«EXPO дегеніміз не?» деген сұраққа көпшілігіміз тұтылып, лезде жауап қатуға жасқанамыз. Биыл Қазақстанда өткізілгелі жатқан дүниежүзілік көрменің тарихы терең, маңызы жоғары екенін білмедім дегенше, сауатсызбын десеңші. Осыған орай, ғылымға тікелей қатысы бар EXPO көрмесінің не екенін, қашан әм қайдан бастау алғаны жайлы аз-кем ақпар бере кеткеніміз орынды.

EXPO (ағыл. exposition) — индустрияландырудың нышаны және техникалық, технологиялық табыстарды көрсетуге арналған ашық алаң болып табылатын халықаралық көрме. 1844 жылы Парижден бастау алғанымен, алғаш рет EXPO деген атпен 1851 жылы со замандары Британ емпериясының ханзадасы болған Альберттің қолдауымен Лондонда өткізілді. Оның ұтымды, техникалық пайдасы ұшаң-теңіз екенін сезінгеннен кейін арасына 1-2 жыл салып Нью-Йорк, Париж, Порто сынды бақуатты қалалар іліп әкетті. Америка мен Еуропа құрылығынан аспаған көрме, 1970 жылы алғаш рет Азия құрлығына бет алып, жапониялық Осака қаласында өткізілгенін де біле жүріңіз. Азиядағы дамыған елдер Жапония, Қытай әм Оңтүстік Кореяда ғана өткен көрме төртінші болып Қазақстанға келгендігі де бір мақтаныш.

Әр ел, әр қала көрмеге арнап нышан ретінде ғимарат тұрғызу дәстүрге айналған. 1889 жылы Парижде өткен EXPO көрмесіне орай белді Эйфель мұнарасы, Лондонда хрустал сарайы тұрғызылған болатын. Сондай-ақ, EXPO тек қана ғылыми емес, саяси дәрежеге де ие. Британдықтардан бөлініп шығып өз бетінше дамуға бет алған АҚШ, тек 1893 жылы Чикагода EXPO көрмесін өткізіп, өзінің әлемдік деңгейге шыққандығын, экономикасының мықтылығын әм әлемде белді саяси рөлге ие болатындығын паш еткендігі бар.

Сонымен, биылғы Астанадағы EXPO көрмесінен күтеріміз көп. 115 ел қатысатын ірі көрмеде Нобель сыйлығының иегерлері экологиялық проблемаларды талқылап, жалпы бір ғана ел емес, күллі планетамыздың жағдайы нысанға алынары қуантпай қоймайды. Әйткенмен, біздің де өз көздеген мақсатымыз, көздеген жоспарларымыз бары да анық енді!

Жеңіс құтты болсын ағайын! Қазақстан футболдан əлем чемпионы атанды. Бұл жолы жеңісті құрамадағы футболшылар емес, елге өз өнерін паш етіп жүрген əртістеріміз əперді.
Жарыс Ресейде ұйымдастырылып, отандастарымыз финалда Ұлыбританияны 2:1 есебімен тізе бүкітірді. Олар өздерін көрсете білді. Əлем чемпиондығына талас оңай нəрсе емес. Сондықтан өнер майталмандарын құрметтеп, оларға қолдау көрсете білейік. Жастарға салауатты өмір салтын насихатауда да бұл жарыстың септігі тиері анық.
Сіздерді жеңістеріңізбен тағы да құттықтаймын! Алдағы уақытта бұдан да жоғары белестерді бағындыра берейік, əртістеріміздің алтын аяқтары талмасын!

Сіз де: «оразаны ұйқыда өткізу дұрыс емес қылық» деген ойда боларсыз? Онда қателесіз! Ораза айында күндіз ұйықтамай сауапты істермен айналысу, құлшылық жасау өте пайдалы. Бірақ есіңізде болсын ораза ұстаған адам ұйықтамау керек деген қағида жоқ. Сізге бұл туралы мынадай жаңсақ сөздер Уатсап желісінен келген болар: «Оразаны ұйықтап өткізген адам сауапты түсінде көреді»-деген. Əрине, мені бұлай айтуға діни білімі жоқ дейтін шығарсыздар? Бірақ бұған islamdini.kz сайты жауапты əлдеқашан беріп қойған:

Сұрақ: Бір молда: «Оразасын ұйқыда өткізетін адам сауап алмайды, алса тек түсінде ғана алар. Оразаның сауабын қиялдай да алмайды» дейді. Мен түнде жұмыс істеймін, күндіз ұйықтаймын, тек намаз уақыттарында тұрып, намаздарымды оқып, қайтадан жатамын. Менің оразаларым босқа кетіп жатыр ма?

