1465 жылы іргесі қаланған Қазақ еліне биыл 550 жыл. Бүгінге дейін еңбектері ел есінде қалған тұлғаларды санап көрсек деймін. Тарихымыздағы басты 550 тұлға кімдер? Бірнеше санатқа бөліп, бірге жинастырып көрейік.

(Тізім жаңартылып отырады, пікір қосып отырыңыздар)

ЕЛ БАСШЫЛАРЫ

1. Керей хан
2. Әз-Жәнібек хан
3. Бұрындық хан
4. Қасым хан
5. Момыш хан
6. Тайыр хан
7. Тоғым хан
8. Ахмет хан
9. Бұйдаш хан
10. Хақ-Назар хан
11. Шығай хан
12. Тәуекел хан
13. Есім хан
14. Салқам Жәңгір
15. Батыр хан
16. Әз-Тәуке хан
17. Қайып хан
18. Болат хан
19. Әбілқайыр хан
20. Әбілмәмбет хан
21. Абылай хан
22. Бөкей хан
23. Жәңгір хан
24. Кенесары хан
25. Жұмабай Шаяхметов
26. Дінмұхамед Қонаев
27. Нұрсұлтан Назарбаев

БАТЫРЛАР

1. Қабанбай
2. Бөгенбай
3. Наурызбай
4. Райымбек
5. Қарасай
6. Исатай
7. Махамбет
8. Амангелді
9. Ағыбай
10. Батыр Баян
11. Жалаңтөс Баһадүр
12. Тама Есет
13. Есет Көтібарұлы
14. Оспан
15. Жанқожа
16. Сырым
17. Шақшақ Жәнібек
18. Қасым Қайсенов
19. Бауыржан Момышұлы
20. Талғат Бигелдинов
21. Әлия Молдағұлова
22. Мәншүк Мәметова
23. Төлеген Тоқтаров
24. Мәлік Ғабдуллин
25. Рақымжан Қошқарбаев

АҚЫНДАР

1. Қазтуған
2. Ақтамберді
3. Шалкиіз
4. Бұқар жырау
5. Доспамбет
6. Үмбетей
7. Сүйінбай
8. Дулат Бабатайұлы
9. Шәкәрім
10. Иса Байзақов
11. Қасым Аманжолов
12. Ілияс Жансүгіров
13. Мағжан Жұмабаев
14. Мұқали Мақатаев
15. Қадыр Мырза-Әлі
16. Олжас Сүлейменов
17. Тұманбай Молдағалиев
18. Абай
19. Жамбыл
20. Сүйінбай
21. Мұхтар Шаханов

ЖАЗУШЫЛАР

1. Мұхтар Әуезов
2. Әбіш Кекілбаев
3. Әбдіжәміл Нұрпейісов
4. Мұхтар Мағауин
5. Дулат Исабеков
6. Ғабит Мүсірепов
7. Бердібек Соқпақбаев
8. Жүсіпбек Аймауытов
9. Бейімбет Майлин
10. Сәбит Мұқанов
11. Ғабиден Мұстафин
12. Ілияс Есенберлин
13. Шерхан Мұртаза
14. Асқар Сүлейменов
15. Төлен Әбдік

ӘНШІЛЕР

1. Ақан сері
2. Біржан сал
3. Жаяу Мұса
4. Үкілі Ыбырай
5. Сегіз сері
6. Мұхит Мералыұлы
7. Қаракесек Мәди
8. Балуан Шолақ
9. Майра Уәлиқызы
10. Әміре Қашаубаев
11. Күләш Байсейітова
12. Ғарифолла Құрманғалиев
13. Бибігүл Төлегенова
14. Роза Бағланова
15. Нұрғали Нүсіпжанов
16. Ескендір Хасанғалиев
17. Роза Рымбаева
18. Нағима Есқалиева
19. Батырхан Шүкенов
20. Ақжол Мейірбеков
21. Бақтияр Тайлақбаев
22. Мақпал Жүнісова
23. Нұрлан Өнербаев
24. Бекболат Тілеухан
25. Ермек Серкебаев
26. Кенен Əзірбаев
27. Манарбек Ержанов
28. Əсет Найманбайұлы

