«Келінімнің мен «мама» деп атағанын қаламадым. Өйткені, анасы жалғыз, ене ешқашан ананың орнын баса алмайды. «Келінді де қызымдай көрем» деп шатаспау керек, келін келін болғаны секілді, ене де ана болмайды, ене болып қала береді».

Біреудің үкілеп өсірген қызы келін етіп алғаннан соң, аяқты созып, қолды жылы суға малып отыруды қалайды енелер. «Бір отбасы мүшелерін отырғызып қойып, барлығын өзі істейтін, зыр жүгіріп аяғы жерге тимейтін» келінді тек ертегіден ғана еститін шығармыз.
Сондықтан, енелер мен болашақ енелер өмірге шынайы көзбен қарағаны дұрыс шығар.
Себебі, ұл сіздікі болса да, оның өмірі сіздікі емес.
Отбасындағы тыныштықты қалайтын, ұлының бақытты өмір сүргенін қалайтын бір ананың қолданған 15 түрлі амалын сіз де қолданып көріңіз, бәлкім пайдасы тиер…

1. Сананы шарлап кететін түрлі жаман ойларға жол бермедім. Құрбыларым, абысындарым өздерінің келіндері жайлы айтқанда салқынқанды қалпымнан таймадым. Олар өздерін келіндерінің ұнатпай жүргенін айтып налығанда көңіл жұбатарлық сөздерімді айтқаныммен, оларды азғырмадым, келіндерін өздеріне қосыла жамандамадым. Өйткені, бір-біріне бөтен адамдар (алғашында ене мен келін бір-біріне бөтен болмай ма? Жылдар өте олар бір-бірінен жақын адамды таппайды) бірден қалай бір-бірін жақсы көріп кете алады? Құрметтеуді, иілуді, тіпті, қорқынышын түсінуге болады, бірақ, адамға бауыр басу үшін уақыт керек. Мен сол үшін келінімді келген күннен бастап мені жақсы көруін талап етпедім.
2. Келінімнің мен «мама» деп атағанын қаламадым. Өйткені, анасы жалғыз, ене ешқашан ананың орнын баса алмайды. «Келінді де қызымдай көрем» деп шатаспау керек, келін келін болғаны секілді, ене де ана болмайды, ене болып қала береді.
3. Ұлымның махаббатын, көңіл аударуын келініммен таласып талап етпедім. Отбасының әуелгі анасы менмін, сондықтан, ұлымның келінімді менен жоғары ұстамайтынына сендім. Екіншіден, ұлымның ақыл-парасаты бұл мәселеге жетеді. Ананы қалай сыйласа, жарына да қамқор болуы тиіс деп ұқтым. Ол ешқашан мені ренжітпейді, отбасын да, сүйген жарының да көңілін таба алады. Үшіншіден, келінмен жағаласып, таласудан да басқа қызықтар бар бұл өмірде.
4. Келінімді «балам» деймін. Жағымпаздану емес, баламдай жақын болсын деген ниет. Өзін еркін сезінсін деген тілек. Өзімсінгенім, менікі екендігін сездіргенім.
5. Жас отаудың ішіне тұмсығымды орынсыз сұға бермеймін. Келін неше күнде төркініне бару керек, қанша жалақы алады (жұмыс істесе), тапқан табысының қаншасын менен жасырады деген секілді сұрақтарға басымды қатырмаймын. Мен балаларымды өсіріп-жеткіздім, ендігі кезек келінім де өз өмірін сүрсін, отбасының арбасын өздері сүйретіп үйренсін. 6. Ұлым бойдақ кезіндегідей ұзақ уақыт менімен әңгіме-дүкен құрып отыруын немесе жұмысына ерте тұрып кетіп бара жатқанда үстіне киген киімінің немесе галстугінің жарасып-жараспай тұрғанын сұрауын талап етпеймін. Енді ол менен басқа тағы бір әйелдің көңілін табуы, тыныш өмір сүруі қажет. Баламды қинағанда не ұтамын?
7. Өзі сұрамаса ешқашан кеңес бермеймін. Насихат айтпаймын. Осы кезге дейін айтылған насихатты санасына тоқып үлгергеніне сенімдімін. Егер анасымен ақылдасуы керек шаруалары болса өзі айтады.
8. Егер өзі мені қуантуға асығып, бір жерге ертіп барғысы келсе барамын. Ал, келінмен бірге оңаша қыдырып қайтқысы келсе жолын бөгемеймін. Өйткені, осындайда әңгімелесіп, сырласпаса қашан бір-біріне жақын болады?
9. Келінімді ешкімге жамандамаймын. Мейлі ол жаман бола қойсын, басқалар кемшілігін түзетіп берер ме еді?! Қолынан келсе, әркім өзінің келінін түзеп, тәрбиелеп алсын. Керек болса, өзім тезге салып аламын. Тек жылы сөзімен, жылы қабағымен ағайын-туғанға жақса болды.
10. Ұлымның отбасында шешімі табылмай тұрған мәселе пайда болса, бір бұрыштан қарап отырмай, көмек көрсетуге ұмтыламын. Келініме шұлығы, қол орамалы немесе жейдесі жуылмағаны үшін ұрысып жатса, тазасын шығарып беремін. Ұлымның да мейірімі артады, келінімнің де… Ең бастысы, жанжалдың алдын аламын.
11. «Ерлі-зайыптының ортасына есі кеткен түседі»… Егер де ұлым мен келінімнің бөлмесінен қатты дауыстар шығып жатса, теледидардың даусын көтеріп немесе көршінің үйінен шәй ішуге кетемін.
12. Ұлым мен келінімнің арасында сөз тасымаймын. Ешқашан ұлымнан естіген сөзді келініме, келінімнен естіген сөздерімді ұлыма айтпаймын. Әзірше, олар мені өздеріне сырлас адам деп біледі.
13. Екі жасты өзара жақындастырудың жолдарын іздедім. Отбасылық өмірдің кейбір тұстарында бір-біріне ренжіп, ол реніштерін маған айтып, мұңын шаққанда «сенікі дұрыс» деп соңына дейін тыңдадым. Соңынан ұлыма әйелдің көңілі нәзік болатынын, оның тілін таба білу керектігін, келініме ұлымның мінезін қалай етсе ыңғайластыруға болатынын айтып, бір-біріне жақындастыруға тырыстым.
14. Ең алдымен жүйке жүйемді, денсаулығымды ойлаймын. Келінімнің пісірген асы ұнамаса, жекіріп, айқайлап шаршамаймын. Оған жұмсаған энергиямды тез бірдеңе пісіріп жеуге жұмсамаймын ба? Қиналатын жұмыс жоқ, кірімді машина жуады, үйімді шаңсорғыш тазартады. Келін өз отбасын ептеп алса болғаны.
15. Немерелі болғанда «талай баланы өсіргенмін» деп әр нәрсеге кіріспеймін. Ол заманда басқа еді, қазір басқа. Бесікті тербетіп отыруым мүмкін, бірақ, бала сырқаттанып қалса «өзім-ақ емдеп аламын» демеймін. «Неге дәрігерге жүгіреді болмашыға?», «неге бағасы удай дәрілерді сатып алып, балаға беріп жатыр?» деген сұрақтармен басымды қатырмаймын. Өйткені, баласы үшін ненің жақсы екенін менен гөрі туған ата-анасы жақсы біледі.
Кейбір аналар ұлын ашса алақанында, жұмса жұдырығында ұстағысы келеді, есесіне келін жәбір көреді. Ұл болса анасының «разылығы» үшін әйелін мазасыз күйге түсіреді, қорлаудан да тайынбайды.
Сондықтан, ұлының бақытты отбасы болғанының куәсі болған ана да бақытты екендігін естен шығармағаныңыз жөн.

Дайындаған: Г.ЖҰМАДІЛДАЕВА, ERNUR.KZ

Әрбір отбасының асүйінен табылатын тұз бен күріш, ас содасының тағамнан да өзге нәрселер үшін пайдасы орасан.

