Адам бойындағы ізгі адами қаситтердің қалыптасуына мектептің рөлі өте зор. Жаман мен жақсыны ажыратуды да осы мектептен санамызға құяды. Ал осы канондарымыз ескіріп қалған жоқ па, ұрлық деген тек қолға ілінетін материалдық құндылықтарды рұхсатсыз алумен шектеледі ме? Интелектуалды жеке меншік тек қана ақын-жазушылардың, композиторзиторлар, суретшілердің туындылары ма? Әрине мектепте осы жоғарыда айтылғанның бәрі оқытылады. Қазіргі заманның талабына сәйкес кез келген туынды, ол мейлі бағдарлама болсын, мейлі бағдарламалық код болсын интелектуалды меншік екенін кез келеген оқушы жақсы біледі. Ал осыны үйретуші мектеп біледі ме? Осы мектептеріміздегі ахуал қалай, компьютерлерінде қандай бағдарламалар тұр?

Мектеп басшылары қарамағындағы компьютерлік паркке ревизия жүргізетін болса біраз нәрсеге көзі жетері анық. Әзірше былай тартса арба сынады, былай тартса өгіз өледінің күйін кешіп жүрген информатика пәні мұғалімдері күнбе күн мектепке келген сайын қылмыс жасап жүргенін бірі білсе, бірі білмейді. Кез келген информатик контрафактілік бағдарламаларды пайдаланған кезде бір күні сұрауы боларын сезінсе бұндай олқылық болмас еді. Бұны бір қарағанда сауатсыздық деп қарасаңыз, бір жағынан мәжбүрлік деп айтар едім.

Бір қарапайым компьютерлік сыныптың техникасын кейін қойғанда бағдарламалық жабдықтау қанша тұратынын білесіз бе? Есептеп көрсек, ол дегеніңіз компьютер жұмыс жасау үшін операциялық жүйе windows8, офистік бағдарлама MS office2010, 2013, компьютерлерді вирустан қорғау үшін антивирустар. Орта есеппен алатын болсақ, әрине микрософттың академиялық мекемелерге арналған төменгі бағасымен, бір компьютердің бағдарламалық жабдығы 32-35мың теңгені құраса, орташа компьютерлік сынып 16 компьютер деп есептеңіз 0,5 миллионнан асып жығылады. Мектепте осындай ақша бар ма? Әрине жоқ, мектеп өзін өзі қаржыландырмайтынын бәріміз де білеміз. Жаңа компьютерлер бағдарламасымен келеді дерсіздер, ол не бағдарламамен келетінін ойландыңыз ба? Әрі кеткенде тек операциялық жүйесімен келер, ол да көп жағдайда үйде қолдануға рұхсат етілген нұсқасы ғана (Home Edition). Яғни операциялық жүйенің home edition нұсқасы бар компьютерді мектеп үшін алған болсаңыз тектен тек әр компьютер үшін 30мың теңгені ауаға төледіңіз деп біліңіз.

Ал енді осындай заң талаптарына сәйкес сыныптарда не үйретуге болады? Тек қана windows жүйесінің құрылымы, офистік редакторлар, антивирус құрылымы, болды. Сіз айтарсыз, бағдарламалау тілдері ше, неше түрлі сурет өңдейтін бағдарламалар ше? Кешіріңіз, ол бағдарламаларды да сатып алу керек.
Немене сонда тегін таратылатын бағадарламалар жоқ па? Бар әрине GNU/GPL лицензиялары арқылы таратылатын бағдарламалардың басым көпшілігі тегін, ақылы болса да өте арзан. Мысал үшін линукс жүйесімен компьютерлік сыныпты жабдықтасақ бәрі тегін. Керемет емес пе? Заң алдында директор да, мұғалім де таза, тек оқушыларға білім бер. Кез келген сауатты маман барлық операциялық жүйелер өздеріне тән спецификалық ерекшеліктері болмаса жалпы қызметі бірдей, барлық текстік редакторларының қызметі мәтін басу екенін жақсы біледі. Сонымен қатар электронды кестелердің де, мәліметтер қорының да, сурет өңдеу бағдарламаларының да әр түрлі нұсқаларының негізгі қызметтері бірдей.