ӨНЕР АДАМДАРЫ

1. Құрманғазы
2. Тәттімбет
3. Сүгір
4. Дина
5. Дәулеткерей
6. Қазанғап
7. Ықылас
8. Ілия Жақанов
9. Нұрғиса Тілендиев
10. Шәмші Қалдаяқов
11. Шара Жиенқұлова
12. Тұңғышбай Жаманқұлов
13. Құдайберген Сұлтанбаев
14. Шәкен Айманов
15. Әбілхан Қастеев
16. Досхан Жолжақсынов
17. Сабира Майқанова
18. Әмина Өмірзақова
19. Серке Қожамқұлов
20. Әмен Қайдар

СПОРТШЫЛАР

1. Қажымұқан
2. Әмин Тұяқов
3. Ғұсман Қосанов
4. Мұстафа Өзтүрік
5. Шәміл Серіков
6. Жақсылық Үшкемпіров
7. Дәулет Тұрлыханов
8. Владимир Смирнов
9. Шоқыр Бөлтекұлы
10. Әлжан Жармұхамбетов
11. Серік Қонақбаев
12. Бекзат Саттарханов
13. Ермахан Ыбырайымов
14. Бақтияр Артаев
15. Бақыт Сәрсекбаев
16. Серік Сәпиев
17. Илья Ильин
18. Александр Винокуров
19. Тимур Сегізбаев
20. Құралбек Ордабаев
21. Сейілда Байшақов
22. Ольга Шишигина
23. Нелли Ким
24. Ольга Рыпакова
25. Юрий Мельниченко
26. Василий Жиров
27. Марат Жыланбаев

ҒАЛЫМДАР

1. Шоқан Уәлиханов
2. Ахмет Байтұрсынов
3. Қаныш Сәтпаев
4. Рәбиға Сыздықова
5. Ишанбай Қарақұлов
6. Әлкей Марғұлан
7. Ермұхан Бекмаханов
8. Манаш Қозыбаев
9. Ыбырай Алтынсарин
10. Санжар Асфендияров
11. Евней Букетов
12. Ақселеу Сейдімбек
13. Əлімхан Ермеков

ҚОҒАМ ҚАЙРАТКЕРЛЕРІ

1. Асан Қайғы
2. Төле би
3. Қазыбек би
4. Әйтеке би
5. Мұстафа Шоқай
6. Әлихан Бөкейханов
7. Міржақып Дулатов
8. Жұмабек Тәшенов
9. Хəлел Досмұхамедов
10. Тұрар Рысқұлов

24kz арнасындағы Келіссөз бағдарламасының 30 шілдедегі тақырыбы әлеуметтік медианың қоғамдағы орны, пайдасы мен зиянды тұстарына арналды.

Нетикет деген не?
Еркіндік алаңы ғаламторда ережелер не үшін керек? Неге адамдар өздерін шектеуі керек? Бұл кім үшін керек?



Бұл қолданушылардың өздері үшін қажет және бұл ережелерді ойлап тапқан да интернет қолданушылары. Нетикетті ұстанғысы келмейтіндер, қарсы шығатындар әлбетте бар. Интернетте маскамен, никнейммен жүретіндер, аноним трольдар, ойдан шығарылған фейк кейіпкерлер бар. Ал біреулер үшін ережелер бұзылуы үшін де болуы керек. Нетикетті қолдаушылар, ұстанушылар көбейген сайын біздің онлайн ортадағы іс-әрекеттеріміз, тақырыптарымыз, диалогтарымыз, қарым-қатынастарымыз да түзеле түспек. Сондықтан виртуал өмірді де бір өмір ретінде қабылдайтын болсақ — нетикет бізге керек.

Нетикеттің 10 ережесі
1994 жылы интернетте Netiquette атты кітап пайда болды. Бұл кітапта нетикеттің негізгі 10 ережесі жинақталған. Бұл ережелер арқылы виртуалдағы өміріміз оңай және қарапайым бола түспек.

Ереже №1: Адаммен сөйлесіп отырғаныңды ұмытпа

Интернетте жиі бұзылатын ережелердің бірі. Қолданушылардың көбі компьютердің ар жағында адам отырғанын ұмытып кетеді. Ұмытпа, монитордың ар жағында компьютер емес, адам отыр. Ренжітіп алу оңай.