Биылғы ауа-райы қыстан гөрі көктем мен күздің жаңбырлы күндерін көбірек еске түсіріп тұр. Ал мұндай күндерде үстіміздегі киімнен бұрын аяқкиімнен бірінші су өтетіні сөзсіз. Сырт киімдердің су болғаны қорқыныш емес, өзгесін ауыстырып ала қоясың, ал аяқ киімнің бір маусымға екі-үш жұбын алып қоюға көпшілігіміздің шамамыз келе бермесі анық. Сондықтан су болған аяқ киімді тез арада кептіріп ала қою қажет.Ол үшін не істеу керек?
Мұның бірнеше ерекше тәсілдері бар. Соның ішінде аяқкиімді бүлдіріп алмай үй жағдайында қолда бар заттармен тез құрғатудың бірнеше құпиясын біле жүріңіздер.

Аяқ киімді дұрыс әрі тез құрғату үшін бірнеше кеңестерге назар аударған жөн.
1. Былғарыдан жасалған аяқ киімдер ылғалды көтере бермейді. Суға түсе берген соң олардың бастапқы қалпы тез өзгеріске ұшырайды. Сондықтан аяқкиім су болып, ішіне су кірген жағдайда бірден шешіп, құрғатқан жөн.

2. Аяқкиім бүлінбей ұзақ киюге жарау үшін, оны қоятын жер ауа айналатын болуы керек. Бірақ аяқкиім тұрған жердің ауасы тым жоғары болмағаны жөн. Себебі жоғары температурада аяқкиім тез бүлінеді. Бір жағы созылса екінші жағы тарылып қалады. Сондықтан ыстық пеш пен батареяның үстіне, жанына жаюға болмайды.

3. Кептіруден алдын ішіндегі ұлтарақты және бауы бар болса оны да шығарып, аузын барынша ашып қою керек. Ұлтарақ пен бауды батареяға жайып бөлек кептіріп алған жөн.

Газет пен ас содасы арқылы кептіру

1. Аяқкиімді ішінен тез кептіру үшін газет пен ас содасын пайдаланамыз. Мұндай тәсілден аяқ киім кештен таңға дейін-ақ кеуіп қалады. Ол үшін газетті түйіршіктеп аяқ киім ішіне салу керек. Мұндай газеттің беттері жылтыр болмағаны жөн. Газеттерді 3-4 сағат сайын ауыстырып отыру керек.

2. Ас содасын шұлықтың ішіне толтырып алып, аяқкиімнің ішіне салу керек және 3-4 сағат сайын ауыстыру қажет. Сондай-ақ ас содасы ішіндегі жағымсыз иісті де жояды.

Тұзбен құрғату

Ас тұзымен аяқкиім кептіру ерекше тәсілдердің бірі. Тұзды табаға салып орташа отта қыздырып капрон шұлыққа салу керек. Тұздың ыстық емес жылы болғаны дұрыс. Шұлықтың аузын жақсылап бекітіп, аяқкиімнің ішіне салып қою қажет. Егер тұз суып қалып, аяқкиім әлі де дымқыл болса, қайталап ысытып жіберу керек.

Күрішпен кептіру
Ылғалды жақсы тартатын заттардың біріне кәдімгі күріш жатады. Ол үшін қорапқа 3-4 см болатындай етіп күріш салынады. Аяқкиімнің табанын жоғары қаратып, аузын барынша ашып, күріш салынған қорапқа салу керек. Мұндай тәсілмен егер аяқкиім қатты су болмаса бөлме температурасында 3-4 сағатта-ақ құрғап қалады.
Сонымен бірге аяқкиім кептіруге арналған арнайы электр құрылғылары да бар. Олар кішкене кілемше және аяқкиімді іліп қоятын ілгіші бар ұзын түтікше түрінде болады. Бұл екеуін дүкендерден қолжетімді бағаға алуға болады. Электр тогы арқылы жұмыс істейді.

Тағы бір түрі — ультракүлгінді кептіргіш. Мұның бағасы сатылымда қымбат. Бірақ аяқкиім қандай ылғалда болса да 3-4 сағатта құрғатып береді әрі түрлі аяқ тері ауруларының болмауына септігін тигізеді.
Міне, кішігірім құпиялары осы. Аяқкиімдеріңізден су өтпесін! Әрдайым құрғақ та жылы жүргенге не жетсін?!

Дайындаған: Э.Базарбаева, ERNUR.KZ

Бұл диета түрі 3 күнде жүзеге асады. Бір күн бойы тек қана 1 дана қайнатылған жұмыртқа мен 300 гр сүзбе жеу керек. Қатаң диета болғанымен, нәтиже сізді қуантады: 3 күнде 5 кг тастай аласыз.

Ежелден-ақ нәзікжандыларды, тек олар ғана емес, артық салмақпен күресіп келе жатқан барлық адамзатты ойландырып келе жатқан сауал бүгінгі күні де өз маңызын жоғалтқан жоқ. Ол «Артық салмақтан қалай жылдам әрі тиімді жолмен арықтауға болады?» деген сұрақ.
Аз уақыттың ішінде денсаулыққа кері әсерін тигізбей, артық салмақтан арылтатын диета түрлері де көптеп жазылып жатыр.
Шындығында әркімнің ағзасының ерекшеліктеріне орай, әр түрлі диетаны ұстану маңызды. Маманмен кеңесу де өзіңіз үшін ыңғайлысы болмақ. Диетолог мамандарының айтуы бойынша ең ыңғайлы және жылдам салмақ тастауға сеп болатын зиянсыз диетаның 10 түрін ұсынамыз.

1. Голливуд таңдауы
Диетаның бұл түрі әлем жұлдыздарының арасында кең тараған. Диетаның ұзақтығы ЕКІ апта. Бұл диетада сіз тұз, қант және майдың қандай түрі болса да өте аз мөлшерде тұтынуыңыз қажет. Сонымен қатар, ұннан жасалған өнімдерден екі апта бас тартуыңызға тура келеді. Нәтижесінде 2 аптада 7 кг салмақтан арыла аласыз.

2. Қырыққабат-қорғаушы
Қырыққабаттың пайдасын тәптіштеп жату қажет емес. Қырыққабаттан жасалған майсыз тағам түрлері және қырыққабат салаты ның кез-келген түрі диетаның басты мәзірінде болуы шарт. Нәтижесі сізді қуантады. 1 аптада 5 кг-нан арыласыз!

3. Үш күнде керемет нәтиже
Бұл диетаға 9 күніңізді арнайсыз. 9 күнді 3 бөлікке бөліп, 3 саты бойынша жүзеге асырасыз. Алғашқы 3 күн: тек қана күріш тұтынасыз (салат, тағам түрі, кез-келген күріштен жасалған азық). Суды қалағаныңызша ішесіз. Бірақ, күріштен өзге майлы, ұн өнімдерін қолдануға болмайды! Екінші үштік: тек қана картоп. Қайнатылған картоптан жасалған тағам түрлері. Үшінші бөлікте: түрлі көкөністер. Кез-келген көкөністерді талғажу ету арқылы 9 күндік диетаны аяқтаймыз. Нәтиже: 7 кг-нан 9кг-ға дейін арықтауға болады.

4. Қарақұмық диетасы
Қарақұмық ағзаны шлактардан тазартып қана қоймай, артық майлармен де күресуге қауқарлы. Қарақұмық жармасын қайнату шарт емес, қайнаған суға 3-4 сағат бұқтырып қойсаңыз, тағамыңыз дайын. Ешқандай қоспасыз осы ТАҒАМДЫ тұтынсаңыз, 1 апта ішінде 5 кг-нан құтыласыз.

5. Сорпа диетасы
Өзіңіз сүйсініп ішетін сорпаның ішіне май, кеспе, картоп салмайсыз. Тұзды да аз мөлшерде салыңыз және нансыз ішу жылдам нәтижеге жетуге бастайды. 4-5 кг-нан сорпа ішіп жүріп-ақ арыла аласыз.

6. Модельдер үшін арнайы
Бұл диета түрі 3 күнде жүзеге асады. 1 күн бойы тек қана 1 дана қайнатылған жұмыртқа мен 300 гр сүзбе жеу керек. Қатаң диета болғанымен, нәтиже сізді қуантады: 3 күнде 5 кг.
7. Жемістер шырыны
Егер осы диета түрін таңдаған болсаңыз, сізден шыдамдылық талап етіледі. Өйткені, күні бойы 3 мезгіл апельсин, грейпфрут және лимон шырынын ішуіңізге ғана рұқсат. Қалған уақыттарда тек қана таза су ішуге болады. 3 күнде 5 кг.