Тек енді қолымызға кісен болатын білім стандарты. Стандарт бойынша информатика пәнінде оқушыға тек қана windows операциялық жүйесін, тек қана word, excel, power point, outlook, access, MS блокнот, paint дегендерді оқыту керек деп жазылған. Ал стандарттан ауытқу да қылмыс. Жалпы қарап отырсақ бұл мәселе колледждерде де, ЖООда да орын алып отыр, тек соңғыларында қаражат болғандықтан компьютерлік сыныптарын өздері жабдықтап жүр. Қаражат мәселесі де бір күні шешілер, электронды оқытамыз деп біраз мектеп сыныптары жабдықталып қалды. Тек болашағымыз, балаларымызды қалыпқа салып, оқытатындай қажеттілік бар ма? Неге windowsтан басқа жүйелердің бар екенін көрсетпеске, неге таңдауды мұғалімге бермеске. Тек консоль арқылы басқаруды американ киноларынан көріп, таңғалып жүре беруді қоятын кез келген сияқты. Болашағымызды электронды оқыту, электронды үкімет деп елестететін болсақ информатика пәніне қатысты типтік жоспарды қайта қарайтын кез келген сияқты.

Біраз адамның басында бар жағдай, жұмыс жасау мақсатымен келген шетел азаматтарына погондылар қырғидай тиіп, есін тандырушы еді. Биылға дейін олар елімізге қонақ ретінде келуші еді, заң жүзінде жұмыс жасап пайда көруге құқықтары жоқ болатын. Өздерін ұстап айыппұл салып, депорт жасағанмен қоймай, жұмыс берушіні де штрафтап әбігерге салушы еді. Былай қарап тұрсаң тым жақсы жұмыс жасап жатырған сияқты ма? Бірақ қанша қаражат үкімет қалтасын айналып кетіп жатырғанын есептеген адам болмас, айтарым да ол емес. Сонымен биыл жұмыс жасау мақсатымен келген шетел азаматтарын салық төлетіп, жұмыс жасау рұхсатын алып беруге болады. Соңғы апта бойы осы мәселемен аудан орталығы мен ауыл арасында шауып жүрмін. Осы туралы қысқаша керекинфо.
Алдымен миграцияға барып, миграция картасының мерзімін уақытша ұзарту қажет, шамамен он жұмыс күні жеткілікті, мереке мен демалысты есептеп қосып алыңыз. Бұл уақытта шетел азаматтарының жұмыс жасауға құқы жоқ.
Паспорттарында орысша жазылым болмаса (қазақша болмасы анық) аудартып, нотариуспен бекіту керек. Аудару да бекіту де ақша, енд ол қызмет көрсетушілердің өзі белгілейді. Осы жерде айта кететін, аудару міселесімен кез келген дипломы бар адам айналыса алады, дым лицензия керек емес. Яғни мамандығы аудармашы не ағылшын тілі мұғалімі болса болды. Оның үстіне ол көршің не туыс, танысың болса тіпті тегінге шығады.
Енді салық комитетіне кеттік, ИНН алу керек. бұл 1-2 күндік жұмыс, кел деген уақытына келесің. Бұл жердегі қиқмет мынадай, ИННнің срогы жоқ екен, келер жылы келсең де сол ИНН пайдалана бересің. Берген бір тілім қағазды жоғалтпасаң болды.
ИНН алдық, енді айына 2 МРП көлемінде банкке салық төлейміз. Біз бірден үш айға төледік.
Банктен шыға ЦОНға, сотталмағандығы туралы бір жапырақ қағаз керек. Бұл да 15 минуттан 3 күнге дейін созлатын жүріс, 15 минутта келмесе 3 жұмыс күнінен соң келесің, Ауылда тұрғасын, айтты, қалалықтар басын қатырмай бірден 3 күн дей салады.
3ке4 екі фото да керек.
ИНН бар, салық төледік, сотталмағанымыз расталды, фото бар кетіік миграцияға.
Енді бұл жерде жұмыс жасауға рұқсат алу үшін өтініш жазылады және жұмыс берушімен келісім шарт жасалады (салық комитетінде де келісім шарт жасалған, неге сол қағазды қайта толтырғанымды түсіне алмадым, біреуінікі бекер не болса да). Қолдарының отпечаткісін де түсіреді осы жерде. Содан бір бума қағазды жеделтіккішке тігіп, 3 күннен соң кел дейді.
Осымен бітті.