Ереже №2: Виртуал өмірде де шын өмірдегі стандарттарыңды ұстан

Интернет аноним орта сияқты болып көрініп, адамға сондай сезім береді. Дөрекілігіңе ешкім ештеңе демейтіндей болып көрінеді. Алайда қарсыңдағы адаммен әдеп бойынша сөйлесу керек, заңға қарсы әрекет те жасауға болмайды.

Ереже №3: Киберәлемде екеніңді ұмытпа

Әр сайттың, форумның, қауымдастықтың өз ережелері бар. Оларды аттап кетуге болмайды. Бұрыннан қалыптасып қалған виртуал топтардың өзіндік ережелері, қағидалары болады. Оларға қосылмастан бұрын алдымен сырттай бақылай тұрған дұрыс.

Ереже №4: Басқалардың уақыты мен мүмкіндіктерін сыйла

Желіде бір нәрсені бөліспестен бұрын ойланып көр, бұл шынымен бәріне қызық па, керек пе? Мүмкін бәрі көріп болған шығар жаңалығыңды? Бәлкім тек белгілі бір аудиторияға ғана арнап бөлісу керек шығар? Егер біреулер саған “бұл қызық емес” десе — демек, ол қызық емес. Ешкімді жалықтырма және бөліскен нәрсеңе басқалардан жылдам реакция күтпе.

Ереже №5: Репутацияңды сақта

Интернеттегі репутацияның маңызы реал өмірдегіден еш кем емес. Виртуалдағы барлық адамдар сені тани бермес, бірақ сенімен интернетте де бірге жүрген таныс адамдарың бар ғой. Сондықтан маска тақпай, барынша шынайы болған дұрыс.

Ереже №6: Басқаларға көмектес

Интернетте ақпарат көп. Бірақ, барлық сұрақтарға жауап табыла бермейді. Кей тар тақырыптарда көмек сұраған адамдарды айналып өтпе. Мәселелерін шешуге көмектес. Виртуал өмірде де жақсылық жасап отыруды ұмытпа.

Ереже №7: Кикілжіңге кірме

Интернет пікірталас алаңы болғандықтан барлығы сенімен бір пікірде болуы мүмкін емес. Әлбетте түрлі түсініспеушіліктер, қызу пікірталастар болады. Басқаның пікірін құрметте, кикілжіңге, дау-дамайға кірме. Тәжірибелі қолданушының жүйкесіне тие алам деп ойлама. Керісінше өз жүйкеңді құртасың, сүйкіміңді кетіресің. Игнор қоюды үйрен.

Ереже №8: Жеке бас құпиясын сақта

Басқалармен жеке хабарламаларыңды көпшілікке көрсетпе. Рұқсатсыз ешкімнің жеке фотоларын, мекенжайын, телефон номерлерін жариялама. Ешқашан!

Ереже №9: Мүмкіндіктеріңді асыра пайдаланба

Виртуал әлемде түрлі деңгейде, түрлі тақырыптар қозғалады. Өзіңнің білімің артық, деңгейің жоғары жерлерде басқаларды кемсітпе, дөрекілік танытпа. Сайттарда админ немесе модератор ретінде күш қолданба. Қолданушыларды сыйла.

Ереже №10: Қателерді кешіруді үйрен

Виртуал әлемде де жаңылмайтын тұяқ жоқ әрине. Басқалардың кемшіліктерін түсін, қателерін кешір. Өзіңнің де қателеріңді еске ал.

Әлеуметтік медиа бойынша кеңестер

1. Лайк, репост сұрай берме;
2. Рұқсатсыз фото, видео шығарма;
3. Жұрттың бәрі бөліскен нәрсені бөліспе;
4. Ақпаратты тексермей шығарма;
5. Мас, ашулы, көңілсіз кезде ештеңе жазба;
6. Хэштегтерді орынсыз қолданба;
7. Құттықтауларды ұмытпа;
8. Грамматика және орфографияны сақта;
9. Адамдарды орынсыз тегтеме;
10. Топтарға өз келісімінсіз қоса берме;