8. Экспресс-диета
Бұл диетада азықты аз тұтынумен қоса, кешкі астан бас тарту ұсынылады. Бір күн бойы ұсынылған тағамды жей аласыз, тек кешкі ассыз. Бірақ, кешкі сағат 18:00-ге дейін: Таңғы ас: қайнатылған 1 дана жұмыртқа мен бір кесе қантсыз шәй. Таңғы ас пен түскі астың аралығындағы уақытта 200 гр сүзбе немесе майсыз айран. Түстік: буға пісірілген 150 гр тауық еті немесе балық, көкөніс салаты, жеміс. Кешкі ас: қантсыз шәй. Диета 5 күн жалғасып, 6 кг-нан арылтуға септігін тигізеді.

9. «Аштық жариялау» күндері
Ең жылдам диета түрі. Бұл диета 3 күнде 5 кг-нан арылтады. 3 күннің алғашқы және соңғы күні диетаға кіру және шығу күндері. Бірінші күн ағзаны аштыққа дайындап, соңғы күн тамақтану режиміне оралуға көмектеседі. Бұл күндері жеміс пен көкөністер жеуге ғана рұқсат етіледі. Диетаның екінші күні тек қана су ішіп, негізгі аштық күні болып есептеледі. Диетадан соң ақырындап тамақтану рационыңызды байытуыңызға болады.

10. Айран диетасы
Диетаның бұл түрі жылдам ғана емес, денсаулық үшін де пайдалы. Айранның құрамындағы дәрумендер мен микроэлементтер ағзаны тазалап, зат алмасуды реттейді. 1 апта бойы жалғасады. Күн сайын 1,5 литр айран ішу керек. Нәтижесінде 4-5 кг салмағыңызбен қоштасасыз.

Дайындаған: Г.ЖҰМАДІЛДАЕВА, ERNUR.KZ

Ол 40 жасқа келсе де сүрбойдақ жігіт еді, жақында үйленді. Сонымен, ол бойдақтықпен қоштасып,отбасы құрғысы келетін қыз-жігіттерге былай деп кеңес береді…

2019 жылы жүрегіңіздің қалауын, екінші жартыңызды тапқыңыз келе ме? Онда ең бірінші психологияңызды өзгертіңіз! Қалай?

Психологтар қандай да сұрағыңыздың жауабын сол нәрсені бастан өткізіп, белгілі бір нәтижеге жеткен адамнан ғана таба аласыз дейді. Осы орайда мен «Жалғыздықтан қалай құтылуға болады?» деген сауалымды Нұржан есімді танысыма қойған едім. Ол 40 жасқа келсе де сүрбойдақ жігіт еді, жақында үйленді. Сонымен, ол бойдақтықпен қоштасып, отбасы құрғысы келетін қыз-жігіттерге былай деп кеңес береді:

КЕҢЕС: Бірнеше жылда қаншама әйелмен танысып, сөйлесіп олардың психологиясын бес саусақтай біліп қалдым деп айта аламын.
Әйелдер психологиясын сәл-пәл өзгертпесе, олар ешқашан жалғыздығын ұмыттырар еркекті таппайтынын айтқым келеді.
Осы тұста мен оң жақта отырып қалған қыздарға және жалғызбасты әйелдерге ой саларлық мына бір тәмсілді айтқанды жөн санап отырмын. Бұны бір отырыста естіп едім. Бұл тәмсілде былай делінеді:
Қалалардың бірінде тұрмысқа шыққысы келетін қыз-келіншектерге арналған ерекше дүкен ашылыпты. Бұл дүкенде тек еркектер сатылады. Кез келген әйелге дүкен есігі ашық. Олар өздерінің талабына сай келетін күйеуді тауып таңдап, сатып ала алады. Дүкенге кіретін есіктің маңдайшасында төмендегідей 4 ереже жазылыпты.
1. Дүкенге тек бір-ақ рет кіре аласыз және бір рет аралаған қабатқа қайта орала алмайсыз.
2. Дүкенде 6 қабат бар. Қабат жоғарылаған сайын ондағы еркектердің сапасы мен бағасы да арта береді.
3. Өзіңізге ұнаған еркекті алғаннан соң дүкеннен шығарыласыз, яғни келесі қабатқа өте алмайсыз.
4. Дүкеннен бір ғана еркек сатып аласыз.
Бір әйел осы дүкенге келіп, өзіне күйеу іздемек болады. Бірінші қабаттың есігіне «Жұмысы ғана бар, мүлде үйленбеген жігіттер» деген жазу ілініпті. Оны оқыған әйел бірінші қабатты жөн көрмей, бірден екінші қабатқа көтеріледі.
Екінші қабаттың есігінде «Жұмысы бар ажырасқан еркектер» деп жазылып тұр. Әйелдің іздегені басқа болса керек, ол үшінші қабатқа қарай бет алады. Мұнда есіктің сыртына «Қызметі бар, ажырасқан, келбетті, сымбатты еркектер» деп жазылғанды оқыған әйел іздегенін тапқандай біраз ойланып тұрып қалады. Бірақ, ол есіктен кірместен төртінші қабатқа көтеріледі.
Дүкеннің төртінші қабатында «Қызметі бар, көрікті, өте сымбатты, асүй тірлігін ұршықша иіре алатын еркектер» деп жазылып тұр екен. «Керемет қой мынау» деген әйел өз ойымен келісе алмай бірер минут кідіріп тұрады, жылдам бесінші қабатқа көтеріледі.
Ал, бесінші қабатта «Қызметі, үй тірлігіне ебі бар ажырасқан және баласы бар, аса сымбатты романтик еркектер» деген жазу тұр. Есіктің тұтқасын ұстап кірмек болады. Қайтадан атқа шегініп, қайтадан алға ұмтылып ойланып қалады. Сосын оның «Жоқ, бұдан жақсысы керек маған» деген психологиясы алтыншы қабатқа жетелейді. Ой жетегіне ерген әйелдің алтыншы қабатқа көтеріліп келе жатып, осымен дүкеннің соңғы қабаты аяқталатынын ойлайды. «Артқа жол жоқ. Қандай болса да осы қабаттан бір еркекті алуым керек» деп өзін-өзі іштей көндіріп келеді. Алтыншы қабаттың есігіне жақындағанда басын көтеріп жазуды оқуда біраз қобалжиды. Батылданып көзін жоғары көтереді.
Ал, алтыншы қабаттың есігінде былай деп жазылып тұр екен: «Сіз – бұл қабатқа көтерілген №42356072 әйелсіз. Біздің дүкенімізге келгеніңізге алғысымызды білдіреміз».
Ашуы келген әйел «Неге бесінші қабаттағы еркектер арасынан таңдай салмадым. Жо-жоқ, үшінші қабаттағы да еркектер болар еді ғой» деп өзін жазғырады. «Мейлі, бірінші қабаттан-ақ сатып алайын» дегенімен, дүкен ережесі бойынша ол алтыншы қабаттан соң сыртқа шығарылады.
Қызық болғанда, бұл дүкенге кірген әйелдің барлығы дерлік алтыншы қабатқа дейін көтеріліп, басқа қабаттардың есігіндегі сөздерді ғана оқыған екен.
Осы мысал мен танысқан әйелдерді елестетеді маған. Кейбір әйелдердің жасына, сыр-сымбатына қарамай қарапайым еркектерге мұрын шүйіргеніне ашуым келеді. Әйелдердің сұранысын қанағаттандыру мүмкін емес қой. Расында, олар өздеріне қандай еркек керек екенін де білмейтін секілді. Немесе өздеріне ешкімді тең көрмейді. Әрине, мен барлық әйелге топырақ шашудан аулақпын. Мүмкін, маған тек сондай талабы мен өзіне деген сенімі тым жоғары әйелдер жолыққан шығар?!
Ал, еркектердің қалауы әйелдердікі секілді емес. Еркекке қандай әйел керек? Тек жаны мен тәнін бірдей жылытатын әйел болса жетеді. Ол үшін еркек тауды қопарып, ол үшін бәріне дайын болады. Әйтсе де, әйелдер бұны түсіне бермейтіні өкінішті. Менің мысалым әлі аяқталған жоқ. Әлгі әйелдерге арналған дүкеннің қарама-қарсы бетінде еркектер үшінде дүкен ашылыпты. Мұндағы ереже де әйелдерге арналған дүкендегідей. Бұл дүкен де алты қабаттан тұрады.
Бірінші қабатында «Тәні сұлу әйелдер» деп жазылып тұр екен. Екінші қабатта «Тәні де, жаны да сұлу, баласы бар әйелдер» деп жазулы. Ал басқа қабаттардың есігінде қандай жазу бар екенін еркектердің ешқайсысы білмейді екен. Өйткені ешкім екінші қабаттан жоғары көтерілмеген екен.
Бұл мысал әйел мен еркек психологиясының бір-біріне мүлде ұқсамайтынын білдіреді. Олардың қажеттіліктері, қалау тілектері де түрліше
Мысалдың өмірден алынғанына шүбәм жоқ. Әйелдер мысалдағыдай, «бұдан да жақсысы жолығып қалар?!» деп, біреуіне тоқтамай танысып уақытын созып жүре береді. Ал, біздің – еркектердің талабы екінші қабаттан аспайды. Дегенмен, дүкеннің алтыншы қабатына дейін көтерілетін әйелдер сияқты жігіттер де жоқ емес. Оларға және күйеу іздеген әйелдерге «2019 жылды да жалғыздықпен өткізгілеріңіз келмесе, психологияларыңызды өзгертіп, сәл төменгі қабатқа түсіңіздер» деп айтқым келеді.
Әрине, менің психологиямда да кемшіліктер болды. Ол кемшілік – «Мінсіз қыз іздеу» еді. Бір күні танысқан жас бір қызға кемшілігін айтып едім, ашуланды. Сосын ашуын смс-пен былай деп жазып жіберді: «Ханшайымды кездестіргіңіз келсе, алдымен өзіңіз Ханзада болыңыз. Мінсіз қызды іздейсіз-ау, ал өзіңіздің мініңізді көрмейсіз. Айнаға жақсылап қарасаңызшы, көз айналасында әжім, шашыңызға ақ түскен, тісіңізден-ақ қанша жасқа келгеніңіз көрініп тұр. Талабыңызды жоғарыдан сәл түсірмесеңіз, сіз ешқашан үйленбейсіз».
Өзімнен 15 жас кіші қыз осылай жазып жіберді. Бұл маған ой салды. Шынында, талабым тым жоғары екен. Айнаға қарадым да, талабымды төмендеттім. Сол арқылы психологиям да өзгерді. Жақсы қыздар көп екен ғой. Мен бақытымды таптым. Талабы мен психологиясын өзгерткен кез келген бойдақ жігіт пен «кәрі қыз» да осы жылы міндетті түрде отбасы құратынына сенімдімін» дейді.

