Қазіргі таңда ғаламтор желісінде отыратын адамдардың санына шектеу жоқ. Балалар да, жас өспірімдер сонымен қатар үлкен кісілер де отырады. Әрине бұл жақсы, бірақ адамдар өздерінің санаулы уақыттарын қалай өткізіп алғандарын білмей жатады.
Интернеттің жақсы да, жаман да жақтары бар, яғни пайдасы да, зияны да. Қазіргі дамыған заманда бұл әдет, яғни интернетті жиі қолдану. Ал енді пайдасы мен зиянына терең тоқталсақ. Ең алдымен пайдасын айтатын болсам: білмей тұрған затты тез арада тауып аласың, көптеген деректерді білесің, алыстағы адамдармен байланысқа оңай түсе аласың. Сонымен қатар осы арқылы ақша да тауып жатады. Зиянына келетін болсақ асыл уақытының көбісі қалай кеткенің байқамай қаласың, яғни пайдасыз нәрселерге, зиянды сайттарға алданып, өздеріне қол жұмсауға дейін барып қалады, бұл өте жаман. Кейбір адамдар осы интернет арқылы көптеген пайдалы дәрістер алып жатады. Бірақ қазіргі таңда, ғаламторда көп адамдар босқа отырады.
Қорыта айтқанда ғаламторды тек жақсы жағынан ғана қолданайық. Алтындай қымбат уақытымызды зая кетіріп алмайық.

Ғалымдардың зерттеу нәтижесі: жұмыртқаны көп жеу – қандағы холестеринді көбейтпейді, кофені көп ішетін адам қатерлі ісікке шалдықпайтын көрінеді.

Әрбір жанды мазалайтын ең танымал сұрақтарға ғалымдардың жауабы күткеннен мүлде басқа. Денсаулыққа келгенде бұл сұрақтар әрбірімізді мазалайтыны жасырын емес… Айтыла беретін жаттанды сауалдардың жауабына ғалымдар осылайша нүкте қойған тәрізді. Әрине, ғылымда жаңалықтар ашылып жатыр және әлі де ашыла береді. Бұл күні бүгінге дейінгі денсаулық мәселесінде туындайтын ең кең тараған сауалдарға ғалымдардың берген жауабы.

Қант – жоғары белсенділіктің себебі ме?
Жауап: ЖОҚ.

Тағамдағы бояғыш заттар мен қоспалардың әсері бар, бірақ олар зейін жетіспеушілігі мен гипербелсенділік синдромын туындатпайды. Бұл туралы миф 1970 жылдары Америка педиатрия академиясына бір дәрігердің хабарлауы нәтижесінде пайда болған. Ол өзінің бақылауында қанттың гипербелсенділікті арттыратынын кездескенін айтқан. Бірақ зерттеу керісінше нәтиже көрсетті: 1995 жылы қантқа мета-анализ зерттеуін жасағанда, балалардың әрекеті мен конгинивті қабілетіне әсер етпейтіні анықталған. Жөтелге қарсы шәрбат әсер ете ме?
Жауап: ЖОҚ.

Бұл жауаппен көптеген дәрігерлер де келіседі. 2014 жылы австралиялық зерттеушілер шәрбаттардың құрамында кодеин мен антигистаминді дәрі-дәрмектердің өте аз мөлшері бар әрі ол балалар үшін қауіпті болуы мүмкін екендігін жариялады. Нәрестенің арқасындағы «ТІКЕНЕК»: Ол не? Қалай білінеді? Қалай алуға болады? Зәйтүн майы жүрек ауруларына қарсы тұра ала ма?
Жауап: ИӘ.

Ғалымдар зәйтүн майын тұтыну мен жүректің ишемиялық ауруларының асқынуы төмендеуі арасында байланыс барын анықтады. Газдалған тәтті сусын диабеттің себебі бола ала ма?
Жауап: ИӘ.

Тәтті сусындарды ішу қант диабетінің екінші дәрежесінің асқынуымен байланысты. Сәйкесінше, зерттеу қорытындысы осылай дейді. Газдалған тәтті сусынның күніне екі үлесін ішкендер айына бір үлеске кем ішкендерге қарағанда қант диабетінің екінші типіне шалдығу тәуекелі 26%-ға артық екені белгілі болған. Күннен қорғайтын кремдердің SPF 30-дан артық әсері бар түрі қажет пе?
Жауап: ЖОҚ.

Күннен қорғайтын SPF 15, 30 немесе 50 әсері бар кремдердің айырмашылығы анау айтқандай емес. SPF 15 әсері 95% ультракүлгін сәлелерден қорғаса, SPF 30 — 97%, ал SPF 50-дің әсері 98%-ке дейін ғана. Натрий глутаматы басты ауырта ма?
Жауап: ЖОҚ.

Натрий глутаматы – тәтті тағамдық қоспа емес. Кейбір тұтынушылар оның басты ауыртатын және ұлпалардың ұюы әсерін тудыратынын айтады. Бірақ ғылымда оның мұндай әсер беретіні анықталмаған. Жаңғақты көп жеу семірте ме?
Жауап: ЖОҚ.

Бадам жаңғағын күніне килограмдап жесеңіз де артық салмақ қостырмайды. Бір кесе бадам жаңғағында 3,4 г ғана қаныққан май бар. Одан басқа құрамы нашар холестеринді төмендететін басқа да пайдалы заттарға бай. Сондай-ақ, жүрекке пайдалы омега-3 май қышқылы, ақуыз бен жасұнық мол. Осылайша жаңғақтың семіртпейтіні, бірақ құрамына байланысты оны аздан жеу керектігі белгілі болған. Жаяу жүру жаттығу залындағы нәтижені бере ме?
Жауап: ИӘ.

Қандай нәтиже керектігі әркімнің өзіне байланысты. Егер адамға сау жүрек қажет болса, онда айырмашылығы жоқ. Артық салмақтан арылу үшін артық энергия жұмсайтын жаттығулар керек, әрине. Жеміс шырынын ішу жемісті жегенмен бірдей пайдалы ма?
Жауап: ЖОҚ.

Шырынды таңдасаңыз, жемістің қабығы мен жұмсақ етінде болатын талшықтарды қабылдамайсыз. Ал олардың қажеттілігі шырыннан да жоғары. Кофе қатерлі ісікті тудыра ма?
Жауап: ЖОҚ.

2016 жылдың маусым айында Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының қатерлі ісікті зерттеудің Халықаралық агенттігі кофенің канцерогенді әсерін дәлелдейтін ешбір дәйек таппады. Тек ыстық сусынның ғана өңеш қатерлі ісігін тудыруы мүмкін екенін анықтаған. Аурудың бұл түрі көп кездесе бермейді. Одан бөлек, аталған агенттік кофенің бауыр қатерлі ісігі мен жатыр эндометриясына шалдығу тәуекелін азайтатындығын анықтады. Жұмыртқаны көп жеу қандағы холестеринді көбейте ме?
Жауап: ЖОҚ.

Жұмыртқа қосылған тағамдарды жақсы көретіндердің қуануына болады: бұл тағам қандағы холестериннің артуына мүлде әсер етпейді. Жұмыртқаның өзінде холестерин мол болғанымен жеген соң қанның құрамына әсер ете алмайды екен. Артық ішілген судың зияны бар ма?
Жауап: ИӘ.

Егер суды қажеттіден артық ішсеңіз, бүйрегіңіз оны өңдеп үлгере алмайды. Бұл судың құрамындағы минералдардың қан құрамына араласуына әкеп соғады. Содан барып натрий мөлшері тым төмендеп, осынау жағдай гипонатриемия дегенге ұласады. КӨК ШАЙДЫ варикозы бар жандарға ІШУГЕ БОЛМАЙДЫ Йогурт ас қорытуды жеңілдете ме?
Жауап: ИӘ.

Пайдалы бактерияларға бай йогуртты жеу – өте жақсы. Біздің ішектерімізге микроағзалар өте қажет. Асқорыту мүшелерінде болатын бактериялар астың сіңірілуінде жоғары рөл ойнайды. Олардың санын йогуртта болатын бактериялармен арттысаңыз, ішек бұрынғыдан жа жақсы жұмыс істейтін болады. Бірақ дүкенде сатылатын йогурттардың басым бөлігінде пайдалы бактериялардың өте аз болатынын да ұмытпаған жөн. Ағартатын тіс пастасы кәдімгі пастадан қарағанда тісті жарқырата ма?
Жауап: ЖОҚ.

Тіс пастасындағы затбелгінің барлығы атауына сәйкес келе бермейді. Тісті тереңнен тазартып, ағарту үшін стоматолог қажет. Одан өзге, ағартатын пасталардың құрамында токсинді заттардың болатынын ұмытпаған жөн. Микротолқынды пеште пластик ыдыспен ас жылыту қауіпсіз бе?
Жауап: ИӘ.

Бірақ, әрине, ыдыс микротолқынды пеште қолдануға лайықты жасалған болса. 2014 жылғы зерттеу нәтижесі пластик ыдыстардың құрамында болатын фталаттар (ыдысты майысқақ ететін) канцерогенді болуы мүмкін екенін көрсеткен. Микротолқынды пеш үшін қолданатын ыдыс құрамында мұндай заттар болмауы тиіс. Теледидар көздің көруін нашарлата ма? Жауап: ЖОҚ.

Америкалық офтальмология акакдемиясының мәліметінше, сұйықкристалды экрандардың көздің көру қабілетіне әсер етпейтін көрінеді. Бұл миф 1960 жылдары теледидарлардың дұрыс жасалмағандығынан пайда болған (анықталған сәтте ондай теледидарлар өндірістен алынып тасталған). Егер теледидар немесе басқа да экранға қарағанда көзіңіз ауырса, демек, тынығу керек деген сөз. Бөтелкедегі су құбырдағыға қарағанда пайдалы ма?
Жауап: Жоқ.

Егер сіз ауызсуы ішуге жарамсыз деп табылған аймақта тұратын болсаңыз, онда әңгіме басқа. Керісінше жағдайда бөтелкедегі су мен құбырдағы судың айырмасы жоқ.

Дереккөз: fb.ru Дайындаған: Қ.Сауран, ERNUR.KZ

Медициналық құжаттардың 70 пайызы цифрланды, деп хабарлайды қалалық әкімдіктің ресми сайты.

Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Камалжан Надыровтың баспасөз мәслихатында «Smart медицина» жобасының қалай жүзеге асып жатқанын айтты.

«Жоба сәуір айында басталды, осы аралықта біз медициналық құжаттарды цифрландыру бойынша көп жұмыс атқардық. Астана халқының және қонақтарының 95 %-ның электронды денсаулық паспорты бар. Осылайша біз уақыт өте келе дәрігерді қағазбастылықтан құтқарамыз. Жобамен медициналық құжаттардың 70 түрі цифрланды. Кей журналдарды және сыртқат тарихын, амбулаторлы карталарды алып тастадық. Бұл дәрігерлердің науқасқа көп көңіл бөлуіне мүмкіндік берді», — деді қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының басшысы.

Осы жоба аясында мобильді қосымша іске қосылады, ол арқылы науқас өзінің мәліметтерін және дәрігердің қабылдауына жазыла алады. Одан бөлек жуықта «Жедел жәрдем үшін жасыл жол» аты пилоттық жоба іске қосылды, ол арқылы жедел жәрдем жүргізушісі шақыртуға кешігіп бара жатса көлікте орнатылған бастырма арқылы бағдаршамның жасыл түсін қоса алады.