Футбол комментаторлары ең көп сынға ұшырайтын мамандықтардың бірі. Команда ұтса да, ұтылса да сыналады. Біреуге дауысы, біреуге сөйдеу мәнері жақпайды. Бірақ, көпшілік олардың түрлерін, қалай жұмыс істейтіндерін білгісі келеді деп ойлаймын. Өзім де солардың қатарында едім. Сондықтан комментатор досымыз Ермұхамед Мәуленге өтініш білдіріп, Қазспорт арнасындағы бір ойынды қалай жүргізетіндерін көргім келетінін айтқан едім. Жақында сондай сәт туды, комментаторлармен бірге Ордабасы — Оқжетпес матчын қарап қайттым.


Кішкентай ғана кабинаның ішінде 2 комментатор отырады. 4 монитор тұр. Олардың екі шетіндегі мониторлар комментаторлардың интернетке кіріп, ақпарат алып отыруы үшін қойылған. Ал 2-монитор Қазспорт арнасының эфирі, ал 3-сі ойын өтіп жатқан жерден келетін сигналға арналған.


Мынау негізгі сигнал қабылдаушы орталық. Бұл жерге әлемнің түрлі жерлерінде өтіп жатқан жарыстардан сигнал келеді. Керектілері жазылып алынады, ал кей біреулері бірден эфирге кетеді.


Дыбыс реттеу орталығы. Трансляцияның дыбысы осы жерде бақыланады. Стадионда жанкүйерлер төреші туралы ойларын анайы түрде жеткізіп жататын болса, эфирдегі дауысын осы жерден баса тұруға болады ;)


Қосалқы кабина. Кейде эфирге қонақтар келіп қалса 2 кабинадан қатар жүргізіледі немесе кей ойындарға бұл жерде алдын ала таспаға жазылады, кейін көрсету үшін.


Кейде осылай бой жазып алады комментаторлар.


Аппаратураға төгіліп кетпесін деп эфир кезінде сусындарды тек қақпағы жабылатын ыдыстан, бөтелкеден ішуге болады. Эфир 60 пайыз қазақ тілінде жүргізілуі тиіс, кей жағдайда 70.


Ойын алдында комментатор ақпарат, жаңалық жинап қояды.


Командалар құрамы жедел түрде Whatsapp арқылы келеді.


Ақпарат дайын. Эфирді бастауға болады.


Эфир басталды. Мен үнсіз отырмын, кейде тек ыммен «сөйлеп» қойып.


Ойын барысында статистикалық көрсеткіштер осылай шығып тұрады.


Эфир кезінде де интернеттен қосымша ақпарат алып отыруға болады.


Эфир кезінде де селфи түсе алады Ермұхамед.

Жалпы оңай шаруа емес. Кастингтер жиі болып тұрады, ал содан өтетіндер өте аз. Егер сіз де комментатор болғыңыз келсе Қазспорт арнасымен хабарласып сұрап көріңіз келесі кастинг қашан болатынын. Айтпақшы, матч басына қаламақылар өте аз, қанша екені құпия қалсын ;)

Жоқ, Белфи спортпен айналысатын сұлу мүсін және көтенділерге арналған ермек.

9-12 шілдеде ҚазҰУ журналистика факультетінің Ыстықкөлдегі жазғы Mедиа және PR мектебінде дәріс беруге шақырылған едім. 4 күн тренинг және демалыс тез өтіп кетті. Ыстықкөлде демалыс үшін 4 күн аз екен. Асықпай аралау үшін кем дегенде 1 аптаға келу керек. Өйткені тек көлден бөлек айналасында туристер үшін бірталай қызық нүктелер бар.

4 күнде өзім көрген нәрселермен бөлісе кетейін.


Ыстықкөл — қырғызша Ысық-Көл деп жазылады/айтылады. Қазақшаға аударғанда, иә, Ыстық көл. Бірақ көне қырғыз тілінде Әулие көл деген мағынаны да береді екен.


Ұзындығы көлденеңінен 180 км, тігінен 60 км. Орташа тереңдігі 250 м, ең терең жері 702 м.


Жылына 2 миллион турист келеді екен. Оның көп бөлігі әрине Қазақстаннан.


Көлдің айналасының бәрі жасыл ағаш және тау.


