Сонымен, соңғы қоңырау соғылды, жас түлектер қолдарындағы гүлдерін жақындарына тапсырып, сыныптастарымен бірге қыдыруға кетті. Қыдырғанда сол орталық саябаққа барады, үйлеріне келіп бір тамақ ішеді да, киімдерін ауыстырып әрі қарай, дайындап қойған ресторандарына баруы мүмкін. Бізде солай болған. Қазір, жастардың арасында темекі тарту, арақ ішу бұрынғыдағыдай мода болмағандықтан түнгі қыдыру ұзаққа созылмайды. Оның үстіне алда әлі ҰБТ бар дегендей. Ал, Сіз, көрші орыстардың мектеп бітіріп жатқан түлектерін көрдіңіз ба? Көрмесеңіз орыстардың белгілі блогері Варламовтың постына сілтеме жасайын varlamov.ru/1741557.html (бұл сияқты суреттер жетеді. Желкенішті иа?!)

Олардың жанында біздің түлектер әлі бала ма деген ойға келдім. Ол тіпті жақсы да. Себебі, екі адам кетіп бара жатса біреуінің қолында міндетті түрде арақ немесе пиво. Енді олардың тегі мен тәрбиесіне күмәндана беріңіз. Ресей шынымен де ішіп кеткен ел екен ғой. Болашағы мынау болса келешегі не болады? Мектеппен қоса балалық шақтары да бітіп бара жатқанын аңғармайтын сияқты. Бұл дегеніңіз 1-2 жылдан кейін әлеуметтік желілердегі «Жалғыз басты әйелмін. Балам ауыру. Көмек беріңіздер!» деген сурет…

Қызын қырық үйден тиып, бөтен үйге қондырмайтын, ұлын бөтен үйден тойдырмайтын қазағымның тәрбиесі мықты ғой. Бұл постты үйренсін деп емес, жиренсін деп салдым. Әйтпесе, көрші орыстарға еліктеп кететініміз жоқ емес қой)
Бейбіт Сарыбай айтпақшы "Әрбір пост, бір тост сияқты")

Соңғы қоңырау! Балалардың мұғалімдерден құтылып, мұғалімдердің балалардан құтылып мәәз болып жататын кезі ғой. Неге екенін білмеймін "қызыл күн" болмаса да 25 мамырды жақсы көремін. Мектеп бітіргеніме 7 жыл болса да осы күні оқушы кездегі қызықты сәттерді бір еске түсіріп қоямын. ҰБТ-ның әлегі, апта сайын болатын сынақ тесттер, оның жауабын күту, дым сатып алып жемесең де асхананың жанында тұру, дене шынықтыруда «футбол ойнайықшы» деп жалыну, күнделікті жоғалтып жіберіп жаңадан бастау, айына бір рет келетін кезекшілікті айтсаңызшы. «Жүгірме! Жазып аламын» деген сөз жиі есіме түсіп тұрады) Мұғалімдердің «Сен оқысаң оқитын баласың, просто жалқаусың» деген сөздері де есімде) «Мұғалім осы жолы 4-ке қортыңызшы, келесі тоқсаннан бастап оқимын» деп жүргенде 11 жыл өтіп кетіпті ғой. Мен мектеп бітірген жылдары сыйлығыңыз бар, рестораныңыз бар барлығын қосқанда 50 мыңның шамасында жыйнайтынбыз. Бүгін, бір танысым 180 мыңнан жиналып жатырмыз дегенде жағамды ұстадым. Жаға ұстатты деген осы шығар) Айналайындар-ау ата-аналарыңды да ойласаңдаршы! Масқара ғой) Грант ұтып алатыныңа да сенімді емессің ғой…

ҰБТ-дан өтпей қаламын деп қорқып жүрген оқушылар, УАЙЫМДАМАҢЫЗДАР! 1 жылдан кейін қай пәннен қанша бал алғандарыңызды ұмытып қаласыздар. Барша жас түлектерге сәттілік! Жолдарыңыз болсын!

Махаббат — раушан гүліндей
бағымда менің жайнаған.
Махаббат — мәңгі әнім бұл,
Бойымда дендеп жайлаған.

Көркіңе сенің ғажайып,
Таппадым теңеу шарқ ұрып.
Махаббат оты сөнбейді,
Кетсе де теңіз тартылып.

Кетпес қой теңіз тартылып,
Құламас жартас, тауың да.
Сырғиды уақыт білінбей,
Кұм көшкендей дауылда.

Хош, енді, хош бол, сүйіктім.
Бақытты бол, мұңайма.
Оралармын өзіңе,
Өткенімен жыл, айлар.



Мұхтар Айзат, 8-сынып оқушысы. 15.05.2008

2004 ж. суреттің цифрлы көшірмесін сканерде жасағанда -қағаздағы суреттің түпнұсқасының элементтері құрама бөліктерге сапалы жіктеліпті. Сол кезде компьютер экранында суреттің ұсақ детальдері анық көрінді. Түстерді сәл өңдедім. Жалпы фотосурет туралы не білемін? 1927 ж түсірілген (сол тұста жасалған фотосурет дейік). Фотосуретте кімдер? Жауабы белгілі:
-Мектеп алдында тұрған мұғалім(дер) және оқушылар. Алғашында, бірден назарыма түскен сурет элементі. Сол жақ жоғарғы жағында орналасқан араб графикасының негізінде жазылған жазу. Жазудың мазмұны қандай?
1900-1940 жылдың арасында қағаз бетінд тілді түсіруге кемінде үш әдіс қолданған. Бұған дейін осы жайтқа ешқандай мән бермеппін. Қолға нағыз фотоайғақ түсіпті. Яғни, 1927 жылдың төңірегінде тілді қағазға түсу үшін араб графикасы қолданған. Жазғаным жаңалық емес шығар. Бірақ, осы мектептің кейіннен тастан қаланып, оны қоймаға айналдырған ғимаратты көзбен көрдім десем ше? Тарихтан ауылды жерде мектеп болғанын білеміз. Нақты қайсы жерде, нешеуі және алғашқы мұғалім кім болған?
Кейбір сұрақтарды шешкенге тек архив құжаттары көмектеседі. Ол заманда да бір мұғалімді екі мектеп тарихынан көреміз. Осы жерде кейбір жайттар көңіл аудартады. Өскеменде орналасқан қазіргі Жамбыл гимназиясынан бұрын ашылған қазақ мектебі болған-ды мыс? Негізін кім қалады?
Таласты тарихшыларға қалдырайық. Суретті қарастырғанда нені байқадым?
1) Жазудың мазмұны.

Тек жеке әріптерді таныдым. Оңнан солға қарай «б», «і» немесе «н», «л», одан кейін «м» әріпі. Әр түрлі алфавитте тілдің жазылуымен таныс мамандар көңілдерінді аударыңдар. Пікірлеріңді күтемін.
2) Фотосурет түсірілген жылдың мезгілі. Күз болуы әбден мүмкін. 1927 жылы қазіргі бірінші қыркүйектегідей барлық жерде оқу жылы бірдей басталмаған. Көктем болса балалардың көбісі аяқ киім киер еді. Көбісінде аяқ киім жоқ. Бір аяқ киім үлгісін байқадым. Яғни, бәтеңкені (ШҚО климаты жыл бойы жалаңаяқ жүргізбейді).

3) Фотосуретте баласымен түскен әке бар. Ортаңғы қатарда, сол жақта бала қасында әкесі отырған сыңайлы. Бастың, құлақтың, көздің ұқсастықтары бар.

4) Фотосурет ауылды жерде, әлде қалалы жерде түсірілді ме?
Менің ойымша ауылды жерде. Бірақ нақты айту қиын. Қала тұрғындарыда дәл фотосуреттегідей киінуі де мүмкін. Фотосуретті тапқан тарихшының айтуынша ауылды жер. Сіздер қалай ойласыздар?
5) Бір киім үлгісіне сай киінуге тырысқандары көрініп тұр. Әдейлеп киініп келді десем де қателеспеймін. Барлығы жағалы киім киген. Көбісінде костюм, шалбар. Ақ көйлек. Оң жағында отырған оқушының сырт киімінің тозығы жетіпті. Форма сақтамаған балалар заман туралы басқа мағлұмат береді.
6) Фотосурет түскен күні мектепте сабақ болды ма?
Меніңше сабақ болды. Оң жақта жантайып жатқан баланың қолында оралған дәптер парақтарына ұқсас зат ұстапты. Бір оқушы қыздың қолында анық кітап немесе дәптер, парақ салатын қатты тысты көреміз.
7) Фотосуретте оқушылардың ұстаздары қайда тұр?
Үстінгі қатарда үш азамат, ортаңғысы ең көрнекі жерде орналасқаны мектептің негізгі ұстазы десем қателеспеймін. Мүмкін ортадағы азамат мектептің жалғыз ұстазы шығар.
8) Киімдегі сән үлгісі байқалды. Сол жақта жантайып жатқан бала ұсақ шақпақпен гүлдеген матадан тігілген жейде киіпті. Басында ақ фуражка. Шалбар балағы сыртқа бүріліпті. Жалпы, мата түстері және матадағы суреттер әр түрлі.