«Мәлімет бойынша сырқат жанға жету 20-25 пайызға қысқарып жатыр, яғни адам өмірін сақтап қалудың мүмкіндігі арта түсті деген сөз», — деді Қамалжан Надыров.

«Жасыл жол» — Астана әкімдігі мен Денсаулық сақтау министрлігінің бірлескен жобасы.

Мен үшін «Я» деушілер екіге бөлінеді:
1. Сетевиктер
2. Өзіне, денсаулығына тиянақты адамдар (медиктер, диетадағылар, спортсмендер т.б. таңдап, талғап жүреді)
«Жоқ» деушілер де:
1. Зиян, қауіпті, қымбат дейтін тобыр
2. Дәріханадағы өнімнің біразының, жеке «аптечкасындағы» препараттың көбінің сыртындағы «ББҚ дәрілік құрал болып табылмайды» дегенді байқамай жүргендер
«Ол не?» деушілер бөлінбейді )
P.S. Кей елдерде жұмысқа тұруға үміткерлерден «ББҚ ішесіз бе?» деп сұрайды екен тіпті…

Рамазан айы келісімен көбіміз ауызашар беруге асығамыз. Бұған байланысты кейбіреулер оразаны міндетті түрде беру керек пе, жағдайым келмей жатса ше, дастарханның ағыл-тегіл болуы міндетті ме деген сынды сұрақтар қойып жатады.

Ауызашар беру – сауапты іс. Зәйд ибн Халид әл-Жуһайнидің (р.а.) риуаяты бойынша Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Аузы берік жанды ауызашарға шақырып тамақ берген кісі – ораза ұстаған адамның алатынындай сауап алады. Аузы берік адамның сауабынан да еш нәрсе кемімейді», – деген. (Тирмизи, Саум, 82; Ибн Мажә, Сиям, 40).

Тағы бір хадисінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер кімде-кім Рамазан айында адал табысымен ауызашар берсе, періштелер Рамазан айының соңына дейін оған дұға жасайды», – деген. Сонда риуаят етуші: Уа, Расулалла! Ауызашарға ештеңе таппаса не істейді? – деді. – «Бір тілім нан берсін» – деді. – «Ол да болмаса ше?» – «Онда қара су берсін» – деді (әт-Тарғиб уәт Тархиб, 2/431.)

Ораза тұтқан кісіге бір құрма немесе бір кесе сүт берген адам да ауызашар бергендей сауапқа ие болады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):«Кімде-кім Рамазанда ораза тұтқан кісіге ауызашар берсе, күнәлары кешіріледі. Ораза тұтқан кісінің сауабына тең сауап бұған да беріледі« дегенде, сахабалардың біреуі бір адамға да ауызашар беретін мүмкіндігі жоқтығын айтты. Оларға жауап ретінде: «Бір құрмамен ауызашар берген адамға да, тек сумен ғана ауыз аштырған адамға да, аздаған сүт берген адамға да бұл сауап жазылады«, – деп жауап береді (Бәйһақи).

Тағы бір хадисте: «Ауыз бекіткендер тамақ жеп отырған уақытта тойғанға дейін ауызашар берген адамға игілік тілеп тұрады» делінген.

Міне, бұл хадистерден байқағанымыздай, ауызашарда дастарханның ас та төк болуы міндетті емес, әркім жағдайына қарай берсе болады. Ең бастысы – Алланың разылығын табу ниеті болса болғаны.

Жапония денсаулық сақтау федерациясы сумен емдеу тәжірибесін жүргізіп

Өткен аптаның бос уақыты Қазақстанның сүт нарығында үлесі көп брендтердің сапасын зерттеп, түсіруге арналды. Ресей, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстаннан шыққан белгілі өнімдердің сапасы қандай? Сүт сатып аларда неге көңіл бөлгеніңіз жөн? Біліп жүріңіз.

Бұл постым ұялы телефон жайлы болмақ. Қазір екінің бірінің қолында ұялы телефон. Еңбектеген сәбиден, еңкейген қартқа дейін құлақтарына телефон тосып, күндіз-түні тыным таппай сөйлесумен әлек. Бұрын тек қалталы адамдардан ғана көретін болсақ, ал қазір әрқайсысының қолында кемінде екі ұялы телефоннан, тіпті кішкентай сәбилердің өзі қолдарынан ойыншық секілді тастамайды. Қарап отырсақ телефонсыз күніміз жоқ сияқты. Жатсақ та, тұрсақ та, отырсақ та қолымыздан телефонды тастамаймыз. Рас, оның ішінде бізге керекті мәліметтің барлығы бар. Мәселен: күнтізбе, есептеуіш, сағат, суретке түсу, ұнаған әніңді көшіру, тыңдау және т.б. Осы кішкентай заттың көмегінсіз еш нәрсе шеше алмайтын сияқтымыз. Тіпті, керек адамыңызды да қаланы шарламай-ақ телефон арқылы тауып аласың. Ұялы телефонның пайдасы да, зияны да бар. Алайда, қаншалықты адам өміріне зиян екенін біле бермейміз. Америкалық мамандардың зерттеген мәліметі бойынша мынандай ақпаратқа көзім жетті.
1. Ұялы телефон балалардың денсаулығына кері әсер етеді екен. Есте сақтау қабілеті нашарлайды, танымдық көз-қарасы төмендейді. Ашушаң болып келеді, тез шаршап, жүйкесі құриды. Ұялы телефонмен ұзақ сөйлесетін балалардың жүйкесі жұқарып, депрессиялық синдромға ұрынуы жиілейтін көрінеді.
2. Адамдар пойызда, қоғамдық көлікте, лифт ішінде телефонмен сөйлесіп жатады. Ең зияны да осы екен. Ұялы телефонның антеннасы мұндай жағдайда жоғары деңгейде радиация шығарады. Бұл дегеніміз адамның дене бөліктерін қыздырып, денсаулығына кері әсер беретін көрінеді. Мұның соңы мидағы қатерлі ісіктің пайда болуына әкеп соқтырады.
Айтайын дегенім, күндіз-түні ұялы телефонмен жүрудің қажеті жоқ. Керек мәліметіңді көргеннен кейін телефонды көз алдынан ысырып қойған абзал. Керісінше, кітап оқып, серуендеп, уақытынды тиімді өткізіп, айналаңдағы адамдарға көңіл бөлгенің жөн. Және де телефонмен сөйлесетін кезде құлаққап (наушник) тағып алған дұрыс екен. Егер де денсаулықтарыңыз бірінші орында тұрса, жазған мәліметімнен ой түйесіздер деп ойлаймын.

