Кейде бір ән басымыздың ішінде айналып тұра береді, кетпей қояды. Жаман ән де емес, бірақ жұмыс істеуге, басқа іске толық зейін қоюға кедергі келтіреді. Қалай құтыларымызды білмей дал боламыз.

Ғылым не дейді бұл туралы?

Алғашқылардың бірі болып бұл феноменді Джеймс Джей Келарис атты Цинциннати университетіндегі бір ғалым зерттеген екен. Оның айтуынша түрлі дыбыс, музыкаларды тыңдаумен айналысатын мида бір есту аймағы бар. Музыка қосылған кезде бұл аймақтың қабығы қозғалып, дыбысты қабылдай бастайды. Кейін миға бір ән естілгендей болып, жалған сигналдар түскен кезде осы қабық қайтадан қозғалып кетеді де, соңғы тыңдалған әнді қайтадан "қосады".

Дартмут колледжінде қызық эксперимент жасалыпты. Адамдарға өздеріне таныс әнді тыңдатып, кейін ортасынан тарс үзе салған кезде мидағы есту аймағы тыныштық орнаған кезде өзінен өзі қосылып, әнді мидың ішінде өзі әрі қарай "қоса" берген. Ал, таныс емес әнді қосып, кейін тоқтатқан кезде МРТ-сканер ондай толқындарды байқамаған.

Айра Хайман атты ғалымның айтуынша адамның миындағы бұл «плеерде» сүйікті әндер плейлисті болады екен. Ми қабығы яғни бостан босқа кез-келген әнді қоса бермейді, тек адамның өзіне шынымен ұнайтын әндер ғана қосылады. Мысалы, Қайрат Нұртастың әндерін «айтып» жүрсеңіз — демек, ол сізге ұнайды деген сөз ;)

Жабысқақ әндер хит-парадын әлем бойынша мыналар бастайды екен




Құтылу жолдары қалай?

— Басқа бір әнді айтып көріңіз ішіңізден немесе басқа бір әуенді музыкалық аспап болмаса саусақтарыңызбен үстелді тарсылдатып;

— Сана мен денеңізді басқа арнаға бұрып көріңіз. Мысалы, жүгіру немесе бір жаттығулар жасау;

— Жаңағы әнді басынан соңына дейін мұқият тыңдап шығыңыз. Бәлкім әннің бір сөздері «тұрып» қалған шығар еске түспей қалып?

— Радио немесе басқа ән қосыңыз;

— Жабысқақ әнді басқа біреуге тыңдатып көріңіз. Эстафета эффекті де көмектесуі мүмкін;

— Қатты бір нәрсені тістеп, шайнап көріңіз.

Егер бұл әдістер көмектеспесе немесе жиі қайталанатын болса психологқа барған жөн. Мұндай нәрсе әйелдерде және психологиялық обсессивтілігі бар адамдарда көбірек байқалады екен.

Айтпақшы, бүгін қай ән сізге жабысып қалды? :)