Көп қарап, ойланғаннан болар. Қара-ақ түстер түрлі-түстке ауысып, кинолентаға түсірілген деректі фильм үзінділеріндей қатып қалған суретке қас-қағым сәтке жан бітті. Мектеп алдында тұрған мұғалім, оның оқушылары мектеп ішіне кіріп сабақтарын жалғастырды. Қалғандары өз істерімен тарқады. Осындай басы, аяғы жоқ деректі фильм. Оның кейіпкерлерін әлі алда отызыншы жылдар, Ұлы Отан соғысы, тылдағы еңбек, тың игеру күтіп тұрған-ды.

Бірінші сыныптың мұғалімі 28 жастағы Мисс Нилам(әлі күйеуге шықпаған) бір оқушының әлденеге алаңдап жүргенін байқап одан не болғанын сұрайды.
1-ші сыныптың оқушысы мұғалімге «мен тым ақылдымын», менің 3-ші сыныпта оқитын әпкем бар тіпті мен оданда ақылдымын сол үшін менде 3-ші сыныпта оқуым керек деп жауап береді.
Мұғалім сәл ойланып бұл туралы директормен ақылдасады. 1-ші сыныптың оқушысының бұлай айтқаны директорды да қызықтырмай қоймайды. Директор сәл ойланып мұғалімге ол баланы маған алып келіңіз өзім тексеріп көрем егер менің сұрақтарыма жауап бере алса 3-ші сыныпқа жібереміз, егер мүдіріп қалса 1-ші сыныпқа қайтып барады дейді.
Мұғалім оқушыны алып келеді.
Директордың 1-ші сұрағы: 3х3 неше?
Оқушы: 9
Екінші сұрақ: 6х6 неше
Оқушы ойланбастан 36 дейді
Директор мұғалімге қарап көбейту кестесін 3-ші сыныптағылар зорға жаттап жүр, бұл баланың қабілеті ерекше сияқты 3-ші сыныпқа жібергеніміз дұрыс болар дейді. Мұғалім егер рұқсат болса бұл балаға менің 10 сұрағым бар соған қалай жауап беретінін көрсек деп айтады да сұрақтарын бастайды.
Мұғалім: Сиырда төртеу, ал менде екеу
Оқушы: (сәл кідіріп) Аяқ

Мұғалім: К дан басталып С-ға аяқталады. Сырты жүн,ішінен дәмді ақ түсті қоймалжың сұйықтық шығады
Оқушы: Кокос

Мұғалім: Сенің шалбарыңда бар ал менде жоқ
Оқушы: Қалта

Мұғалім: Бұл нәрсенің түсі қызғылт және кірген кезде қатты болады, ал шыққанда жұмсақ әрі жабысқақ болады.
Оқушы: Сағыз

Мұғалім: еркектер тұрып, әйелдер отырып, ал иттер 3 аяқтап не істейді
Оқушы: қолын көтереді.

Мұғалім: мен оған саусағымды кіргіземін және бұл нәрсе үшін маған ең жақсы еркек қана қол жеткізе алады дей бергенде директордың екі көзі шарасынан шығып кете жаздады.
Оқушы: (саспастан) неке жүзігі деді

Мұғалім: қандай сөз Ғ тан басталып К-ға аяқталады? Егер ол сенде жоқ болса саусақтарыңмен жұмыс істеуге тура келеді.
Оқушы: Шанышқы (Fork)

Мұғалім: Бұл барлық еркекте бар біреуде ұзын, біреуде қысқа. Ол оны тек үйленгеннен кейін ғана әйеліне береді
Оқушы: Фамилия

Мұғалім: Еркектің көп тамыры бар және сүйегі жоқ әйел затымен қатынасына жауапты дене мүшесі қандай?
Оқушы: Жүрек

Мұғалім: Жұмыс істемесе жатады, жұмыс істесе тұрады, жұмысты бітіргесін дымқыл болатын не?
Оқушы: Қолшатыр

Бәрін тыңдап отырған директор мұғалімге қарап соңғы екі сұрақтың жауабын менің өзім басқаша ойлап отырдым. Бұл баланы Кембридж университетіне жіберіңіз депті

Ағылшын тілі мұғалімінің естелігі (Авторы белгісіз, интернеттен аударма).