Дәруменнің қай түрі сіздің ағзанызға жетіспейді
1) А витамині
Жетіспеушілік салдары:
— бетіңізге безеу (прыщи) жиі шықса;
— асқа деген тәбетіңіздің төмендеуі;
— уақыт өте көзіңіздің нашар көруі;
— тұмаумен жиі ауырсаңыз.
Не істеу керек: Өз рационынызға сары-қызғылт жемістер мен көкеністерді, скумбрия және басқа да майлы балық; май, сүт өнімдерін қосыңыз.
Күнделікті мөлшері: 1000 мкг.
2) В витамині
Жетіспеушілік салдары:
— ұйқысыздық;
— бас ауруы;
— іш ауруы;
— депрессия;
— қайызғақ пайда болу;
— ауыздан жағымсыз иістің шығуы.
Не істеу керек: ұннан жасалған тағамдар; көкеністер мен жаңғақтар жеу қажет. В12 дәрумені сиыр етінде (шошқа еті), сүтте; В3 тауық етінде, балықта, бұршақ пен бидай жармасында көп кездеседі.
Күнделікті мөлшері: В1-1,5 мг; В2-1,3 мг; В5-4-7 мг; В6-1,6 мг; В12-2 мг.
3) С витамині
Жетіспеушілік салдары:
— тез шаршау;
— темекі шегу;
— диета ұстасанызда артық салмақ қосу;
— тырнап алған жеріңіз ұзақ уақыт жазылмайды.
Не істеу керек: цитрусты жемістер ( аллергиясы барлар жемегені дұрыс), киви, брокколи, шпинат, сироп және итмұрын тұндырмасы.
Күнделікті мөлшері: 60 мг.
4) D витамині
Жетіспеушілік салдары:
— ашуланшақтық;
— тістің бүлінуі;
— буын қақсау.
Не істеу керек: жиі серуенге шығу; жұмыртқаның сарысы, бауыр және теңіз өнімдерін жеу қажет.
Күнделікті мөлшері: 2,5 мкг.
5) К витамині
Жетіспеушілік салдары:
— ұзақ уақыт бойы қанның тоқтамауы (кесіп алған жағдайда);
— қант диабет белгілерінің пайда болуы.
Не істеу керек: газдалған сусындардан бас тарту; шпинат, салат және брюссель қырыққабатымен мәзіріңізді толықтыру. Сондай-ақ зәйтүн майында, кейбір жемістерде (банан, авокадо, киви), жармада осы дәрумен түрі кездеседі.
Күнделікті мөлшері: 60-140 мкг.
6) U витамині:
Жетіспеушілік салдары:
— тамақтан соң қыжылдың (изжога) пайда болуы;
— асқазанның жиі ауруы;
— күнделікті жеп жүрген тағамға аллергия пайда болу.
Не істеу керек: тәтті бұрыш, пияз, банан жеу қажет. Сондай-ақ жаңа піскен қызанақ, желкек (петрушка), балдыркок (сельдерей), шалқан (репка), қырыққабат (капуста).
Күнделікті мөлшері: 100-300 мг.
Пы.Сы. Дені сау адамның көңіл-күйі көтеріңкі болып, еңбекке әрқашан құлшына кіріседі. Сол себептен де дәрумендерді жиі қабылдап, денсаулықтарыңызды жақсылап күтіңіздер. " Дені саудың жаны сау" деп бекер айтпаған.

Армысыздар! Көптен бері ештеңе жазбай, онда-санда кіріп кететін қонақтардың қатарын толтырып кеткендеймін. Ұят! Сол себепті бұл жағдайды, қара қыз, қолға алуы тиіс. Ендеше мен не істедім? деген сұрақтың түп-тамырын бір қозғап жіберейік!

2016 жылды отбасымен бірге қарсы алып, сыныптастарыммен кездестім. Сол күні алғаш рет үлкен төбелесті көрдік! Көпшіліктің жануардан еш айырмашылы жоқтығын да байқауға болады. "Ішкіштердің де"…

Жазда бостан-бос жатпау үшін «официантка» болып жұмыс істедім. Бұл да өмірдің бір сабағы сияқты. Кешегі қыдырыстан шаршап, түске дейін ұйықтап жатқаным сол еді, анам баяғы жерге жұмысқа шақырғаның айтты. Қуанып кеттім. Бәрібір қысқы демалыста диванда жатқаннан гөрі еңбектенгенім жөн емес пе?! Сөйтіп, 2016 жылдың 1 қаңтары осылай бастауын алды.

16.01.2016 ж. Қалаға қайтар күн жақындады. Пысықсынып, неше түрлі тәттілерді істедім. Бірақ сол күні тілсіз жаумен бетпе-бет кездестім. Пеште тұрған майым қызып кетіп, үлкен отқа айналды. Қайта, үйдің іші, жиһаздар аман қалды. Бір сөзбен айтқанда «керек кезде, керек уақытта» табылғаным жақсы болды. Әлі күнге дейін отты көрсем, бір түрлі сезім бойымды баурап алады. Қорқыныш.