Жауап: Жоқ, ораза ұстаған адамның ұйықтауының зияны жоқ. Керісінше ұйықтауы да сауап болады. Түнде жұмыс істемесеңіз де күндіз ұйықтауыңызға болады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Ораза ұстаған адамның ұйқысы ғибадат.» (Дәйләми)
Ұйықтау жаман амал емес. Өлі сияқты жатқан адам, Аллаһу та’аланың мейірімімен, ұйықтағанда да сауап алады. Ұйқыда күнә жазылмайды, өйткені саналы түрде ешқандай күнә істелмейді. Бір хадис шәрифтің мағынасы:
«Мына үш адамға күнә жазылмайды: Ұйықтап жатқан адамға оянғанға дейін, бала балиғатқа жеткенге дейін және ақыл-есі кем адам жазылғанға дейін.» (Әбу Дауд)
Егер ораза ұстаған адам дәретпен жатқан болса, бөлек сауап алады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Дәретті болып жатқан адам ұйқыда жатқанда, күндіз саим (ораза ұстаған), түнде қаим (түнде оянып ғибадат ететін адам) сияқты сауапқа қауышады.» (Дәйләми)
Жатарда, қайырлы істерді жасай алу үшін тынығып алуға, намазға тұруға, оянғаннан кейін жақсы амалдар істеуге ниет ету керек! Осылай ниет еткен адамның ұйқысы ғибадат болады. Ғалымдар мұны біліп, осылай ниет ететін болғандықтан, сүйікті пайғамбарымыз «Ғалымдардың ұйқысы ғибадат» деген. Кімде-кім «түнде ғибадат етемін» деген ниетпен жатып ұйықтаса, бірақ ояна алмай қалса, осы ниетінің себебімен сауап алады. Бір хадис шәрифтің мағынасы мынадай:
«Ғибадатқа ниет етіп жатқан адам ояна алмай ұйықтап қалса, ниетінің себебімен оған түнді ғибадатпен өткізгендей сауап жазылады, ұйқысы да өзіне берілген садақа болады.» (Нәсаи, Ибн Мажа)
Ораза ұстаған адам ояу кезде намаз оқи алмай, жақсы амалдар істей алмайтын болса, ғайбат айтып немесе күнә болған істерді жасайтын болса, ол адам үшін ұйықтағаны жақсырақ болады. Ұйықтау арқылы күнәлардан құтылған болады. «Оразаны ұйқыда өткізген адам оразаның сауабын қиялдай да алмайды» деп айту бекер сөз.
"Ұзақ және ыстық күндерде ораза ұстау, қысқа әрі суық күндерде ораза ұстаудан және кедергілер арасында қиыншылықпен ораза ұстаудың сауабы көбірек" деп өзін қиындықтарға соғу қате болады. Қиындықтар табиғи болып келу керек, өз қолымызбен өзімізді қиыншылыққа түсіруіміз сауап болмайды.

Бүгінде барлық адам жеке кəсіптің иесі болып, қомақты табыс көзін тапқысы келері анық. Мұндай ой бəлкім сізде де болар? Жалпы бизнесте табысты болудың өзіндік қағидалары мен сырлары бар. Ол туралы төменде айтып өтеміз.
Бизнестің екі түрі болады: сауда жəне қызмет көрсету. Біз қазақылыққа салып көбіне сауда түрін таңдап жатамыз, жəне оған етіміз үйреніп кеткен. Базарларда я болмаса интернет дүкендерде саудалаймыз. Ал қызмет көрсету дегеніміз көбіне сайт құру арқылы жүзеге асады. Онда сіз тұтынушыға өзіңіздің қызметтеріңізді ұсына отырып үстінен пайда көресіз. Мысалы: турфирмалар, ақылы бағдарламалар, құрылыс компаниялары қызмет көрсету түріне жатады. Жарайды бұл жайлы түсініп аларыңыз анық. Ал бизнестегі табыстың сыры, ең маңыздысы жаңашылдық пен тұтынушылардың керегін өзгелерден бұрын түсініп оны өндіре білу. Ал саудадағы ептілігіңіз ары қарай жұмыс жасауыңызға керек. Жаңашылдық дегеніміз өзгеде жоқ нəрсені жасай білу. Сіз бұл арқылы бəсекелес ешкімге болмайсыз, əрі клиент таңдауы сізде болады.

Бизнестің қыр-сырлары өте көп. Оларды өзіңіздің IQ түйсігіңіз жоғары болса лезде үйренесіз, қарапайым адамдарға Роберт Кийосакидың «Богатый папа, бедный папа» атты кітабын оқуға кеңес беремін. Кітап желісінде екі əке баласына біреуі жақсы жұмысқа орналасуды үйретсе, бірі жақсы жұмыс орнын құруды үйретеді, тағысын тағы.

Ал сіз бизнесті қай салада бастағыңыз келеді, жəне немен айналысқанды қалар едіңіз?

Жас қаламгерлерді танимыз ба?

Бүгінгі күні жастарымыз біртіндеп кітап оқуға бет бұрып келе жатыр. Олардан кітап жайлы талғамын сұрап көрдіңіз бе? Əрине, əрқайсысы нені қалайтынын əрқалай айтқысы келеді. Бірақ та барлығына ортақ бір нəрсе ХХ ғасыр əдебиетін оқып тауыса алмай жатыр. Ол дегеніміз жақсы нəрсе, бірақ, арамыздан шығып жатқан жас дарындардың туындыларын біреу білсе, біреу біле бермейде. Ескеретін нəрсе — болашақта жарқ етіп кітапхана төрінде тұратын туындылардың авторы солар болмақ. Жəне сол деңгейге жету үшін олардың да оқырманы көп болу керек, түрлі сыншылардың критикалық көзқарасынан шыңдалып, одан əрі тəжірбие жинау керек. Оқырманы не тыңдарманы көп кез-келген өнер иесі таңғаларлық дүниелерді жасауға тырысары анық. Солардың бірі Оңтүстіктің жас қаламгері ақын, шығармаларға да ебі бар талант Ерболат Айнабеков. Ал сіз оның мына бір керемет əңгімесіне қандай баға берер едіңіз: