Біздің жақта ашыған(ашытпа) деп аталатын сусын бар, құрамы қарапайым, дайындалуы жеңіл, денсаулыққа пайдалы, қарапайым өлі суды ауыстыра алатын, шөліңді қандыратын әрі тек қазаққа тән, көнеден келе жатқан сусын.

Жекпе-жек 13 секундқа созылуы керек: 2 секунд қарсыласыңа жақындауға, 1 секунд соққы жұмсауға, 10 секунд төрешінің санағына кетеді © Майк Тайсон

Біздің ауылымызда осы сөздің иесі Тайсон секілді боксшы боламын дейтін балалар мен жасөспірімдердің қарасы көп. Бұл жеткіншктері тәрбиелеу үшін, спортқа деген алғашқы қадамын бастыру үшін, қызығушылығы мен ынтасын ояту үшін спорт мектебінің орны орасан. Осы аптаның денсаулық тақырыбын осы бокспен байланыстырып көруге тырыстым.

Көктем келді. Қар еріді. Күн жылынды.

Мектепте оқушы кезімізде мұғалима көктем жайлы эссе, шығарма жазуымызды тапсырғанда міндетті түрде осы сөздерден бастаушы едік. Мұны неге еске алып отырмын, дәл қазір бізге берілген көктем тақырыбын неден бастарымды білмегендіктен болар. Көп ойландым, ақыры өз ауылымның, туған жерімнің көктемі жайлы, нақтырақ айтар болсақ, тек көктем шыға салысымен туған жерде орын алатын оқиғаларды қысқаша баяндап өткім келеді

Қайда журсем естен кетпейсін
Көңілімде менің көктейсің
Бір жалын бар бойда сен жаққан
Жүрегімде мәңгі өшпейтін

Гүлімдей жайнап, асырсалып ойнап
Еркелеп өскен ауылым, — деп Нұрлан Өнербаев ағамыз әндеткендей туып-өскен жерің қашанда ыстық қой. Еңбек демалысын өткеріп, «комфорт аймағымен» қайта қауышып, тіршіліктің қамымен жүргенде екі ай уақыт зымырап өте шығыпты. Атамның көзі барда бір айдан артық уақыт ауылға бармау мен үшін үлкен күнә болатын. Мерекелік демалыстарды айтпағанда сенбі, жексенбі күнгі демалысты пайдаланып, Атам мен жаңа өсіп келе жатқан қарындасымның сыбағасын ала сала ауылға асығатынмын.

Ауыл. Ауылды сағынғанда көз алдыңызға не келеді? Ойыңызбен бөлісіңіз.