Содан, содан сабақ басталды. Қаладағы күйбең тіршілікке бірақ сүңгідік. Иммунитет әлсіреп, 2 жұма күрс-күрс жөтеліп, 3 жұмада аяқтан шалды. Төсектен бас алмай жаттым. Міне, бүгін тәуір болғаным. Қазіргі тұмаудың өзі қорқынышты тамақтан бірақ алады. Шамамен бір айдай сарымсақпен дос болдық қой.:) Ауырмаңыздар! Ауырған адам ешкімге керексіз болып қалады екен. Жақындарым аман болсыншы! Осылай енді… «ойға дым келмей» сіздерге ұрыншақ қыздың бейнесінде өзімді таныстырдым.;)

Атырау туралы еліміздің басқа аймағындағылар түгін тартса, майы шығатын жер деп есептейтіні жасырын емес. Және атыраулықтарды шіріген бай деп есептейтіндер де жетерлік. Былай қарағанда соңғы пікірге негіз жоқ емес. Расында да атыраулықтар шіріп жатыр. Бірақ байлықтан емес…
Әңгіменің әлқиссасынан бастасақ. Ақыры денсаулық туралы әңгіме болып жатыр екен. Атыраудың экологиясының денсаулыққа қандай зияны тиіп жатыр, көрейінші деген ойға келдім. Өйткені соңғы жылдары атыраулықтардың денсаулығы өте төмен деп дабыл қаққан пікірлер БАҚ-ты шарлап кеткен еді. Тіпті алдыңғы жылдары «Жас алаш» газеті «Атыраудың халқы бір күнде ұйқысынан оянбай қалуы мүмкін» деп дүрліктірген болатын.
Осындай пікірлерді естіген соң, экологтардың пікірлерін іздедім. Атырау облыстық экология департаментінің басшысы Ербол ҚУАНОВ мырза ауаның ластануына қаладағы кәсіпорындар кінәлі деп жар салыпты. Облыстың бас экологының сөзіне қарағанда ауадағы күкіртсутектің көбеюі қалыпты деңгейден әлдеқайда көп. Құдай сақтасын, Ербол мырзаның сөзіне қарағанда «Жас алаштың» сөзінің жаны бар ма деп қалам.
Хош, не керек, ауаға зиянын тигізгендерді өз көзімен көрейін деп қаланы шарлап шықтым. Бірақ мен дегенде ай жарық дегендей, шыны керек, танауды қытықтайтын түтіні бұрқырап, шаңдатып жатқан кәсіпорындарды көре алмадым))

Бұрын қала сыртында болып, қазір ішіне еніп кеткен Химпоселок


ЖЭО (ТЕЦ) Бұрын осы жақта тұрған болатынмын. Сонда мына мұржалардан қара түтін будақтап жататын. Қазір...)



Атырау мұнай өңдеу зауыты.

Ешқандай түтін жоқ… Алдамшы көрініс болмаса деп үміттенем

Қаланың екінші жағына жол тарттым. Осы жақта бір шаңдатып жататыны бар еді.

Атырау Полиэтилен зауыты. Қаладан бірер шақырым жерде.


ҚазТрансОйл. Ана мұржалардан түтін шықса… шықпаса неғып тұр дейсің?!

Осындай үңірейген зеңбіректің ұңғысындай мұржалардан шығатын түтінді жұтып жүргенімді елестеткеннің өзі қорқынышты екен.
Содан кейін жалма-жан таныс экологқа хабарластым. Одан осы «зеңбіректерден» шығатын түтіннің қаншалықты зияны бар екенін сұрағам.

Саягүл Жұмашева, эколог:
«Бұл жөнінде мен Ербол Қуановтың пікірімен келісем. Кезінде атмосферада күкіртсутектің мөлшерден тыс көбейіп кеткені туралы талай дабыл қақтық. Ол жергілікті тұрғындардың денсаулығына қаншалықты зиян екенін де айттық. Бірақ бұрын облыстық экология департаментінде жасағанымда ауаның ластануына кімді кінәларымызды білмейтінбіз. Себебі соңғы үш-төрт жыл көлемінде ғана бұл мәселе зерттеле бастаған болатын. Зерттеудің нәтижесі міне белгілі боп отыр. Енді нақты іс-шаралар жасауға мүмкіндік бар»
— Ал Атырау халқы бір күнде оянбай қалу қаупі бар ма?
«Жоқ, құдай сақтасын! Ондай қауіп болуы мүмкін емес. Бірақ дәл қазіргі ахуал шынымен қауіпті. Бірақ бірден әсер етпейді. Ептеп еніп, жайлап алатын болса, жылдар өте келе түрлі ісік, құрт аурулары секілді індеттер жайлауы мүмкін»

Зауыттарды шарлап болғасын, кейін қайтпақ болғанда, атасына рахмет, мені тасып жүрген досым Еркебұлан бір жерді көрсетпекші болып қара жолға түсіп берді.
Салып ұрып, қала сыртындағы қоқыс төгетін жерге келдік. Қала сырты деп айтылғанмен, әлгі зауыттардың маңында, қаладан екі-ақ шақырым қашықтықта орналасқан. Ондағы ахуалды көргенде жағамды ұстадым.