Иә, оқырман, суда жүріп шөлдеген балықтай болмаңыз. «Суда жүріп шөлдеген балық» деген нені білдіреді? Яғни, бақыттың ортасында жүріп, бақытты басқа планетадан іздеп шатаспаңыз.

Табиғат ҚАЛЫБЕК, ERNUR.KZ

Асыл тасты әшекей бұйым таңдарда жұлдызшылардың айтқанына құлақ асқан артық болмайды.

Асыл тастарды жай әшекей үшін тақпаңыз. Өзіңіздің жұлдыз белгіңізге сәйкес келетінін таңдаңыз. Сонда ол сізді келеңсіз жәйттен сақтап, сәттілік әкеледі, тағдырындағы оң өзгерістерге ықпал етеді дейді болжамшылар. Ендеше, асыл тасты әшекей бұйым таңдарда жұлдызшылардың айтқанына құлақ асқан артық болмайды.

Тоқты
Бойында ашушаңдық пен қызуқандылығы, өзімшілдігі басым Тоқтыларға ұстамдылық сыйлайтын тастар таққан абзал. Айталық, әйел Тоқтылар жасыл түсті гауһар, анартас, ақшыл көк түсті аметист, циркон, қызыл түсті яшма таңдағаны дұрыс. Ал, Тоқты ерлерге анартас пен аметист тастары сәйкес келеді. Сондай-ақ, Тоқтыларға бақыт әкелетін тастың бірі — гаухар. Барлық ісінің сәтті жүзеге асуына сеп болып, аурудан, келеңсіз жәйттер мен көз өтуден сақтайды.

Торпақ
Торпақтар үшін бақыт тасы — аспан түстестер. Айталық, көгілдір ақық, жақұт тастары. Олар иесін, оның басындағы бағын көз тиюден сақтайды. Отбасына береке, жанына тыныштық, өміріне мамыражайлылық сыйлайды. Алайда ақықты тек 30 жасқа толмағандардың ғана таққаны абзал.

Егіздер
Егіздер белгісінде туылғандарға ұсақ көзді гаухар, топаз, зүбаржат тасы бар, артық безендірілуілері жоқ бұйымдар таққаны жөн. Оларға дәп осы тастар сәттілік әкеледі. Әйел Егіздер зүбаржат тасынан әшекей тақса, уайымшылдықтан арылып, салқынқанды болуды үйренеді. Ай тасын тақса, шаршауы басылып, көңіл-күйі үнемі көтеріңкі жүреді. Ал, Егіздер белгісіндегі ерлерге александрит тасы сабырлылық пен үйлесімді өмір сыйлайды.

Шаян
Шаянның асыл тасы — інжу, маржан, құлпырма тас, ай тас. Аталған түрлер оларға бақыт әкеледі. Нәзік жанды Шаяндарға астрологтар маңызды шешім қабылдар алдында маржан тасты әшекей, ал мансап қуағндар аметист, агат тастарын тағуға кеңес береді. Ерлерге келетін болсақ, оникс және қара агат тастары өзіне деген сенімділігін арттыратынын білген жөн.

Арыстан
Арыстандар үшін әшекей бұйымдарға келгенде алтыннан артығы жоқ. Сонымен қатар, лағыл, топаз және гаухар тасты зергерлік бұйымдар да пайдалы. Әрдайым өз ортасында беделін көтеріп, ерекшелендіріп тұрады. Әйел Арыстандар үшін анартас, топаз және лағыл тастарының да орны бөлек болуға тиіс. Ерлер үшін жұлдызшылар сәттілік шақырып, пессимизмнен арылтатын, еркектік қуатты арттыратын қызғылт-сары ақықты ұсынады.

Бикеш
Бұл белгіде туылғандарға көкшіл түсті нефрит минералы бақыт пен сәттілік әкеледі және сырт көздердің сұғынан қорғайды. Агат тасы тартымдылығын арттырып, энергетикасын жоғалтуына тосқауыл болады. Зүбаржат Бикештің отбасылық қарым-қатынасын қызғыштай қорыса, жақұт тасы бақытын еселейді. Бұл — нәзік жанды Бикештерге қатысты. Ал, үнемі эмоциясын жасыруға тырысып жүретін Бикеш-ерлер үшін лазурит көк тасы, яшма пайдалы.

Таразы
Таразы белгісінде туылған қыз-келіншектердің өміріне гаухар тасты жаңа бұйым міндетті түрде жаңа өзгерістер әкеледі. Сондай-ақ жақұт және жасыл ақық тастары сәттілік сыйлайды. Малахит тасы тартымдылығын арттырса, аметист жаман ойлардан арылтады. Көгілдір ақық таққан Таразылардың өмірінде гармония орнап, жан-жақты қабілеттері ашыла түседі. Ерлер үшін ең тиімдісі — ішкі күш-қуатты арттырып, келеңсіз жағдайлардан сақтайтын жылтыртас, аквамарин, үнему тура жолмен жүруге сеп болатын турмалин тастары.

Сарышаян
Сарышаяндардың таңдауы жасыл ақық, маржан және анартас яғни күрең-қызыл түсті асыл тастарға тоқтаса, қателеспейді. Маржан сарышаяндардың нәзіктігін көрсетеді және жасыл ақық жұмсақ мінезін байқатады. Анартас қиындықты жеңуге септігін тигізеді дейді жұлдызшылар.