Сразым ФАК:
Неге бірден салықты үш айға төледік? Ол дегенің үш айға жұмыс жасау құқын береді
Ай сайын төлеп тұруға болмайды ма? Болады. Мерзімін ұзарту осы жүрістен де канитель екен. Жоғарғыларға қоса, медсправка алу керек еш жерім ауырмайды деген (осыған вичті қоспағанына таңғалдым), банктен шот ашып, 6-10 мың (тошны білмим) ақша салып қою керек екен.
Үш айдан соң тағы ұзартуға болады ма? Болады, канителі екінші пункіттегідей
Басқа жерге жұмыс ауыстыруға болады ма? Болады. Тек жұмыс берушімен миграцияға келіп, келісім шарт жасасу керек. Қайта салық төленбейді.
Елге барып келгесін қайта ИНН алу керек пе?Жоқ. Сол алғаның жетеді, мерзімі шексіз екен.
Елге барып келеген соң сотталмағандығы туралы анықтама алу керек пе? Иә, алу керек.
Жаңа жұмыс берушімен келісім шартқа отырғанда сотталмағандығы туралы анықтама керек пе?Керек
Үш айдан соң банктен шот ашып ақша салмау үшін не істеу керек? Өзбекстанға өтіп қайта кіру қажет. Сол кезде жоғарғыдай қайта рәсімделеді, тек ИНН қайта алмайсыз.
ЦОНда шеретте тұрмау үшін egov қызметін пайдалануға болады ма? Жұмыс мақсатында жиі келетін болсаңыз ЭЦК алвалуға болады, еүкіметтен сотталмаған туралы анықтаманы үйден аласыз, салықты да төлей аласыз. Хех, дисің де бір бума қағазбен миграциядан бір шығасың, Олай болса алдын ала барып, миграция картасының мерзімін ұзартып та қажет емес. Сол Қазақстанға кірген уақытта тіркелуге берілген бес күн мерзімге сиясыз.

Бзб сұрақтарға дайынбыз

Масаң дойбы — ұлы ішістерде, керемет демалуға арналған дәруішөлгендік ұлттық ойын.
Масаң дойбы ойнау үшін қажетті инвентарь:
1. Дойбыны алмастыратын, ішу үшін қажетті арнайы ыдыс — 24дана, яғни екі набор 12ден, бір бірінен ажыратылатын, ақ-қара орнына. Ыдыс кезкелген материалдан жасалуы мүмкін, бес теңгенің пластик стақаны да бола береді. Немесе ыдыстардағы сұйық түсі әр түрлі болуы мүмкін.

