Қазақстандықтар ақша үшін неге интернетке жүгінеді?
Тұңғыш несие бюросы және «Робот Займер» онлайн-қарыз қызметінің зерттеуіне сәйкес — қазақстандықтар банк несиелерін қайтару үшін онлайн-қарызды белсенді түрде пайдаланады (зерттеудің негізі ретінде 2016 жылдың сәуірінен бастап желтоқсанына дейінгі мәліметтер алынған болатын). Сарапшылар осы үрдіс үдерістің барлық жағына да оң әсер беретініне сенімді. Біріншіден, бұл қарыз алушыларға мерзімінен асып кетпеуге, несие тарихын сақтап қалуға, қаржы жүйесі үшін жақсы клиент болып қалуға мүмкіндік береді, сондай-ақ әлеуметтік хал-жайын жақсартады және әлеуметтік қысымның өсуін тоқтатады. Екіншіден, банктерге бұл портфель сапасы мен клиент сапасын сақтап қалуға мүмкіндік береді, жалпы алғанда бұл қаржы жүйесі үшін жақсы. Ал үшіншіден, жалпы қаржы жүйесі мен барлық тараптар үшін оң мүльтипликативті әсер беретін онлайн-несиелеу сегментінің сапалы өсуін қамтамасыз етеді.
Зерттеуде былай айтылады, яғни қарыз алушылардағы қолданыстағы несие саны азаяды егер де, 2016 жылдың көктемінде осы қызметке жүгінген әрбір адамға 3 несие келісім-шарты есептелген болса, онда шілде айының өзінде бұл көрсеткіш шамамен 2,5 құрады, яғни қарыз алушылар өздерінің бар несиелерін қайтарады және жаңасын алмайды.
Сонымен қатар, банктердің тұтыну несиелерін берудегі талапты қатаңдатуы қазақстандықтардың ақша алу үшін интернетке жүгінуіне әкеліп соқты. Сонымен 2016 жылдың сәуірінде әрбір өтінімге онлайн-қарыз орта есеппен 5 қолданыстағы несие есептелді, ал желтоқсан айында бұл көрсеткіш екі еседен төменге төмендеді (орташа есеппен әрбір қарыз алушыға 2,3 қолданыстағы несие). Осы мәліметтерге растауда несие жүктемесінің түскені де байқалған, яғни айдан айға барлық несие бойынша төлемі үшін қажетті ортақ сомасы төмендей бастаған және 9 ай ішінде 5,3%-ға азайған.
Осындай үрдіс, қарыз алушылар белсенді түрде қолдағы тұтыну несиелерін қайта құрылымдайды немесе мерзімінен ерте өтейді дегенді білдіреді. Несиелерді қайта құрылымдау бойынша анағұрлым «белсенді» ай тамыз болды, атап айтқанда ол кезде ай сайынғы төлемнің жалпы қарыз сомасына ең жоғарғы арақатынасы — 55,5% болып тіркелген, ал қыркүйекте бірден 9,7% дейін төмендеген.