Мерген
Мерген жұлзыдында туған жандар сары түсті топаз немесе көкшіл көзді мөлдір аметист тасын таққаны дұрыс. Аталған асыл тастар махаббаты жауапсыз қалғандарға көмектеседі, тас жүректерді жібітеді. Оған қоса, Мергендерге алтын бұйым, ақ алтын және күміс пайдалы. Жалқаулығын жеңіп, сәттілік шақыру үшін жолбарыс көзі тасынан көмек сұрауына болады. Қорқыныштан арылып, тыныш өмір сүргісі келетіндерге опал тасы көмектесе алады.

Тауешкі
Тауешкілерге әшекей ретінде сирек кездесетін, шебердің қолынан шыққан қолөнер бұйымдарының көп пайдасы тиеді. Өмірін жеңілдетіп, қиындықтан тез шығуына көмектеседі. Тауешкі белгісіндегі әйелдер көбіне мансап қуушылар болып келеді. Оларды қызғаныш пен бәсекеге толы осы жолда тау хрусталі, агат, қызғылт сары түсті ақық және топаз көп нәрседен сақтайды. Ал, ер-азаматтарға шақпақтас сенімділік сыйлап, александрит күш-қуат берсе, оникс күйзелістен арылтады. Әдетте, бұл белгідегі ерлер ешқандай әшекей тағуды құп көрмейді. Сондықтан аталған тастарды сағат не кілтке салпыншақ ретінде іліп қоюға болады.

Суқұйғыш
Суқұйғыш белгісінде туылғандарға жақұт және көкшіл түсті мөлдір асыл тас — аметист маңызды. Аметист әйел Суқұйғыштарға сүйкімділік сыйлап, отбасын сақтап қалуға көмектеседі. Әйелге тән нәзіктігін үстегісі келсе, інжу моншақтарын тағуына болады. Ал, ерлер нефриттің көмегімен өзін нық сенімді сезінеді.

Балықтар
Балықтарға өзен және теңіз інжуін таққан дұрыс. Бұл белгіде туылғандарға міндетті түрде ақ алтын, күмістен жасалған бұйымдар таққан жөн. Сондай-ақ, аквамарин тасы жан тыныштығын табуға, ашушаңдықты басуға көмектеседі. Аметист тасы Балықтардың отбасына сәттілік пен береке әкеледі.

Аударған: А.Бектұрғанова, ERNUR.KZ

Пицца — оңай дайындалатын тағамдардың бірі. Ал, оны ерекше әрі дәмді етіп пісіру қыз-келіншектердің шеберлігіне байланысты.

Әдетте, біреулер пиццаны дәмді ететін — оның түрлі салмаларының мол болуына мән берсе, енді бірі сапасын оның қамырымен өлшейді. Дәмді пицца пісіру үшін оның ерекше түрін іздейтін қыз-келіншектер көп. Ендеше, қабыл алыңыз!
Салмасы мол әрі ерекше тәсілмен, әдеттегі пиццаны дәмдірек, тойымды етіп дайындаудың түрін ұсынамыз.

Қажетті өнімдер:
1. 800 гр. ұн
2. 2 дана жұмыртқа
3. 6 ас қасық өсімдік майы
4. 10 гр. ашытқы
5. 2 ас қасық қант
6. 500 мл су
7. 1,5 шай қасық тұз
8. 5 дана шұжықша (сосиска)
9. 60 гр. ысталған шұжық
10. 30 гр. саңырауқұлақ
11. 1 дана тұздалған қияр
12. 2 дана черри қызанағы
13. 100 гр. қатты ірімшік
14. 10 гр. майонез
15. 10 мл кетчуп

Дайындалу тәсілі:

1. Қамырды илеп аламыз. Ол үшін табаққа жұмыртқа мен қантты, тұзды салып көпіршітеміз. Сосын жылы су құйып, барлығын араластырамыз.
2. Ұнды електен өткізіп, ашытқы қосамыз да, қамырды илейміз.
3. Қамырға өсімдік майын қосып, тағы бір илеп жібереміз.
4. Қамырды жақсылап илеп, майлықпен орап, 1 сағат жылы жерге қоя тұрыңыз.
5. Осы қамыр үш пицца жасауға жетеді.
6. Қамырды үш бөлікке бөліп жайып, формаға саламыз. Сонда қамыр формадан шығып тұруы тиіс. Енді қамырдың ортасына салманы салып шығамыз.
7. Шұжықшаларды ортасынан қақ бөліп кесіп, қамырдың айнала шетіне дөңгелектеп қойып шығамыз. Сосын формадан шығып тұрған қамырдың шет-шетін кесіп, шұжықшаның бетіне ораймыз.
8. Пиццаның ортасына майонез бен кетчупты жағыңыз. Оның бетіне ірімшікті үккіштен өткізіп, оның бетіне майдалап туралған шұжық пен тұздалған қиярды салыңыз. Содан соң саңырауқұлақты, қызанақты саласыз. Пиццаның бетіне жұмыртқа жағып, 220-250 градусқа қыздырылған пеште пісіріп ала беруге болады.

Дайындаған: Қ.Өмірзаққызы, ERNUR.KZ

Тіпті, әуежай немесе темір жол станциялары жоқ астана да бар екен.

Дүниежүзінде Сіздің де, біздің де білмейтініміз жетерлік. Соның арасында өз ерекшелігімен назар аудартатын астаналар да бар. Сол себепті, Сіздерге әлемдегі ерекше астаналар туралы қызықты деректер ұсынамыз.

1. Үндістанның ауысып тұратын астаналары Үндістанның Джамму және Кашмир деп аталатын біріккен штаттарының екі маусымдық орталықтары бар. Джамму штатындағы Джамму қаласы қазаннан наурызға дейінгі «қысқы орталық» болса, Кашмирдегі Сриганар қаласы наурыздан қазан айына дейінгі «жазғы орталық» болып есептеледі. Себебі, Джамму қаласында қыста, Сриганар қаласында жазда ауа райы қолайлы болады.

2. Танзания – екі астанасы бар ел Ал Танзания мемлекетінің екі астанасы бар. Тарихи астанасы Дар-эс-Салам мемлекеттің әкімшілік орталығы болса, Додома заңды астанасы болып есептеледі.

3. Лихтенштейн астанасы – станциясы жоқ қала Лихтенштейн астанасы Вадуцта әуежай немесе темір жол станциялары жоқ.

4. Мексика астанасы – шаңды қала Мехико – Мексиканың астанасы және ең үлкен қаласы. Федералды округте 20 миллион, ал Мексиканың өзінде – 8,9 миллион адам өмір сүреді. Бұл қалаға келгенде абай болу керек. Бұрын Мексиканың ауасы лас болғаны соншалықты, жыл бойы қаланың төбесі шаңнан көрінбейтін. Бүгінде биліктегілер бұл мәселені шешуге тырысып жатыр және ауа бірте-бірте тазару үстінде. Бұдан басқа, Мексикада шаңды дауылдар мен жер сілкінісі жиі болады. Бірақ, жер сілкінісі жиі болғанымен тым күшті болмайды.

5. Чехия астанасы – ескі сәулетті қала Чехия астанасы Прага – ғажайып пен жайлылықты қалап жүргендерге арналған жұмақ іспеттес қала. Себебі, Прага ескі көшелер мен көз тоймайтын көптеген көрікті жерлерімен кез-келген адамды баурап алады. Прага «ескі, жайлы қала» ретінде қыдырып келген туристердің есінде мәңгі қалатын жер десек те болады. Праганың ескі тарихи жерлерінің көркін ешқандай заманауи құрылғылар да өзгерте алмайды. Мұнда қаланың қажетті көрінісін сақтау үшін жерсеріктік антенна мен пластикалық терезелер орнатуға да тыйым салынған. Дегенмен, бұл Прагадан тек ескі кірпіш үйлер мен көшелерді ғана көруге болады дегенді білдірмейді. Ескі көрінісін сақтап қалған қалада көптеген заманауи ғимараттар да баршылық. Мысалы, танымал би үйі дәл осы Прагада орналасқан. Ал тағы біраз серуендесеңіз көптеген фабрикаларды, тіпті Эйфель мұнарасын да көре аласыз!

6. Италия астанасы – «қаланың ішіндегі қала» Рим өте танымал әрі басқа қалалардан айтарлықтай ерекшеленеді. Себебі онда көптеген тарихи көне ескерткіштер мен шіркеулер сақталған. Мұнда тіпті, «қаланың ішіндегі қала» Ватикан яғни, тағы бір астана – католик шіркеуі бар. Сондай-ақ, Римнің тек төрттен бір бөлігінде ғана тұрғын үй кешендері тұрғызылған, есесіне қалада серуендейтін жерлер көп. Бірақ бір барғаннан барлық көрікті орындарды тамашалап үлгеру мүмкін емес. Сондықтан, сізге осы әдемі астанада ұзақтау қыдырған дұрыс.

7. Таиландтың 21 сөзден тұратын астанасы Бұл қаланың атауы әлемдегі ең ұзын атау ретінде Гиннестің рекордтар кітабына енген. Бангкоктың ресми атауы тай тілінде: «Крун Тхеп Маханакхон Амон Раттанакосин Махинтараюттхая Махадилок Пхоп Ноппарат Ратчатани Буриром Удомратчанивет Махасатан Амон Пиман Аватан Сатит Саккатхаттийя Витсанукам Прасит» екен. Оны қысқартып «періштелер қаласы» деп атайды. Бірақ, қазір 21 сөздің кейбіреуі қолданылмаса да, Бангкоктың толық атауы балаларға мектепте міндетті түрде жаттатқызылады.

8. Израиль және Палестина мемлекеті – екі елге бір астана Иерусалим бірден екі мемлекеттің, яғни Израиль және Палестина мемлекетінің астанасы.

9. Испания астанасы – Мадрид Мадрид Испанияның дәл орталығында орналасқан. Ал қаланың орталығындағы Puerta del Sol алаңында нөл шақырымдық белгісі орнатылған. Одан барлық негізгі магистральдардағы жолдың қашықтығы есепке алынады.

10. Словакия астанасы – Братислава Әлем бойынша тек Братислава қаласы ғана екі мемлекеттің шекарасына жақын орналасқан астана.

11. Швейцария Швейцарияның ресми астанасы жоқ. Берн – тек федералды маңызы бар қала. Сондай-ақ, Науру штатының да жағдайы осындай. Жер көлемі 21 шаршы шақырымдай болатын Науруда астана салатын жер жоқ.

12. АҚШ астанасы – ел аумағына кірмейтін қала АҚШ-тың астанасы Вашингтон екендігін бәрі білгенімен, қаланың ресми түрде «Колумбия округі» деп аталатынын көбі біле бермейді. Бұл АҚШ-тың аумағына тәуелсіз аймақ. Сондықтан, қала халқының 15% -ның ана тілі ағылшын тілінен басқа тілдер. Вашингтон тұрғындарының саны 600 мыңнан асады, ал аптаның жұмыс күндерінде бұл сан 400 мың адамға көбейеді. Себебі, жұмысшылардың жартысына жуығы қала маңындағы елді мекендерде тұрады.

13. Бразилияның Рио-де-Жанейро қаласы Рио-де-Жанейро Еуропаның шекарасынан тыс еуропалық мемлекеттің астанасы болған тарихтағы жалғыз қала. Себебі 1815 жылдан 1822 жылға дейін Рио-де-Жанейро Португалия, Бразилия және Алгарвенің, яғни еуропалық мемлекеттің астанасы болған. Қазір, бұл қала Рио-де-Жанейро штатының астанасы болып тұр.

14. Фиджи астанасы – жағажайы жоқ мұхиттағы қала Фиджи — мұхиттағы шағын арал. Ал, Сува оның кішкентай астанасы. Бұл қаланың ауданы небәрі 2 мың шаршы шақырымды ғана құрайды. Таңғаларлығы, мұнда бірде-бір жағажай жоқ. Себебі, Сува – портты қала, мұнда тек кеме тоқтайтын жерлер ғана бар. Бірақ бұл Сувада айналысатын ештеңе жоқ дегенді білдірмейді. Сувада көптеген саябақтар мен дүкендер, сауда орталықтары, мұражайлар мен кітапханалар бар. Сонымен қатар, Фиджидің ресми тілі ағылшын тілі болғандықтан, мұнда келу үшін қандай да бір арнайы тілдерді үйренудің қажеті жоқ.

15. Палау астанасы Нерульмуд Нерульмуд деп аталатын Палау елінің астанасы орманның ортасында орналасқан және бірнеше үкіметтік ғимараттар ғана бар. Қала туристерді осы ерекшелігімен қызықтырады. Басында айтқанымыздай, осындай да қызықты дүниелер бар екен.

Дайындаған: Б.Ерман, ERNUR.KZ

Тағы оқыңыз: Әлемнің ең суық елдерінде болғыңыз келе ме?

Әлем халқын өзіне шақырған орындар

Егер ұрықты күз айында жинап алудан кешігіп қалсаңыз, ақпан айында жинауға да болады.

Көптеген қылқанжапырақты жасыл ағаштардың арасында көгілдір шырша элиталық өсімдіктер қатарына жатады. Оның ғажайып түр-түсі мен сәнді қылқандары және көрнекті түрі өзге ағаштардан ерекше. Егер жер көлемі жағынан мүмкіндік болса бұл өсімдікті кез-келген жан өз ауласының сәніне айналдыра алады. Дегенмен мәңгі жасыл ағаштың көшеті аз ақша тұрмайды. Сондықтан оны бүршігінен немесе қалемше көшеті арқылы өсіруге болады.

Ұрықты дайындағанда…
Тек көгілдір шыршаны ғана емес, сондай-ақ мәңгі жасыл ағаштардың кез-келген түрін өндіруді, тұқымды дайындаудан бастайды. Алдымен өзіңізге ұнайтын көгілдір шыршаның түрін таңдап алыңыз. Өсімдікте бүршік түйіндер қалыптасқанын қараңыз. Егер олар бар болса, күннің салқын ауа-райында түйіндерді барынша көп етіп жинап алыңыз. Тұқым неғұрлым көп болған сайын сіздің де шыршаны өсіру мүмкіндігіңіз жоғары болады.
Бүршіктен өнетін шыршаның 30-40 пайызы ғана толықтай тура өзінің алынған негізгі шыршасына ұқсайтын болады, ал өзгелері біршама өзгеріске ұшырап, көгілдір шырша емес, көгілдір жасыл немесе жасыл кәдімгі шырша өніп шығады. Бұл ұрықтан көбейтудің негізгі мәселесі. Яғни ұрықтан көбейтілген өсімдікте негізгі аналықтың белгісі аз мөлшерде ғана болады.
Егер ұрықты күз айында жинап алудан кешігіп қалсаңыз, ақпан айында жинауға да болады. Алайда оны тек маусым айының аяғында ғана қондыра аласыз. Оның өзінде жазы салқын болатын аймақ болғаны жөн. Әйтпесе тұқым ыстық ауа-райына күйіп кетеді.

Тұқымы жылы жерді жақсы көреді
Жинап алынған түйіндер қабыршағын жарып, дәнін беру үшін жылы жерге орналастыру керек. Арнайы орындарда түйіндер бір-екі тәулік ішінде-ақ өз нәтижесін береді. Себебі арнайы орындарда түйінді қабығын жарып шыққанша 40-42 градус ыстыққа қояды. Бірақ үй жағдайында мұндай температура жасай алмайтындықтан, түйіндерді жіңішке картон қорапқа салып жылу батареясының үстіне қойған дұрыс. Ал батареясы жоқ үйлер үшін жылы еденнің немесе асүйдегі шкафтың ең жоғары сөресіне қою керек. Жоғарыда ыстық қатты болатындықтан, қауызды жарып шығу процесі де тездейді.
Сондай-ақ тұқымды жинамай арнайы дүкеннен сатып алуға да болады. Тек ондай кезде 1-2 жылдық тұқымды алған жөн. Себебі кейбір тұқымдар қоймада ұзақ сақталып қалады. Ал ол тұқымның өніп кетуі қиын болады.