-Ерақа, саукім
-Әлекім,
-Гайтан капрон барма?
-Өзім сеткі отырғызып жатыр едім.
***

Оқуға кетер алдында, ректораттың шешіміне сәйкес, жұмысқа қажетсіз сайттарды жауып тастаған едім. Қажетсіз сайттарға кіру әрекеті жасалған кезде, сайттың не үшін жабылғаны, және жұмысқа тіке не жанама түрде қажет болатын болса ресурстың толық адресін көрсетіп, қызметтік хат жазу керектігі жазылған болатын. Әрине кім фейсбук, мой мир керек еді деп жаза қоймасы анық, дегенмен агент пен скайпқа рұқсат бердік. Ал БАҚ.кз сайтының қазақстандық БАҚ бөлімінің телеарналар беті жабылды. Түсініп отырған боларсыңдар, трафик көп кетеді. Ал мекеме мемлекеттік болғасын нағыз жұмыс түске таман басталады (ерте сегіз жарымда келгенмен) да, кешке жай бітеді. тоғыз, ондарда. Кешке жіберіп алған телесериалдарының қазасын түске дейін өтейтін хатшы қыздар жетіп артылады.
Сонымен бүгін сырқатыма байланысты үййде отыр едім. Оны мұны шұқып, мал агентім, шырылдай қалғаны. Сол стандартты "Қал қалай, сабақ қалай" деп басталған диалогтың астары бірдеңе сұрау екенін түсінетін шығарсыздар. Сөйтсек бір жұмыстасымыз түсте ерігіп отырса керек, дым ермек жоқ екен. Әңгіменің төркіні «мой мир ашып берші»-ге тірелді. Әрине ашып бере салуға болады еш қиын емес, бірақ мен дәл осы уақытта ол мекемеде жұмыста жоқ едім. Ал ол кісі болса, ара тұра қашықтан қолдау көрсетіп тұратынымды біледі. Сонымен бөтен мекеменің ісіне араласқан ұят болады деген сылтау айтып шығарып салғаным үшін, мықты ренжіп қалды. Тіпті бар ренішін агент арқылы төкті. Түскі үзіліс біткенше назын оқумен болдым, сосын отырып ойллаймын осындай болмайтын дүниеге ренжуге болады ма?

— Алло, саламатсыз ба! Техникалық қолдау көрсету бөлімі ме?
— Саламатсыз ба! Иә, техникалық қолдау бөлімі
— Балам, менің компьютерімде ворд бағдарламасы ашылмай тұр
— Неге ашылмай тұр екен?

Бұрындары бұндай аса маңызды емес нәрселерге бас ауыртпайтын да едік. Ойлап отырсам CD дискілердің дәурені өтіп кеткенін байқамай да қалыппын. Үйдегі ноутбуктерде дисковод жоқ болғалы қашан? Тіпті флеш дискілерден, оны мұны информация сақтағанды былай қойғанда, операциялық жүйені қайта отырғызып та әбден үйреніп алғанымыз соншалықты, загрузочный дисктерімізді де флешкалар алмастырып үлгерді.

Қызықтың көкесі өткен жолы үйге келгенде (Алматыда оқып жатыр едім) болды,

Ал кеттік, шамамен біраз керекші домбыра мектебін бітіргеніне сенемін

Кеше Алматымызда (па, шіркін көсілуді ай деш) Қазконтенттің ұйымдастыруымен «Жаңа медиа баспа БАҚ болшағы» атты үлкен конференция өтті. Айтуларынша жас журналисттерді шақырған екен. Ресми жиын болғасын, ол да әдеттегідей бірнеше бөлімдерден тұрды. Атап айтар болсақ пленарлық бөлімде сөйлеген Қарылға апай, Алмас Алтайдың баяндамалары керемет тартымды болды. Алтай мекемесінің мақсатын толық аша білді.

Жұмыс барысында іс-сапарға көп шығамын. Мынау сол сапардың ішіндегі сорақысы болар, елден үш жылға кеттім. Әрине келіп кетіп тұрамын ғой.
Далада жүріп, үйдің амандығын біліп телефон соққанда балдармен де сөйлесемін.
…
— Қане балдарға берші
-Қазір

-Әллө, Коси (Сендер де, балдарыңды еркелетіп қызық атайтын боларсыңдар, иә)
-Алье, паппа! Қайдасың?