Қонақүй, панисонаттар бір күнге шамамен 4000 тг, ал 6 адамдық үйшіктер 18 мың тг.


Көлге дейін апаратын осындай ұзын жасыл коридорлар көп.


Жалпы жасыл, көлеңке көп. Ауа райы қолайлы, қатты ыстық емес.


Суға түсуге ең ыңғайлы уақыт 09:00-11:00 және 16:00-18:00 арасы. Су осы кезде жып-жылы болып тұрады. Суы таза, асты құм.


Теплоходтармен серуенге шыға аласыз, бағасы 900 тг.


Георгиев шатқалы немесе жаңа атымен Чоң-Ақсу шатқалы — туристер жиі келетін жер.


Чоң-Ақсу тау өзеніне түсуге болмайды, ағысы қатты.


Форельдерді осы жерден аулап, туристерге пісіріп береді.


Таулы аймақта атпен серуендеу де экзотика. Минутына 30 тг берсең болғаны.


Ал мына байкенің атына мініп, шапанын киіп, қолыңа бүркіт ұстап фотоға түсу 300 тг.


Тау басынан ағып жатқан бұлақ суына жасанды сарқырама жасап қойыпты. Туристерге суретке түсуге жақсы тағы бір нүкте.


Мықты, мықты ағысы Чоң-Ақсудың.


Жер астынан шығып жатқан ыстық су да бар. Емдік қасиеттері көп деседі. Бар болғаны 600 тг төлеп, қалағаныңызша түсе бересіз.


Бассейндер 3 бөлікке бөлінген: салқын, жылы, ыстық. Ыстық бөлімінде 10 минуттан артық тұра алмайсыз, болмайды да тұруға. Бірақ, ағып жатқан ағын сумен желкеңізге, арқаңызға массаж жасап алуға болады.


Таулы аймақта туристерге жиі ұсынылатын нәрселер: бал мен саңырауқұлақтар. Барбарис балы өте керемет!


Ал пляжда балмұздақ, сусын, жүгері өтімді тауарлар.


Бүркітші қыздың бүркітімен фотоға түсуге болады.


Асау бота да кездесіп қалады.


Түнгі уақытты да көңілді өткізуге болады. Қор-қор шеккіңіз келсе, бар болғаны 900 тг төлейсіз.


Тағы да келемін, Ыстықкөл!

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі, Ресейдегі Қазақстан Республикасының елшілігі, Қазақстан Жазушылар одағы және «Қазақстан КВН Одағы» Республикалық жастар қоғамдық бірлестігі «Алтын көпір» халықаралық аудармашылар байқауына қатысуға шақырады.

Байқау поэзия мен прозалық шығармаларды қазақ тілінен орыс тіліне, орыс тілінен қазақ тіліне аудару бойынша өткізіледі.
Жұмыстарды қабылдау 2015 жылдың 15 шілде — 20 тамыз аралығында жүргізіледі.

Толық ақпарат www.altynkopir.kz сайтында.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тапсырмасы бойынша «Нұр Отан» партиясы 2015 – 2025 жылдарға арналған Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасын әзірледі. Қоғамдық талқылауға ұсынылған Бағдарламаға бастауыш партия ұйымдары, өңірлік филиалдар, ҚР Парламенті депутаттары, сарапшылар, қоғамдық ұйымдардан 800-ден аса ұсыныс түскен. Бағдарлама жобасы мемлекеттік органдармен келісімделіп, партияның Мәжілістегі фракциясы, партияның барлық өңірлердегі кеңестерінде бірауыздан қолдау тапты. Ұсыныстар ескеріліп, толықтырылған бағдарлама 2014 жылдың 11 қарашасында «Нұр Отан» партиясы Саяси кеңесінің кеңейтілген отырысында қабылданды.



Осы бағдарлама аясында сыбайлас жемқорлыққа үлкен соққы жасалуы күтілетін 5 басты нысананы талқылап көрейік.