Тұқымды үй жағдайында өндіріп алуға болады
1. 1 пайыздық калий перманганаты ерітіндісін дайындау (100 мл суға 1 гр марганец ерітіндісі)
2. Дайындаған ерітіндіге тұқымды салып 2-3 сағатқа қалдыру керек.
3. Тұқымды қағаздың немесе сулықтың бетіне шығарып кептіріп алу қажет.
4. Барлық кепкен дәндер матадан тігілген қалташаға салынады.
5. Қалташаны шыны құтыға салып, қақпағын жауып, тоңазытқыштың ең салқын бөлігіне қойылады.
6. Дәл осы күйінде келешек шыршалар көктем шыққанша ұйықтайды ( ақпан айында жиналған жағдайда 20 маусымға дейін тұрады)

Көгілдір шыршаны отырғызу үшін…
Алдымен көктем шыға қысқы ұйқыда жатқан ұрықты ояту керек. Ол үшін оларды бір түнге тамыр шығаратын дәрі құйылған ерітіндіге саламыз. Ылғалды болған тұқым тез өнеді. Ертеңіне суда тұрған тұқымды алып қондыра беруге болады.

Ашық топырққа қондыру әдісі
Көктемгі үсіктердің беті қайтып болған соң, сәуір айының аяғына таман дайын дәндерді ашық топыраққа егу керек. Алдымен жерді қазып ұяшық жасап алып, ішіне шымтезекке ірі құм мен топырақты араластырып, толтыру керек немесе қылқанжапырақтыларға арналған тыңайтқышпен топырақты араластыруға болады. Көгілдір шыршаны ашық топыраққа қондырған кезде ұрықты жиі себу қажет.

Жұмыс ретімен жасалуы керек:
топырақты жақсылап, нығыздау;
бетінен тұқымды 2-3см аралықта етіп сеуіп шығу;
шымтезек пен ағаш үгіндісі (опилка) бірдей мөлшерде араластырып, дайын қоспамен ұрықтың бетін 1,5 см қалыңдықта жауып шығу қажет;
беті толықтай жабылғаннан соң аздап су шашу керек; беті үлдірмен (пеленка) жабылады;
үлдір астындағы топырақтың ылғалдылығын жиі тексеріп, ара-тұра желдетіп алған жөн;
алғашқы өскін үш аптада өніп шығады, олардың мықты дегендерін алып қалып, араларын 6 см қашықтықта сирету қажет; өніп шыққан көшетке күнделікті таңертең су бүркіп отыру керек. Тек артығымен болмағаны жөн. Артық ылғал түрлі вирустық ауруға шалдықтырып, шыққан өнімді жойып жібереді.

Осы күйінде шырша келесі жылғы көктемге дейін қалады. Жаздың аптап ыстығында топырағының құрғап кетуінен сақ болыңыз.

Пластикалық ыдысқа қондыруға болады
Шыршаны үй ішінде өндіруге де болады. Ол үшін жалпақ әрі терең қақпағы бар пластикалық құты дайындап алыңыз. Себебі пластикалық құтылар қақпақтары толық жабылып тұратындықтан өте ыңғайлы.

Жұмыс жасау тәртібі:
Топыраққа құрғақ құм мен шымтезек араластырып, дайындаған ыдысқа толтырып салу қажет;
Жақсылап су сеуіп шығу керек;
Тұқым сеуіп, топырақты қолмен немесе шанышқымен себілген дәндер топырақпен жабылатындай етіп араластырылады;
Ыдыстың қақпағын нығыздап жауып, күннің көзі тікелей түспейтін, бірақ жылы жерге қойылады;
Топырағы кеуіп бара жатқан кезде ашып су сеуіп тұру керек;
Дәндер өніп кішкене көріне бастаған кезде қақпақты ашу қажет;
Жазда ыдысты далаға шығарып үлкен ағаштың көлеңкесіне қою керек;
Жас өнімді келесі жылы көктемде мамыр айында топырақ жылыған соң өзіңіз қалаған орынға отырғызуға болады;

Шыршаны қаламшалау арқылы өсіру

Көптеген бағбандар сәндік қылқанжапырақты өсімдіктерді өз негізін сақтап қалу үшін қаламшалау тәсілі арқылы өсіргенді жөн көреді. Көгілдір шыршаны да дәл осы жолмен өндіріп көбейтуге болады. Мұны көктемде мамыр айында ағаш шырынының қозғалысы кезінде жасаған дұрыс.
Қаламшалау үшін 4 жыл мен 10 жыл арасындағы шырша ағашы таңдалады. Себебі мұндай ағаштардың бұталарының өніп кету деңгейі жоғары. Ағаштың бүйір жағындағы 6 – 10 см болатын өскіндерінен 3-4-еуін жұлып алу керек (пышақпен кесуге болмайды). Жұлып алғанда түбінде ескі ағаштан кішкене қалдық қалатындай етіп, таңертең немесе бұлтты ауа-райында алу қажет.
Жоғарыда тұқым арқылы өндіру жолдарының барлығы қаламшалап өндіруге де тура сол қалпында қолданылады. Сондай-ақ бұл өндіру жолдары кез-келген қылқанжапырақты өсімдікке қолдануға жарайды. Сондықтан аулаңызды көгілдір сәнді шыршадан бастап мәңгі жасыл өсімдіктің өзге де түрлерімен толықтыра аласыз.

Дайындаған: Э.Базарбаева, ERNUR.KZ

Тағы оқыңыз: Қыста ылғал киімді қазанға салып кептіріп алуға болады.

Қазіргі таңда бүкіл әлем дамыған технологияның көмегіне көп жүгінеді. Яғни, әр уақытта пайда болып жатқан құрылғылар адамдардың күнделікті тіршілігін жеңілдетуге үлкен көмек көрсетеді.

Дүниежүзіндегі жаңалықтар ешқашан тоқтаған емес. Сол сияқты әрдайым гаджеттердің де жаңа үлгілері пайда болып жатады. Сондықтан, бүгін біз Сіздерге 2019 жылы шығатын үздік гаджеттер тізімін ұсынамыз.

1. Samsung Galaxy Flex икемді смартфоны Гаджет Galaxy F атауын алады және екі негізгі экран болады. Экранның сыртқы жағын қолданғанда қарапайым смартфон болып жұмыс істейді, ал оны ашқан кезде пайдаланушы екі экранды шағын планшет ретінде қолдана алады.Samsung ұсынатын смартфон 2019 жылдың наурыз айында шығады және бағасы 1 770 АҚШ долларынна тең болады деп күтіліп отыр.

2. Microsoft Holens-2 Microsoft HoloLens – бейнелі қосымшалармен шынайы әрекеттесуге мүмкіндік беретін көзілдірік. Microsoft HoloLens-тің бірінші нұсқасы жылдың басында, ал екінші нұсқасы 2019 жылдың екінші жартысында шығады деп жоспарлануда. Екінші нұсқа түпнұсқаға қарағанда мықтырақ, яғни оның өз қуатымен жұмыс жасау уақыты бірінші HoloLens-қа қарағанда әлдеқайда көп болады. Сондай-ақ, 2 жасанды интеллект жүйесіне арналған жеке процессоры бар гаджеттің бағасы – 3000 АҚШ долларына тең. Айта кетейік, HoloLens бастапқы үлгісін осыдан үш жарым жыл бұрын ұсынған екен.

3. Экраны алмаздан жасалған смартфондар Алмаз экраны бар алғашқы смартфон 2019 жылы шығады! Америкалық Akhan Semiconductor смартфондарының алмаз дисплейлері қазіргі экрандарға қарағанда алты есе берік және он есе төзімді болатын технологиямен әзірленеді. Қазіргі таңда смартфонның жұмыс қабілеттілігіне көз жеткізу және сенсорлық экрандармен дұрыс жұмыс істеуіне кепілдік беру үшін өндірушілер құрылғыны сынақтан өткізуде. Сондай-ақ, зерттеушілер күн астында немесе жарық көздері көп жерлерде құрылғыны пайдаланғандағы шағылысу қасиеттерін азайтумен айналысып жатыр.