Құдды арнайы целлофан-пакет алқабы сияқты



Арасында бір бомж керекке жарарлық бірдеңе іздеп жүр екен…

ҚазТрансОйл-дың артқы жағынан көрініс

Бұны бір көргенде арнайы әлеміштеп-әдемілеген қорған деп ойлап қалуға да болады. Бірақ…


Жақсы емес…

Әрине, экологтардың зауыттар туралы дабыл қағуын жалған деп айтпақ ойым жоқ. Дегенмен мына соңғы суреттерге қарап, кәсіпорындарсыз да ауаның ластануына өзіміз үлес қосып жатқандаймыз. Мына полиэтилен пакеттер шірімейді. Әрі жердің де ластануына себепкер. Одан қалса, қоқысты өртегенде шыққан түтіні қаланы алып кететіні тағы бар.
Жалпы кәсіпорындармен қатар, Атырау тұрғындары өз-өздеріне жасасаған қысастық жасап отырған сияқты. Оған үйге қайтып келе жатып, қаланың ортасындағы мына бір көзім түскен көрініс дәлел бола алады)

Пролог

Асылында бұл әңгімені аурухана табалдырығынан аттамай тұрып, тіпті мүлде ауырмай тұрып оқығаның жақсы болар еді. Жыл сайын Шоқан мен Сұлтанмахмұт, Чехов пен Шопенге жұртта қалғандардың сәлемін жеткізетін 2 миллионнан астам адамға қарамастан, көбіміз бұл аурудың бізге еш қатысы жоқтығына және болашақта да қатысы болмайтынына күмән келтірмейміз.

Статистика бойынша ит, мысық секілді үй жануарларын асыраған адам басқаларға қарағанда артықтау өмір сүреді екен. Негізі жан-жануарлардың адамға жақсы әсер ететіндігі ертеден белгілі. Бүгінгі күні оны осы салада көптеген ғылыми зерттеулер жүргізген ғалымдар дәлелдеуде.
Аустралиялық ғалымдар үй жан-жануарларымен қарым-қатынаста болған адамның қан құрамындағы холестериннің бірқалыпты болатындығын айтса, британдық мамандар үйінде жануар асырайтын отбасылардың балаларының дені сау, психикасы дұрыс, әрі инммунитеті мықты болатындығын айтуда. Сонымен қатар ондай балалар тек мектепте үздік оқып қана қоймай, жауапкершілігі мол болып өседі дейді. Ғалымдардың пікірінше жануарлар 5-8 жастағы балаларға өте қатты әсер етеді. Алайда бұл терапияның қалай «жұмыс» істейтіндігі әлі күнге дейін анықталмаған.
BlogiadaKZ-тің денсаулық тақырыбын негізге ала отырып, кішкентай балақайларға жан-жануарлардың емдік қасиеті туралы пост ұсынамын.
ФЕЛИНОТЕРАПИЯ



КИНОТЕРАПИЯ



ИППОТЕРАПИЯ



КЕНГУРОТЕРАПИЯ



АПИТЕРАПИЯ



ГИРУДОТЕРАПИЯ



РЕПТИЛИЯ



КЕМІРГІШТЕР



ҚҰСТАР



Ақпараттың дерек көзі:
«Животные, которые нас лечат», автор О.Арнольд

Материалды дайындауға көмектескен:
Дария Сарсеноваға (аудио), Жеңіс Нұртасұлына (сурет), Садық Шерімбекке (өңдеу) алғысымды білдіремін

Бүгін «Атырау Барыстары» баскетбол клубы "Қапшағай" командасымен ел біріншілігінің финалына шығу үшін тартысты. Үш рет жеңгені финалға шығады. Әзірге, есеп 2:2. Бүгінгі ойын — шешуші. Ойын басталмас бұрын, екі команданының да ойыншыларының пікірін білгім келді… Бір адам туралы...


Рүстем ТӨЛЕУ, «Атырау Барыстары» БК капитаны:
«Ол — мықты талапшыл. Спортта, әсіресе, командалық ойындарда тәртіп маңызды мәселе ғой. Міне, ол — осы тәртіп мәселесін бірінші орынға қояды. Оның спорт залына барсаң да, осыны анық байқайсың. Өзі айтпақшы, „мысықтың әлгі жеріндей“ жарқырап тұрады. Мықты — жаттықтырушы. Оған сөз жоқ»


Берік ИСМАИЛОВ, "Қапшағай" БК ойыншысы:
«Ол туралы тек жақсы естеліктер ғана айта алам. Мықты — бапкер. Білімді кісі. Көп адам біле бермейтін шығар, бірақ, ол математиканы қатты жақсы көреді. Сосын да болар, тапсырмаларды нақты қояды. „


Анатолий Максимович Лысяк — Қ.Сәтпаев атындағы №19 орта мектептің дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі және мектеп жанындағы баскетбол үйірмесінің жаттықтырушысы. Ілгерідегі екі ойыншы да осы адамның тәлімін көрді. Алдағы әңгіме де осы адам туралы болады.


1954 жылы Украинаның Донецк қаласында туған. 1972 жылы Днепропетровск денешынықтыру техникумын бітіріп, Гурьевке жолдама алады. 1972-88 жылдар аралығында қаладағы №7 мектепте, ал, 1988 жылдан бері №19 мектепте дене шынықтыру пәнінен сабақ береді. Баскетбол үйірмесін 1998 жылы ашты. Оқу орнынан алып шыққан мамандығы “Волейбол жаттықтырушысы» бола тұра, балаларды баскетболға баулуының себебін былай түсіндіреді:
«Осыған дейін жұмыс жасаған мектебімде шәкірттерім волейболдан бірнеше мәрте қала чемпионы атанды. Кейін, осы мектепке ауысқанда, бір нәрсені анық түсіндім: волейболда қозғалыс аз. Баскетболмен салыстырғанда, әрине. Мен алдымен, денешынықтыру пәнінің мұғалімімін, бапкерлік — содан кейін. Маған спорттық жетістіктерден көрі, балалардың денсаулығы маңызды. Сол себепті де мектеп бағдарламасындағы волейболға машықтандыруды баскетболмен алмастырдым „