1. Жоғары Оқу Орындары

– 2015 жылдан бастап жыл сайын кешенді әлеуметтік зерттеулер негізінде жоғары оқу орындарының сыбайлас жемқорлық деңгейі бойынша жария рейтингін түзу;

– онлайн-портал құру, жоғары оқу орындарында сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік ахуалын қалыптастыру арқылы ЖОО жұмысының ашықтығын қамтамасыз ету;

ЖОО-лар және жалпы білім саласы қазір парақорлық кең тараған салалардың бірі. Арнайы сайт құрылып, парақорлық рейтингі жарияланып тұратын болса жағдай біраз түзеліп қалады.

2. Бизнес

– 2015 жылдан бастап шағын және орта бизнеске жасалатын барлық жоспарлы тексеруді алып тастау, сондай-ақ, жоспардан тыс бақылау қажеттілігін объективті көрсететін кәсіпкерлік саласындағы тәуекелдерді басқарудың жаңа жүйесін енгізу;

– 2015 жылдан бастап шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерін жою рәсімдерін жеңілдету;

– 2016 жылдан бастап хабардар ету тәртібіне және өзін-өзі реттеуге көшіру жолымен берілетін рұқсаттар санын 50%-ға қысқарту;

– мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке араласуын заңнамалық жолмен қысқарту.

Бизнеске жасалатын әкімшілік кедергілерді азайту — орта және шағын бизнестің дамуы үшін жақсы себеп болмақшы. Бұл саладағы бюрократиялық кедергілерді, рұқсаттарды мейлінше азайту және заңнамаларды жеңілдету арқылы жемқорлықтың алдын алуға болады.

3. Мемлекеттік қызмет

– 2015 жылдан бастап барлық рұқсаттарды электронды түрде беруді қамтамасыз етуге;

– 2016 жылға қарай әлеуметтік маңызды мемлекеттік қызметтерді 100% электронды пішімге көшіруге;

– 2020 жылы мемлекеттік қызметтің кем дегенде 80%-ын, 2025 жылы 100%-ын электронды түрде көрсетуге;

– 2025 жылы мемлекеттік қызметтердің кем дегенде жартысын «бір терезе» қағидатымен (ХҚО-лар арқылы) көрсетуге;

Тұрмыстық жемқорлықты азайту арқылы халықтың билікке деген сенімін нығайтуға болады. Қағазбастылықты азайтып, электронды қызметтер арқылы уақыт үнемделуі жолға қойылса — бұл нысанадағы мақсаттар жүзеге асады деген сөз.

4. Құқық қорғау

– сот залдарын 2020 жылға қарай аудио, бейнежазба жүйелерімен толық жарақтандыру;

– үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерін тарта отырып, барлық сот процесіне қатысушылар мен кәсіби заңгерлердің арасында өткізілетін, алынған нәтижелердің жариялылығын және 2016 жылға қарай соттар мен судьялар рейтингін жасауды қарастыратын мерзімдік әлеуметтік зерттеулермен барлық соттарды пара-пар қамту;

– 2015 жылдан бастап азаматтық қоғам институттарының, оның ішінде құқық қорғау органдарының қоғамдық кеңестері өкілдерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы тақырыпта өткізілетін іс-шараларға міндетті түрде қатысуы қажет деп есептейді.

Құқық қорғау органдары және сот жүйесі — сыбайлас жемқорлық кең бойлаған салалардың бірі. Аталмыш аралар жүзеге асатын болса, халықтың құқықтық сауаты артатын болса — билікке сенім арта түседі және мөлдірлік, жариялылық арқылы осы саладағы жемқорлық азаяды.

5. Мемлекеттік сатып алу

– конкурстық ресімдерді қолданусыз және бір көзден тәсілімен мемлекеттік сатып алулар кезінде тауарлар, жұмыстар мен қызмет көрсетулер тізбесін қысқарту;

– квазимемлекеттік секторда қаржыны тиімді жұмсау үшін сатып алу және бақылау үдерістерін реттеу.

Мемлекет қаржысын дұрыс игермеу, мемлекеттік сатып алулардың бақыланбауы, бағалардың қадағаланбай әділ бәсекелестіктің болмауы — қазіргі үлкен мәселелердің бірі. Триллиондаған теңгенің босқа шашылуына жол бермеу арқылы мемлекет қаржысын дұрыс жұмсау, үнемдеу, нақты бағаға сәйкес сапалы қызмет алу — бұл нысананың басты мақсаттары болмақ.