4. «The Last Of Us Part II» бейне ойыны «Қорқынышта өмір сүру» жанрындағы The Last Of Us ойыны алғаш рет 2013 жылы шықты және бірден оң пікірлерге ие болды. «Metacritic» әлемдік рейтингінде ол 100-ден 95 ұпай жинаған, бұл «жалпының бірдей мойындауы» дегенді білдіреді. Сонымен қатар, бір жыл ішінде ойынның 7 млн. көшірмесі сатылады екен.

5. 5G интернет жылдамдығын қолдайтын смартфондар 2019 жылы 5G дәуірі басталады және сымсыз желілерде деректерді беру жылдамдығы 1-2 Гбит/с деңгейіне дейін жетеді, бұл сымды интернетке қарағанда 10-20 есе жылдамырақ. Сарапшылардың айтуынша, 2024 жылға қарай мобильді трафиктің 20%-ы 5G қолдайтын құрылғылар арқылы өтеді. Мұндай смартфонның алғашқы үлгісі ақпан айында Барселонада өтетін «MWC 2019» көрмесінде «OnePlus» брендімен ұсынылады.

6. 5G интернет жылдамдығын қолдайтын ноутбуктар 2019 жылдың соңына қарай пайдаланушылар 5G модемін қолдайтын ноутбук сатып ала алады. Ноутбуктарға арналған 5G модемдерін Intel компаниясы әзірлейді. Ондағы негізгі мақсат – ең жоғары гигабитті жылдамдықты қолданысқа енгізу.

7. Алғашқы Porsche Taycan электромобилі Электромобиль жасау бүкіл әлем бойынша қарқын алып келеді. Сондықтан, Porsche де 2019 жылы өзінің «Тaycan» электрокөлігінің сатылымын бастайды. Taycan қолданыстағы көлікті бейімдеу арқылы емес, басынан электромобиль ретінде әзірленген. Электромобиль өндірісі 2019 жылдың ортасынан кейін басталады. Бастапқыда өндірушілер жыл сайын 20 мың электромобиль шығаруды жоспарлап отыр, алайда алдын ала тапсырыстар берілсе, көлік саны 30 мыңға дейін көбейуі мүмкін. 800 вольт тоқ күшімен қуаттау жүйесі орнатылатын электромобиль 20 минут ішінде 400 шақырымға жететін қуат алады, ал толық қуатпен 480 шақырым жүруге болады.

8. Алғашқы Harley-Davidson LiveWire электромотоциклі Мотоциклдің жылдамығы 4 секундта 100 км/сағ. дейін жетеді және бір толық қуатты аккумуляторлармен 80 шақырым жүре алады. Harley-Davidson LiveWire ұсынған электромотоциклдің техникалық сипаттамалары: қозғалтқыш — 55 кВт, салқындату – май күшімен, қуаты — 74 ат күші, дөнгелектерінің биіктігі — артқысы 43 см және алдыңғысы 45 см және салмағы — 210 келі.

Міне, 2019 жылы шығатын жаңа гаджеттердің үздік деп танылғаны осылар. Әрине, бұлар тек жарияланғаны ғана, әлі де гаджет саласында жағымды жаңалықтар көп болуы әбден мүмкін. Біз сол жаңалықтың барлығын осында ұсынып отыратын боламыз.

Дайындаған: Б.Ерман, ERNUR.KZ.

Сіз мойныңызға алқаны қандай мақсатта тағасыз? Сән үшін бе, әлде кемшілігіңізді жасыру, я болмаса жұрттың назарын алқаға аудару… Мейлі, қандай мақсатта тақсаңыз да оны сауатты үйлестіре білсеңіз болғаны.

Есімі Гиннесс рекордтар кітабына енген, әлемдегі ең табысты әйел-әнші Мадоннаның «1 метр матадан әдемі көйлек тігіп киюге де, оны еден жуатын шүберекке айналдыруға да болады» деген сөзі бар. Дәл сол сияқты таққан бір ғана алқаңыз көркіңізге көрік қосуы да, керісінше сұлулығыңызға сын келтіруі де мүмкін. Бұл үшін алқа тағудың өзіндік ережесін білгеніңіз жөн.

АЛҚА ДА КИІМ СИЯҚТЫ...

1.Алқа киім секілді, мерекеге, маңызды кездесулерге, кеңсеге, күнделікті, той-томалаққа арналған боп бөлінеді. Күнделікті және кеңсеге арналған киімдердің мойыны көбінесе «О», «V» образды болып келеді. Мұндай киіммен нәзік алқа таққан дұрыс. Киімнің мойны квадрат пішінінде ойылған болса, кулоны бар алқа тағу керек.
2. Алқа макияж сияқты, күздік, қысқы, көктемде тағатын, жаздық болып бөлінеді. Алқаны киген киімнің материалына сай тағу керек. Қалың киіммен былғарыдан жасалған алқа тағылса, ал жұқа, жеңіл киімге мейлінше нәзік тағыншақ дұрыс.
3. Алқа жас талғайды. Жас ұлғайған сайын тағыншақтардың санын да, көлемін де кеміту керек.
4. «Салмақты-жеңілтек» ережесі. Киіміңіз неғұрлым ашық-шашық болса, нәзік, алыстан менмұндаламайтын алқа таққан жөн. Ал, бөксеңіз бен көкірегіңізді жасырып тұратын салмақты киіммен (мысалы кең көйлек т.б.) «айқайлап» тұратын алқа үйлесім табады. Сол секілді егер көйлегіңіздің мойны терең ойық болса, онда нәзік, ал жағалы киіммен ұзын да жуан баулы алқа тағу қажет.
5. «Ұзын-қысқа» ережесі. Көйлектің мойны неғұрлым ойық, ашық болса, мойынға жабысып тұратын алқа, ал моны жабық (мысалы водолазка) киіммен ұзын алқа таққан дұрыс. Сондай-ақ, ұзын мойынға қысқа алқа, ал қысқа мойынды ұзартып көрсету үшін ұзын алқа таққан абзал.
6. «Киім түсіне қарай таңдау» ережесі. Егер киім бір түсті болса, түрлі-түсті тастардан безендірілген алқа, ал киім бірнеше түстен құралса, онда бір түсті алқа тағу керек.
7. Алқа сырға мен жүзікпен жарасым табуы тиіс. Бижутерия мен зергерлік бұйымды, алтын мен күмісті бірге тағуға болмайды.

ӘЙЕЛДЕРДІҢ АЛҚА ТАҒУЫ ҚАЛАЙ БАСТАЛҒАН?

«Отбасы хрестоматиясы» кітабында алқа тағудың қалай бастау алғаны туралы жазылған. Онда былай делінеді:
«Сүлеймен Былқыс патшаның атағын естіп, оны көрмекке ынтық болады. Оған: «Бір Жаратушының атымен бастаймын. Маған келіп, қонақ болып, сән-салтанатымды көр» деп хат жазады. Хатқа мөр басып, оны бәбісекке береді де:
– Мына хатты жылдам Былқыс патшаға жеткіз! — деп бұйырады. Бәбісек хатты тістеп ханшайымның ордасына кірсе, ол ұйықтап жатыр екен. Ол түндіктен кіріп, хатты оның бас жағына қояды. Қыз оянбайды. Болмаған соң қыздың көкірегінен шоқып оятады. Былқыс хатты оқып, Сүлейменнің шақыруын қабыл алады. Бәбісектің шоқыған жері Былқыстың көкірегінде тыртық боп қалып қояды. Ол қорқып кетіп:
– Уа, Алла, мен Былқысты оятпақшы болып, оның көкірегін жаралап алдым. Бұл жайды Сүлеймен патша білсе, мені өлтіреді. Мені құтқара гөр, — деп Тәңірге жалбарынады. Сол кезде Жебірейіл періште пейіштен дүр гауһармен өрнектелген алқа әкеліп, ханшайымның мойнына тағыпты. Былқыс сол заматта хор қызынан кем түспейтін аппақ аруға айналады. Сарайдағы қыз-келіншектер оның алқасын көріп есінен танады. Олар да ханшайымға еліктеп, асыл тастардан алқа жасатып, мойындарына таға бастайды. Содан бастап әйелдердің алқа тағуы сәнге айналған екен».

Жазира СМАҒҰЛОВА, ERNUR.KZ