Ақпарат тарату арқылы бұқараның санасына әсер ету процесінің басталғанына бірнеше жүзжылдықтар өтті. Ол сонау алғашқы болып шыққан газеттерден бастау алып, одан кейін радио, теледидар көмегімен іске асырылса, 21 ғасырда ғаламтордың ғаламат күшін сезіндік.
Қазір басым топ өкілдері бұқара халықты өз қалауына қамшылап, арбауына айдап отыр. Стереотиптер салу арқылы адамдарды алдап қана қоймай, құлша құрдымға қуып, организмді ғана емес, сананы улауда. Дегенін істетіп, қарапайым халықты аузына қаратып отыр. Және бұның бәрі күш қолдану емес, адамның ойлау жүйесіне әсер ету арқылы жүзеге асырылуда. Ал адамның ойлау жүйесіне әсер ету бұқаралық ақпарат құралдарының көмегімен(газет, теледидар, интернет жүйесі, әлеуметтік желілер) істелуде.
Адам өз таңдауын жасаудан қалған сияқты. Мысалы, киім таңдауды алайық. Киімді әрине қай кездегідей сән үлгісіне («мода») қарап алады. Ал, сол моданың мода екенін кім шешеді?! Сол брендтің иесі немесе жарнамашылар. Біздің таңдауымызды әлде әр сезонға «моданы» анықтап, таңдап беретін соларғой. Олар өздеріне ұнағанын не қалағанын «мода» десе болды сол киім үлгісі әлемге тарайды. Айнала бәрі киіп жүргеннен кейін біз де сол жақсы екен деп сатып алып, киюге ынтызар боламыз. БАҚ-нан күнде жарнамалап жатқаннан кейін біздің миымызға, санамызға орнығып алатыны соншалық біздің таңдауымыз соған тартады да тұрады.
Менің мамандығым — PR (Public relations) Қазақша қоғаммен байланыс. Қысқаша мазмұндайтын болсақ: PR — бұл бұқараның санасын бұғаулап бағындыру. Яғни, қарапайым халықтың санасын, ойын басқару, сол арқылы ыңғайлы іс-әрекеттерге итермелеп, қалаулы таңдаулар жасату. Бұл жаңағы айтқан тауар таңдауға да қолданылады. Манипуляциялау деуге де болады. Таңдау туралы тағы бірер мысал келтірсек, ыдыс жуу керек болғанда не керек? ойыңызға алғаш келетіні — FAIRY. түгелдей болмаса да көпшілігі солай. Санамызға құйып тастағаны соншалық басқа жуғыш заттардың бар екені, олардың сапасы fairy ден артық болуы мүмкін екені ойымызға кіріп те шықпайды. Жаңа жыл жақындаса ойға тағы да бірінші келетіні «Соса соla» сусыны ия?
Жарайды, тауардан алшақтайық. Теледидардан көретін, интернеттен оқитын жаңалықтарға келсек. Қандай жаңалық көрсек соны рас деп есептейміз. Әрине, өтірік дей алмаймын. Бірақ жалпы осы «шынайы» мен «шынайы емес» дегенді кім қалай түсінеді?(«реально», «не реально») иә, сіздердің араларыңызда мен интернеттен көрген барлық жаңалыққа бірден сене кетпеймін, бірінші оқимын, содан кейін ойланып, анализ жасаймын дейтіндер кездесуі мүмкін. БІрақ сол анализді жасау үшін де салыстыратын ақпарат керек яғни екінші ақпарат көзі. Оның рас екеніне кім кепіл? Бұл жағдай тек интернеттегі ақпаратқа емес, жалпы бұқаралық ақпарат құралдарының бәріне байланысты.
Бір PR маманы лекциясында мынадай ой айтқан болатын: «Мен, ЕШҚАШАН, ЕШКІМГЕ 100%-ға сенбеймін! Маған Панама мойнағы Солтүстік Америка мен Оңтүстік Американың арасын бөліп тұр десе сенбеймін. Фотодан. бейнероликтен көрсетсе 90% сенермін, ал, панама мойнағымен өткізіп, көзбен көрсетсе 99,9% сенермін. Бірақ көзбен көргенге де 100% сенбеймін. Себебі, көз де кей кезде алдамшы.» Бұл сөздерден кейін «Секрет» документалды фильміндегі «көзбен көрген шынайы емес, адамның ойындағы нәрсе шынайы» деген ой келді.
Адам басқалардан ерекше ойлағанның өзінде ойлау жүйесі — қоршаған ортасының, бұқаралық ақпарат құралдарының сол адамның ойына, санасына салып қойған стереотиптерінен, былайша айтқанда «шекарасынан» немесе санаға салған «шеңберінен» шыға алмайтындай.
Бұқаралық ақпарат құралдарының көмегімен ғасырлар бойы адамдарды алдау туралы ойымның соңғы жағында ең толғандыратын нәрсе туралы жазғым келді. Ол адамзат тарихында ашылған ең ірі жаңалықтардың бірі АЙҒА ЕҢ АЛҒАШ ҚОНҒАН НАСАНЫҢ (АҚШ) қонуы. Алдауы мүмкін деген күдіктердің ең ірісі осы, біртүрлі көрінсе де)
«Иллюминаттар» деген сөз таныс шығар. Құпия символдардың шешімін іздеп табушыларды осылай атайды. Иллюминаттардың зерттеулеріне көңіл аударсақ НАСА-ның алғашқы айға қонуын жоққа шығарады. Сонда НАСА бүкіл адамзатты алдағаны ма? Бір қызығы менің бұлай ойлауыма әсер еткен ақпараттар да интернеттен алынған бұл менің ойым ғана.
Сонымен не шынайы? не шынайы емес?! осыған дейін айдан анық болып көрінген, көзбен көргеніміз, құлақпен естігеніміздің бәрі өтірік шығар? Бізді алдаған шығар деген ой тек мені ғана алаңдатады дегенге сенбеймін. Бұның бәрі менің ойларым және ойландыратын нәрселерді мысалға келтірсек өте көп. Сіздер қалай ойлайсыздар?!