Анатолий Максимовичтің кезекті сабағы. Сабақ сапқа тұрудан басталады. Оқушылар түгелдей дерлік сап түзеудің барлық талаптарын орындамайынша, сабақ басталмайды. Мен мұны жақсы білем. Жазып отырған пақырларыңызға да Анатолий Максимовичтің шәкірті атану бақыты бұйырған. Тым талапшыл адам. Оқушы кезімде, тіпті, әсіре талапшыл көрінетін…


...Өмірімде бір рет қана “бір» деген баға алып көріппін. Осы ағайдың сабағынан. Атлетикалық снаряд «Коньнан» секіре алмағаным үшін. Турникке тартыла алмай ілініп тұрғанымды көріп, «Слезай, сосика!» дейтін, бүкіл сыныптың көзінше. Сыныптастардың күлкісіне қалмайық деп (әсіресе, қыздардың) намысқа тырысып, ақыры 5-6 рет тартыла алатындай болдық. Оның өзінде төрт алдық. Жалғыз рет қана бес алған екенмін. Ол — 1 шақырым қашықтыққа жүгіруден бірінші келгенде. Оқушы кезімде әсіре талапшыл көрінетін, әлі де солай көрінеді… Бірақ, оның оқушы үшін, әсіресе, денсаулығы үшін пайдасы зор екенін қазір түсініп отырмын. Тіпті, үшінші тоқсан сайын, «мен баскетболист болмаймын» дейтінімнің де бекер екенін…


«Ал, мен баскетболист боламын» дейтіндер баскетболист болды. Кейбірі, тіпті, кәсіби. Мысалы, сыныптастарым — Берік Исмаилов, Дәурен Тоққожиев. Жалпы, Атырауда №19 мектеп десе, бірден «о, баскетболисттер» дейді. Бекер емес. 1998 жылдан бері біздің мектеп облыстағы қай-қай біріншіліктен де шаппай бәйге алып жүрде десем өтірік емес.


Осыдан бірнеше жыл бұрын, ағайды көргенімде «Ағай, әлі жаттықтырып жүрсіз бе?» деп сұрап едім. «Ия, 95 жылғыларды жаттықтырып жүрмін, қазір. Болды, осылардан кейін жаттықтырушылықты қоям. Шаршадым. Жүйкеден жүйке қалмады» деген еді. Осы жолы да солай деп отыр:"Қазір, жаттықтырып жүрген 2004 жылғыларым — соңғылары. Болды, осыдан кейін, қоям. Жүйкеден жүйке қалмады" дейді.


Ия, жүйкенің не қатысы бар деуге болатын шығар. Бірақ, жасы алпысқа келген адамға қиын-ау. Оның үстіне "… Бізді ешкім қаржыландырмайды ғой. Жуырда Анапада (Ресей Федерациясы — Н.М.) Бүкілресейлік мини-баскетбол фестиваліне баруды жоспарлап отырмыз. Барсақ, көкелерін танытамыз. Биыл үшінші жыл. Алғашқы екі жылда чемпион атанып келді, менің балаларым. Басында, «О, китайцы приехали» деп менсінбеп еді. Қазір, біздікілер ол жақта «корольдер». Енді, осы 2004 жылғы шәкірттерімді сынап көргім кеп отыр, сол жарыста. Жақын арада, ата-аналарды жинап жиналыс өткіземіз. Балаларын жіберуге ақша тапса, «Ура, барамыз!». Таппаса, «Ура, бармаймыз!».


Бұл «корольдер» тақтасы. Арасында 1994 жылғылар да бар. Ия, олар мектеп бітіріп кетті. Бірақ, олар — Қазақстан біріншілігінің күміс жүлдегерлері. Облыс атынан барған мектеп құрамасы. Қай-қай жарыста да сол — Атырау облысының құрама командасы — №19 мектеп баскетболшылары.


Ағай мен оның оқушылары (баскетбол үйірмесіне қатысушылар емес) жергілікті «Атырау Барыстары» баскетбол клубының қай-қай ойындарын да жібермейді. Бүгін — жартылай финал. Әр сыныптан өзінің «сүйіктілерін» іріктеп, 25 оқушыны алып, ойын болатын жерге бет алды, ағай.


Автобус кондукторы осынша баланы бір уақытта автобусқа мінгізуге келісімін бермеді. Ағай, «ақшаларын төлейін, 20 теңгеден» деді. Кондуктор толықтай төле деп қасқайып алды. Мен фотоаппаратымды шығарып, автобусты айналдыра түсіре бастағаннан кейін ғана, кондуктор кейи-кейи келісті. "Әркез осылай, мінгізгісі келмейді. Қазір, кейін қайтқанда, нағыз "«часпиктің» уақытына тап келеміз, онда, тіпті, – «туши свет, бросай гранату» (сүйікті сөздерінің бірі). — дейді, ағай, еш қиналмай. Әлгі инцидент кезінде, менің жүйкем «сыр беріп» қойған еді…


Ағайдың жүйкесі сыр беретін жер ойын кезінде екен. Оқушылары естіп қоймасын деп, тістеніп қана боқтап алады, ойнай алмай жүрген баскетболшыларды көріп. Футболфандар түсінер, ағай «дирижердің» де қызметін атқарады екен, трибунада. Қайта-қайта ұлы (Александр Лысяк — «Жасқанат» баскетбол клубының бапкері) ойын барысын сұрап телефон соғумен болды. Оған: «Жеңіс — біздікі!» дегенімен, атыраулықтар доптан айырылған сайын, боқтап жіберіп, «жеңіліп қаламыз-ау» деумен болды.


Бірақ, «Атырау барыстары» финалға шықты. Оқушылар да, ағай да қуанышты. «Биыл тағы күміс» — дейді, ағай — «Мына „барандарға“ Астана алдыра қоймас. Ойындары ойын емес, тіпті.»