2000 жылдың желтоқсан айы еді. Университетті жаңа бітірген кезім. Бір мектепте сабақ беріп жүрмін. Бір күні оқушыларға «Егер мен бай болсам, анама… алар едім» сөйлеміндегі бос орынды қиял күшіңізді қолданып, толтырыңдар деген тапсырма бердім. Сынып ойланып, жаза бастады. 5 минуттан кейін жауаптарды жинадым да дауыстап оқи бастадым. Ғарыш кемесі, Феррари, Майамиде вилла, Мальдивтерде арал… Мен оқыған сайын оқушылар күледі. Соңғы қағазды ішімнен оқыдым. «If I were rich, I would buy flowers for my mom.» (Егер мен бай болсам, анама гүл алар едім.) Мұны жазған сыныпқа жақында қосылған, әлжуаз, тұйықтау келген бір бала еді. «Арамызда сезімтал бір бала бар екен. Селим, орныңнан тұр. Жауабыңды өзің оқып бер» дедім. «Гүл аламын деп жаздым, ағай» деді. Сынып тарқылдап күлді. «Мен сендерге қиял күштеріңді қолданыңдар, өте бай болғандарыңды елестетіңдер. Сонда да гүл деп жазуыма қарағанда бір себебің бар ау?» дедім. «Ойыма басқа ештеңе келмеді» деп жауап берді. Жүзінде Мона Лизанікіндей күлу мен жылаудың арасындағы бір мимика бар еді. «Мазақ қылып тұрсың ба? Ойларыңа бірдеме келу үшін де көмектесуіміз керек пе?» дедім. Үндемеді. Оқушыларға қағаздарын қайтарып бердім. Қоңырау соғып, сынып үзіліске шығып кетті.

2012 жылдың 26-27 қарашасында Кереку қаласында облыстық ішкі саясат басқармасы мен әлеуметтік волонтерлық орталығының ұйымдастыруымен Экология, туризм, кәсіпкерлік саласында Халықаралық жастарды in kaz форумы өтті. Форум аясында Экология, туризм, кәсіпкерлік саласындағы ең үздік инновациялық идеялар арасында сайыс болды. Халықаралық жастарды in kaz форумына алыс жақын шет елденде қонақтар қатысты Ресейден Германиядан сондай-ақ Астана, Семей, Қарағандыдан озық ойлы біраз жастардың 300 – ден астам жобасы негізінде басын біріктірген екен.

Айтайын дегенім сол сайысқа менде өз жобамды ұсындым. Ол жоба өткендегі бір жазбамда сіздердің назарларыңызға ұсынылған Ұстаздарға арналған онлайн журнал болатын. Нәтижесі жаман емес. Тимур ағаның ІТ-тірлігінің артынан ілесе шығарған e-cabak.kz ұстаздарға арналған әдістемелік онлайн журналымды ұсындым. Сайыс сырттай (заочна) өтті.

Әр жылдың тамыз, қыркүйек айларында білім беру орындары «Мектепке жол» акциясын ұйымдастырып өз мектептеріндегі аз қаржылы отбасылардың балаларына көмек ретінде киім кешек, оқу құралдарын т.б. материалқы жағдайлар жасап жатады, оған тек мектеп емес ауқатты ата-аналарда қолқабыс етеді. Ол тірліктерін құп делік, Ал, енді мына балаға берілген аяқ киім оқушының аяғына қалай деп ойлайсыздар?

cурет: 2.bp.blogspot.com

***

1-хат

Сүйікті, менің досым, Перден!

Жағдайың жақсы ма? Денсаулығың қалай? Өткен жылғы шығартып жатқан оқулықтардың жаңа стильде жазылғанын көріп риза болдым. Мәселен, Математиканы түрлі пазл етіп бергенсің, Тарихты комикстер, ал Ана тіліне еркін рейтингілеу мен таңдау құқын қосыпсың, тағы біраз жұмыстарыңды да жақсы бағаладым.

Туристік маршрут картасы
Құрметті Кереки достар биылғы оқу жылындағы тағы бір белесті бағындырдық.
Кеше мектеп оқушылар арасында облыстық ғылыми жобалар сайысы өткен еді. Сол сайыста 3 екі жобамен қатысып жүлделі орынға ие болған еді. Олар республикалық іріктеу кезеңіне өту үшін бүгін таңертең тест тапсырды. Сынақтан мүдірмей өткенолар республикалық кезеңге жолдама алды. Оқушыларымның жобасының тақырыбы Қазақы тұрмыс туристерді тартудың құралы ретінде (Баянауыл өңірі мысалында ) атты болған ед. Жобаның негізгі мақсаты ғасырлар бойы қалыптасқан халқымыздың бай мәдени мұраларымен салт-дәстүрін көрсету арқылы туристік саланы дамыту болған. Бұл жоба іске асса өлке экономикасына әсер етері анық. Алла қаласа болашақта бұлда іске асады деген үміттеміз. Құрметті достар алдағы сында сәттілік тілей отырыңыздар.