Бір қарағанда түсіну қиын суреттер

Манипулятор әдетте құрбанының санасын қай тесіктен айдау керегін жақсы біледі және сол тесіктерді зерттеуге біраз уақыт бөледі.

Брейкер ханымның айтуынша құрбан болуға бейімдер төмендегі қасиеттерге ие:

(Жалғасы. Басы мұнда)



НаЁбін тапса, адамдар бірінің миын бірі еш ескертусіз арттан айдап отыруды сөлекет көрмеген.
Бұл бөлімде біз маңдайына бір қой лох болу жазылған адамдардың сорлы күйіне келіспеген Джордж Саймон, Брейкер ханым деген пақырларыңыздың келтірген адам санасын бағындыру әдістеріне арнайы тоқталсақ дейміз.

Бұл әдістерді тек отбасы-ошақ қасы кеңес бергіштер емес, сырласып тұрып сабынын сатып кететін Әріплеймшілерден бастап, мұңдасып отырып мобилаңды қағып кекететін метла тілді мәмбеттерге дейін қолданады. Кейбірін тіпті өзіңіз қолдануыңыз мүмкін. Қызық па? Ендеше қысылмай қолыңызға анау тұрған 80 ваттық шырақты алып, әрі қарай оқыңыз — адам санасының қараңғы жертөлесіне бірге үңілейік!

Әрқандай боп жатқан құбылысқа, ырым-тыйымдарға ғылыми түсінік іздеп, түртіншектеп жүріп, «неге бұлай» деген сұрақтарымның үшеуіне жауап тауып алдым. Күнделікті ит тірлікте кездесетін жағдайлар ғой.

Жайдан-жай ерігіп отырып, миымызды төртөлшемді гиперкубтар, кванттық механика немесе қай-қайдағы шексіз қосындылар туралы ойлануға мәжбүрлесек, ол бүлік шығара бастайды. Және оның осылай дүрбелең салуы заңды. Өйткені, сұр түсті қойыртпақ- оңайға әдеттенгендіктен, күрделі басқатыруларға дайын емес. Күнделікті тұрмыста кездесетін мәселелерге ғана үйреніп қалған. Әйтсе де, соның өзінде миға тежеу салып, адастырып кететін қарапайым жағдаяттар да кездесіп жатады. Мәселен:

Артық танау
Күнделікті өмірде көбіне мұрнымыздың екі тесігімен емес, тек біреуімен ғана дем аламыз.
Алты пенденің тек үшеуі ғана бір танау тесігімен тыныс алады. Аса кірпияз, алайда соншалық күтімсіз адам денесі танаудың екі тесігінен қатар емес, тек бірден-бірге алмастыра отырып, ауа өткізеді. Бұл жағдайдың периодты түрде қайталануы көп жағдайда дененің кеңістікте орналасу қалпына: көлденең, тігінен, бір жақ иығымен, етпетінен, шалқасынан жатқанда, денінің саулығына, ауадағы газдардың пайыздық үлес бойынша құрамына байланысты өзгеріп отырады.
Мұрында арнайы түктердің түрі бар, солар өз кезегінде тітіркенеді. Осылайша, ол түктер көлемін ұлғайтып, «белсенді емес» мұрын тесігін жауып қалады. Түрлі зерттеулерден белгілі болғандай, оң жақ танау тесігімен тыныстағанда қандағы глюкоза деңгейі жоғарылап, оттегін сіңіру де көбейетіні байқалған. Және де мидың оң жақ бөлігінің жұмыс белсенділігі күшейеді. Сол жақ тесікпен ауа қабылдағанда, кері жағдай қалыптасады.

Мынау ненің шаригі? Точны, менің басымнан түскен жоқ

Ғашықтық, құмарлық пен – ол екі жол.