Ағай жұмысына қайтып келді. Мұғалімнің қағаздары таусылған ба…
Ағай дәл кеше алпысқа келді. Үш жылдан кейін зейнеткерлік. «Енді, топ алмаймын» деп отырғанының бір сыры да сол.

Ауырмаңыз, ағай!

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ!
Бұл жазбада психикаға әсер етуі мүмкін материалдар қолданылды.
_____________________________________________________________________

Дәріханаға кірсең, көз сүрінеді. Сөре жағалап тұрған препараттардың кейбірін жарнамадан білеміз, кейбірін танысымыздан естідік. Құрамы қандай, пайдасы бар ма, оны ойлап жатқанымыз шамалы. Біреулер дәрі ішіп, сырқатына сырқат жамады, кейбіреулер тіпті о дүниеге аттанып кете барды. Сонда, біз өзі не ішіп жүрміз?

Дәрінің бәрі ем емес
Ақтөбеде иммунитет көтереміз деп «система» салдырған үш әйел бақилық болды. Олардың қаза тапқаны бұлтартпас факт, бірақ, неден өлгені әлі нақтыланған жоқ. Дәрігерлер көз жұмған үшеудің де түрлі созылмалы сырқаттары болғанын айтады. Кім білсін, мүмкін, бұл да бір себеп шығар.

Гәп басқада. Бұл вакцинация кесірінен туған алғашқы дау емес. Өткен жылы ғана Павлодарда жатыр мойны ісігіне қарсы егілген екі жасөспірім қыздың жаханнамға аттанып кете жаздағаны белгілі.

2003-2004 жылдардағы БЦЖ вакцинасы тудырған дүрбелеңді қазір зардап шеккендерден басқа ешкім есіне де алмайтын болды. Әйтпесе, сапасыз дәрінің кесірінен мыңнан (!) астам нәрестенің қолтықасты бездері шошынып, ақыры ота жасап, алып тастауға тура келді. Сол кезде Денсаулық сақтау министрлігін басқарған қазіргі Қаржы министргі Ерболат Досаев отставкаға кетті демесеңіз, ешкім шындап жазаланған да жоқ. Жазаласа да, иммунитетінің бір қорғаныс қабатынан айрылған сәбилерге одан бәрібір пайда жоқ.

Сақтансаң сақтайды

Тәртіп бойынша Қазақстанға әкелінген кез-келген препарат «Дәрілік құралдар, медициналық мақсаттағы бұйымдар және медицина техникасын сараптау» Ұлттық орталығында тексерілуі тиіс. Бірақ тәжірибе көрсетіп отырғандай бұл жеткіліксіз. Өткені заңның да осал тұстары толып жатыр. Мәселен, жарамдылық мерзімінің 70-80 пайызы өтіп кеткен дәрілер Еуропа елдерінде айналымнан шығарылады. Ал, бізде олар емін-еркін сатыла береді. Оның үстіне кез-келген тексерісті айналып өтіп жатқан дәрілер де бар. Тек былтыр елімізде заңсыз айналымда жүрген он препарат тәркіленіп, бірнеше фармацевтикалық компания жабылды.

Биыл Денсаулық сақтау министрлігі GNP (Good Manufacturing Practice for Medicinal Products) халықаралық стандарттарына көшті. Бұл жүйе дәріні дайындалу барысынан бастап қадағалауды ұсынады. Оған мүше елдердің бәрі өзінде шығарылатын препараттың сапасына жауапты. Демек, оқыс жағдай бола қалса, құрығанда кімнен жауап сұрайтынымызды білетін боламыз.

Қазір Қазақстанда ресми түрде тіркелген 7 174 препарат бар. Оның 85 пайызы импорт. Жоспар бойынша биыл өз өніміміз нарықты 50 пайызға қамтамасыз етуі тиіс. Алайда, мұның ауылы алыс. Ең басты проблеманың бірі — халық елімізде жасалған дәріге сенбейді. Шымкент зауытының парацетамолы мен француздардың долифранының құрамы бірме-бір болса да, шетелдік таңдалады.

Ем төркіні — сенім

Қазақстандық дәрінің сапасыздығына құлай сенетініміз соншалық, шынымен әсері жоқтай көрінеді. Медицинада плацебо деген термин бар. Өтірік дәрі деген мағына береді. Көбіне бұл препараттар кәдімгі лактозадан жасалады. Алайда оның дәрі екеніне иланған пациенттер шынымен жазылып кетіп жатады.

Жуырда дәрігер ағам өз басынан өткен оқиғаны айтып берді. Қауіпті сырқаты болмаса да, бір кемпір күн сайын ауруханаға келіп, мазасын алған екен. Келесі бір келгенінде оған «Aqua distillata, 400 ml. Күніге үш рет жиырма тамшыдан таза суға қосып, екі апта бойы ішу керек», деп рецепт жазып берген. Тура он төрт күннен кейін әлгі кемпір құлан-таза айыққанын айтып, дәрігерге алғысын жаудыра келіпті.

Қазіргі күні плацебо тіпті хирургияда да қолданылады. Пациенттің денесі кесіледі де, қайтадан тігіле қояды. Бірақ, операция жасалғанына кәміл сенген науқас шын жеңілдеп қалады.

Демек, ауырған адам алдымен жазылатынына сенуі керек. Емшіге барса да, дәрі ішсе де, молдаға оқытса да, ең бастысы — сенім. Алайда, сенім де сапасыз дәріден құтқармайтынын мақаланың басындағы мысалдардан көрдік. Сондықтан, күмәніңіз болса, қолыңыздағы препаратты www.druginfo.kz/ сайтында тексеріп алған абзал. Дегенмен, ең дұрысы — ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол іздеу. Сау болыңыз.