ормандай халқымыздың ежелден бергі ұзақ тарихымыздағы ұлан-асыр қуанышы, текті Тараз – біздің халқымыздың өткені мен бүгінін жалғап тұрған асыл арқау, мәңгіліктің алтын өрмегі», — деп баға берген алтын тойы тек Тараздықтар үшін емес, барша қазақстандықтар үшін ұлан-асыр мереке болған. Қазақ хандығының 550 жылдығына орай Тараз назардан тыс қалмай, басты рөлде болды.

Тарихтың алтын діңгегі ұлы адамдар — Таразадан шыққан тарландар да мені қызықтырған. Қайткенмен де, ойлайтынмын, осыншама тарихы терең жатқан топыратың баласы қандай болады екен деп. Жүсіп Баласағұн, Хайдар Дулати, Қашқари, Жалайрилар сынды текті ұрпақ тарихтың алтын әріп түсер дәптерін ашып берсе, Бөлтірік шешен, Жамбыл мен Кенен, Атанберділер жанындай жырлап өтті. Момышұлы Бауыржан сынды Халық Қаһарманын жаратқан топырақ, Шерхан Мұртаза, Әкім Тарази сынды тарландарға да ыстық ұя бола білген.

Қазақ жерінде пайда болған алғашқы қалалардың бірі қасиетті Тараз мен үшін жәдігер қала. Елімнің елдік алғанға дейінгі хандық дәуірдегі басынан кешірген оқиғалары осында ғана көз алдыңда кескінмен көріне алады. Кіріп келген шақтан-ақ бейнелік әсер етуі жағынан болсын, аурасының тарихилығы, әрбір дүниеге аса мән беріле әспеттеген ұлттық бейнелері құдды бір халық тұрмыс құрып, тіршілік етіп жатқан қала емес, мұражайдағыдай дәріптеп, қастерлеп, көздің қарашығындай сақтап отырған жәдігеріміз сияқты.

#bagiagaidar