Абай

И любить и быть мудрым невозможно.

Ф. Бэкон

Екінші сөзді қай арнамен жіберерімді, қалай бағыттарымды білмей біраз ойландым. Әрине, біздің ойдан елге келіп-кетер дүние шамалы.

Әуелгі жазбағым ұлт мәдениетінің кейбір аспектілеріне қатысты болған-ды, алайда ол туралы өмірден көргенім көп, түйгенім аз, оқығаным жетерлік, қорытқаным шамалы екен. Қой дедім. Кейінге қалдырдым. Одан да өзім білетін, басымды ұрған, бауырыма қысқан жағдайға қатысты тәжірибеммен бөлісейін деген шешімге келдім.

Бір профессор сабағына келген студенттерге қолына су ішетін кесесін алып:
— Мынаның салмағы қанша деп ойлайсыздар?, — депті.
Студенттер:
— 100 грамм
Келесісі:
— 500 грамм
Тағы біреуі:
— 223 грамм,- деген екен.
Профессор:
— Ал мен оны осылай 5 минут қолымда ұстап тұрсам не болады?
Студенттер:
— Қолыңыз аздап тала бастағаны болмаса, аса жаман ештеңке бола қоймас.
Профессор:
— Ал, бір сағат көтеріп ұстап тұрсам?
Студенттер:
— Қолыңыз жансызданып, қан айналымы өзгереді. Содан соң біразға дейін қолыңызды сезбей қалуыңыз мүмкін.
Профессор:
— Бір тәулік ұстап тұрсам?
Студенттер:
— Онда сіздің ауруханаға түсуіңіз ғажап емес. Себебі, қолыңыздың хәлі мүлдем нашарлайтыны хақ.
Профессор:
— Негізі бұл кесенің салмағын өзім де білмеймін. Бірақ, ол аса маңызды емес. Бастысы, қандайда бір мәселе туындағанда сіздер онған 5 минут ойлансаңыз ол еш кері әсерін тигізбес. Егер миларыңызды ол проблемаға 1 сағат қатырсаңыз, ол сол күнгі алға қойған біраз жоспарларыңызға кері әсерін тигізеді. Ал, осы мәселеге бір күн бойы бас қатырсаңыз қаншама уақытыңызды сарп етіп, көп мақсаттарыңызға деген ынта-ықыласыңызды жояды.

Компьютерлер арасындағы желілік байланыс — адамдар арасындағы мәлімет алмасу жылдамдығын арттырып отыр. Егер бұрын әрбір адамның ақпар алу мүмкіншілігі шектеулі болса енді ол бара-бара ұлғаюда. Бұл сізге нейрондарының арасында байланыс түзетін кәдімгі миды елестете алама? Егер дәл осы тұрғыдан қарасақ не көрер едік?
1. Ми әлі даму үстінде және нейрондардың тізбектік байланысы дамылсыз ұзару үстінде. Мәселен, сіз дәл қазір осы мәтінді оқып отырсыз және осы күйіңіз мәтін арқылы екеуіміздің арамызда байланыс барлығының дәлелі. Солай емеспе? Ал енді сіз мәтіннің мазмұнын басқа біреуге айтуыңыз мүмкін ғой…

2. Белгілі бір нәрсемен айланысатын нейрондар тобы құрылады.

3. Ми химиямен уланады(ішімдік, наркотик, шылым шегу және т.c.c). Ал қайсыбір нейрондар келесі бір нейрондарды азық немесе ортадағы өзіне ыңғайлы көрген орын үшін күресте қажытып әлсіретіп жоюға тырысады. Мидағы осындай жасаушаларды — обырлық(раковые клетки) деп атайды.

Мына суреттерді Көкшетаудың мекемелерінен көріп көңілімді көтердім(көтердім бе????)


Барлығы түсінікті, бірақ ана «ПС» дегенді түсінбей отырмын)))



Ыыыы… Адам деген, бала болсын, ересек болсын, сусын ішуші еді, сұйықтық деп нені меңзеп тұр, исажарболғыр?!!!

Және: бас миы дегенін түсіндім, сонда басқа да мидың, мысалы, кө… миы да болады ма? Мына плакатты салушы да сондай миға кенде емес деген ой келеді.