Бағдарламаның негізгі мақсаты – қоғамда сыбайлас жемқорлыққа төзбейтін көзқарас пен құқықтық сананы қалыптастыру, мемлекетті, қоғам мен бизнесті осы әлеуметтік кесапатқа қарсы жұмылдыру болып табылады.

Мемлекет, қоғам және бизнестің сенім, өзара жауапкершілік, әріптестік, айқындық, ашықтық пен есептілік қағидаттарына негізделген жаңа үлгідегі қарым-қатынасын қалыптастыру – Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізудің өзекті шарты.

Бағдарламаның толық нұсқасын мына жерден қарай аласыз: nurotan.kz

Мына жинақтағы роликтерді қарап, бір сәт ойланып көріңіз: Пара алу да, беру де қылмыс.

2014 жылы «Нұр Отан» партиясының «StopҚылмыс» жобасы аясында «Жас Отан» Жоғары оқу орындарындағы сыбайлас жемқорлық фактілерін анықтау мақсатында «Таза сессия» атты акция өткізді. Акция барысында 26/05 — 10/06 аралығында еліміздің 14 облысы және Астана, Алматы қалаларындағы студенттердің қатысуымен аноним сауалнама жүргізілді. Сауалнама нәтижесі бойынша қатысушылардың 90 пайызы ЖОО-да жемқорлықпен таныс екендерін айтқан.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша партия 2015 – 2025 жылдарға арналған Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасына Жоғары оқу орындарының сыбайлас жемқорлық деңгейі бойынша жария рейтингін шығарып отыру енгізілді.



Сауалнамаға еліміздің 62 ЖОО-нан 1200 адам қатысты. Оның 47% еркек, 53% әйел жынысты.

Сауалнамаға қатысушылардың орташа жасы 20 жас. Қатысушылардың 93,4% бакалавриатта, 5,2% — магистратурада, 1,4% — докторантурада білім алады.

Респонденттердің 40% грантта, ал 60% коммерциялық негізде оқиды.

Бір ЖОО-да 12 мың теңгеге бір сабақты шешуге болатын болса, кейбір ЖОО-да бұл сомаға сессияны түгелімен жабуға болады.

Жалпы, республика бойынша сессияны тапсырудың орташа құны 29 000 теңге. Бір сабақ бойынша проблеманы шешу құны шамамен 5000 теңге.

Курстық жұмысты сатып алудың орташа бағасы шамамен 13 000 теңгені құрайды. Ал ең арзан нұсқалары 2000-3000 теңгеден сатылады.

Республика бойынша дипломдық жұмыстардың орташа бағасы 60 000 теңге. Ең арзандарын 30 000 теңгеге сатып алуға болады. Басқа қаладан келгендер үшін жатақханадан орын алу көкейтесті мәселе. Бұл проблеманы шешудің құны орташа есеппен 15 000 теңгені құрады.

ЖОО-дағы парақорлықтың тағы бір түрі ақылы негізден грант бөліміне ауысу. Білім алудың ақылы формасынан грантқа ауысудың құны 500 000, кей аймақтарда бұл сома 100 000 теңгені құрайды. Орташа есеппен грантқа ауысу құны 250 000 теңге.

Парақорлықтың тағы бір кең тараған түрі – әскери кафедраға түсу және оқу. Бұл үшін орташа есеппен 500 000 теңге төлеуіңіз қажет.

Студенттердің пікірінше ЖОО жемқорлықтың негізгі себептері:

• студенттердің оқуға қызығушылығының болмауы (20,8%);
• бақылаудың болмауы (18,3%);
• оқытушылар құрамының жалақысының төмендігі (17,3%);
• кәсіпқойлық деңгейінің төмендігі (12,6%)

Жемқорлық негізінен мына кезеңдерде кездеседі:

• рейтинг және емтихандар кезінде (21,1%);
• сабаққа қатыспау (9,4%);
• курстық және дипломдық жұмыстарды тапсыру (6,4%).

P.S. Аталған акция дәстүрлі түрде биылғы жылы да өз жалғасын тауып, барлық аймақтардың оқу орындарында өткізіліп, қазіргі таңда деректер өңделу үстінде.