8 сыныпта оқып жүргенде «тұтқа» деген ойын ойнайтынбаз. Есіктің тұтқасын ұстамау керек. Кім 3 рет ұстап қояды — сол жеңіледі. Бірде Жасұлан деген досыммен ойнадық. Жеңілген адам «Мен — осырақпын» деп 3 рет айқайлауы тиіс. Мен жеңілдім. Мектептің ішінде айқайлауға ұялып, далада айқайлауға келістірдім.
Айқайладым. Алдымызда кетіп бара жатқан сыныптас қыздардың бірі бұрыла қалып "Өзің осырақсың" демесі бар ма. Байғұстың ұрлығы ашылып қалды деп өліп күлдік.
Ұрлық дегеннен шығады. Үйімізде алма ағаш болса да біреудікін ұрлап жеген қызық болатын. Бір топ бала жиналып ауылдың шетіндегі бір үйден алма ұрлап жатырмыз. Арамызда таныс емес бір бала да таласып-тармасып жеп жатыр. Мән бермедік. Бір уақытта досым отырған бұтақ сынып кетеді ғой. Сонда жаңағы бөтен бала «бұтағын сындырмаңдар, әкем өлтіреді» деп қарап тұр.
Өлтіру дегенді еске алсам 6 сынып орала кетеді ойға. Аулада өзіммен тетелес тәтеммен (әпке) су шашып ойнап жүрген болатынбыз. Ол 5 литрлік шелекпен, менің қолымда ожау. Мені малмандай су қылды. Содан кейін үйге кіріп алып, есікті ашып-жауып мазақтамасы бар ма. Ожауға су толтырып дайындалып тұрамын. Ашқанда шашамын — жауып үлгіреді. Шашамын — жауып үлгіреді. Дайындалып тұрғанда есік тағы ашылды. Бірден шашып жібердім. Сумен бірге жүрегім де кетті басқа жаққа. Есікті ашқан кіші апам емес, үлкен апам екен. Байғұс 1 апта бойы пысықсып үйді жинап, абырой жинап қыдыруға кетіп бара жатқан. 2 сағат отырып әуреленген шашы мен әдемі көйлегін шылқыттым да жібердім. Сол кездегі су «Матрица» фильміндегідей асықпай ұшқандай көрініп кетті ғой. «Сен ұлды өлтіремін» деп тұра ұмтылды. Ауладан шықпай қашып жүрмін. Әкем жарықтық болыспайтын. Бар болғаны "Қашып не қыласың. Адам өлтіру оңай дейсің бе. Көп болса 1-2 рет ұрар" деп ішімді күйдірсін. Құтылмадым. Бұзаудың ноқтасымен әбден ұрды ғой. Содан бері су шашпаймын.
Су шашу. Ех. Сол таяқ жегенге дейінгі жақсы көретін ермегім еді-ау. Өзімнен 3 жас үлкен нағашым екеуміз сусындардың бөтелкесіне су құйып алып атысып ойнайтынбыз. Мен 6 жаста, ол 9-да. Бастапқыда киіммен, артынша тыр жалаңаш ойнаймыз ғой шіркін. Нағашым "Үстімдегі бәрі шерст" деп ұрандатып жүретін. Мен жарайды. 3-і сыныпта оқитын нағашымды айтсай. Сыныптастары тырқылдап күліп қарап тұратын. Бәлкім қарайтын жері болған шығар.
Қарайтын жерге қатысты да қызық көп. Көшемізде бір қызық әже тұрған. Көршілердің бәрі «Мультфильм» деп атап кеткен. Айтса айтқандай түрі мультик кейіпкерлеріне келетін. Оның үстіне сөйлесе елді қыран-топан етеді. Бір тойға немересін ертіп апарыпты Мультик әже. Той қызып, тілек кезегі келгенде апам сөйлеп бастапты. Сол уақытта сыртта жүрген жігіттердің бірі кішкене баланы әкеліп:
— «Апа, сіздің бала емес пе?» дейді.
-Менікі емес. Менікі үйде
— Сізді әже деп жатыр ғой.
— Көтек не дейді. Кәне бұтын шеш.
Содан апамыз бұтын шешіп қарап «Ойбой! Айналайын золотой т… Менікі екен ғой» деген екен.
Менікі қыртқан әңгіме ғой. Бітпейді еске ала берсең. Өзім күлдім. Басқасын қайдам.

Сағындым сені
Дәстүрдің кені
Ұшырған мені
Шалғайда жатқан ауылым.
Күш берген демі
Жанымның емі
Арманым еді
Өзіңе бір баруым.

Құмыңда ойнап
Суыңда бойлап
Өтті ғой қайнап
Балалықтың бал кезі.
Көк шықса жайнап
Ағаш атты сайлап
Үйге кірмей айлап
Қызықты еді-ау жаз кезі.

Жалаңаяқ жаңбырда
Шапқылап әр қырға
Бөлеген бір нұрға
Қасиетің бар асылдай.
Әжемнің құртында
Салыпап ұртыма
Қызыққа ұмтыла
Жүрген бір кездерай.

Шырайлы таңдары
Көшенің шаңдары
Бәрінде еске алып,
Мұңайып күлгенім.
Қалада мынау
Көңілде қырау
Жолымда тұсау
Жеталмай саған жүргенім.

Аңсатқан мекен
Қымбатсың неткен
Нәр алған екем
Сендегі тұнық қайнардан.
Болсада тұрақ
Жүрсемде жырақ
Екемғой бірақ
МӘҢГІЛІК САҒАН БАЙЛАНҒАН!

Марат Нигметжанов

Мен де қазақша әндерден сүйікті үш әнімді ұсынайын. Маған қазақша әндерден тек ескі немесе халық әндері ұнайды. Қазіргі заманауи әндерге «фанатеть» етпейді екенмін. Әйтеуір көпшілікпен ілесіп МузАрт, Жігіттер және т.б. әншілердің әндерін еститінім болмаса, қалғандарын тыңдамаймын, сол үшінде болар қазақ әншілерін(жастарын) жақсы тани бермеймін.

Жантақ, тікен қаптаса да, бұл мен үшін орман бел ©
Жұмақ мекенім Жаңатасым, туылған жерім болған соң жақсы көремін, күйреп бара жатқанын көріп жаным ауырады.
Менің туылған жерім Жамбыл облысы (Тараз облысы емес, Тараз деген қала) Сарысу ауданының