Сахараны дүр сілкіндіріп тағы бір поезд өтті… Сол поездың ішінде кімдер кетіп барады екен?
(Оралхан БӨКЕЙ. "Өз отыңды өшірме")

Иә… Поезд көрген сайын Оралханның осы сөзі, кітабы есіме түседі… Бұл жолы, бұл поезда мен кетіп барамын… Бәлкім, Оспан да кетіп барады-ау…


* Өне бойымда қобалжу, қуану сезімдері мен «тезірек жетсем екен» деген шыдамсыздық бар… Мақсатым: Жаннаттың қақпасындай жап-жасыл шаһардың тарихы ұлан-ғайыр"- деп Әбіш Кекілбаев сипаттап кеткен 2000 жылдық тарихы бар көне қаланы өз көзіммен көріп қайту. Көз алдыма көне, ескі шаһар бейнесі елестейді… Тіпті, бойымды сол кезеңге барып қайтатындай сезім билейді…
Тараз қаласының тамыры тереңде екенін бәріміз білеміз. Сол қаншама жылдар мен тарихтың куәсі көне шаһарға түннің ортасы жетіп, 2 күн қонақ болып қайттық.



* ТАРАЗ БҰЛ — ...



Әр ауданының өзі тарихта тұнып тұр: Байзақ, Жамбыл, Қордай, Меркі ауданы, Жуалы, Тұрар Рысқұлов, Шу т.б.

* Қай жерге болмасын барғанда алдымен сол жердің «Музейімен»танысқан абзал. Мен Көрген Таразды Музеймен байланыстырып баяндауды жөн көрдім! Жамбыл облысының орталық Музейінде болдық. Түрлі көне заттармен танысып, музей қызметкерімен бірге тарихқа шолу жасадық. Музейдің іші бірнеше залдан құралған, екі қабатты екен.

Бұл — Көне Тараз тарихи-мәдени орталығы. Тараз қаласының орталық базары аумағында орналасқан. Бұл жерге қазба жұмыстары жүргізіліп нәтижемсінде Тараз өмірінің әртүрлі кезеңдерін сипаттайтын елеулі материалдар, қыш-құмыралар, әшекейлік бұйымдар, алтын-күмістер көптеп табылған.
Тараз жерінде балбал тастар жиі ұшырасады. Осы күнге дейін олардың бірнеше үлгісі табылған. Оны өз көзімізбен Орталық Музейден тамашаладық. Сонымен қоса, Бауыржан Момышұлының, Жамбыл Жабаевтың жеке тұтынған заттарын, қыш құмыралардың бірнеше түрін, зергерлік бұйымдарды, Алтын адамды тамашаладық.

Балбал тастардың ерекшеліктері:

* Қайтыс болған адамдардың басына ескерткіш ретінде орнатылған екен.
* Тасқа сол кезде белді, ортаға сыйлы тұлғалардың бейнесін кескіндеген деп жорамалдайды.
* Кейбір тастарда араб жазулары бейнеленген.

* Түркі дәуіріндегі балбал тастарда тек ер адамның бейнесі салынған. Олардың қолдарында құстың бейнесі бар. Бұл туралы екі пікір бар:
1) Бұл адамдар кезінде құсбегі болған десе;
2) Қайтыс болған адамның жаны құс сияқты ұшып кетсін, — деген мақсатта қолдарына құсты бейнелеп қойған.

Не үшін балбал тастарды орнатқан?
Зерттеуші ӘЛКЕЙ Марғұлан осы балбал тастардың астын қазған. Ол кезде адамның сүйегі емес, тек жануарлар мен ыдыстардың бөлшегі шыққан. Демек, бұл мәйіт немесе қабір емес. Бұл адамдарды еске алуға арналған тастар деп қорытындылайды.

• Барлық тастар граниттен жасалған. б.з.б 6 ғасырдан бері келе жатыр.
• Бұлардың беттері күн шыққан кезде жарқырап тұрсын деген ойменкүнге қаратылып қойылған.
• Б.з.б 8-13 ғасырда қыпшақ дәуірінде әйелдің бейнесі салына бастаған. Және олардың күліп тұрған, жылы жүздерін көреміз.
• Және Қол мен аяғы бейнелене бастаған. Ерлердің малдас құрып отырған бейнесін көреміз. Бұл осы кезеңдегі адамдардың шеберлігі артқанын көрсетеді.


Балбал тастар жайлы видео мәліметті мына сілтемеден көре аласыздар!
youtu.be/wuL7EEH-4j8
Өз басыма қатты ұнады! Ол кезде сондай ауы тастарды көтере алмайтын болғандықтан, қай жерде тас бар, сол жерге барып бейнелейді екен.

* Орталықтың қақ төріндегі менмұңдалаған биік мұнараға көзіңіз сонау жерден түседі. «Мұнара» дегенде есіме Әбіш Кекілбаевтың «Аңыздың ақыры» романы есіме түседі… Әрине, ондағы мұнарадай аспанмен таласқан биік болмаса да, өзінше әдемі "Қарауыл" мұнарасы! Қаланы тамашалаушыларға лифтпен жоғары шығуға жағдай жасалаған. Төбесінен айнала алақандағыдай көрінеді. Жан-жағына тағы да жаңадан нысаналар салынуда.



* Талайымыздың ауызымызды аштырып, сұлулығымен тәнті еткен «Тектұрмас» кесенесінің маңайы болды. Сылдырап аққан Талас өзенін, жап-жасыл айналаның сұлулығын айтып жеткізе алу мүмкін емес. Күмбезді мазар Сұлтан Махмұт ханның бейітіне екен. Күмбез тек 19 ғасырдың 80-жылдарындағы фото суреттер арқылы белгілі. Өзі түгелімен қираған… 2002 жылы қайта жаңартылып, салынған.


.

Айшабибі, Қарахан, Бабаджа қатун кесенелерінің де өз аңызы, мен тарихы бар! Айша бибі мен батыр Қарахан арасындағы шексіз махаббаты жайлы білмейтін адам кемде-кем. Аңыз бойынша Айша өзінің ғашығы Қараханға бара жатқан жолында жыланның шаққанынан қайтыс болған, — дейді. Күмбезді Айшаның жары Қарахан (Әулие ата) салдырған. Оның бір-біріне ұқсамайтын өрнектері көпшілікті таңқалдырады.


* Сонымен қоса Мен көрген Тараз ескерткіштерге бай қала екен. Қаланың орталықтарынынан қала қылды жарған Төле бидің, Даңқты батыр, қаһарман Бауыржан Момышұлының, жыршы, жырау — Жамбыл Жабаевтың, «Бәйдібек» бидің т.б тау тұлғаларға қойылған ескерткіштерді көрдік.



Музей ішінде Бауыржан Момышұлының жеке қолданған заттарын көргенде көзіме жас келді… Бір кездері батырдың ұстаған заттары, біздің көз алдымызда тұр… Ішкі толқуымды айтып түсіндіре алмаймын… Ол кісіні қатты бағалаймын!



Қорытынды:
-Мен ташалаған Тараз тазалығымен тәнті етті!
-Мен ташалаған Тараз жаңалығымен, салынып жатқан көз тоймас нысаналарымен таңқалдырды.
-Мен ташалаған Тараз Облыс бойынша 1064 тарихи-мәдени мұрасының барымен сүйсіндірді.
-Мен ташалаған Тараз 2000 жылдық тарихы бола тұра көркемдігімен көздің жауын алды!
-Мен ташалаған Тараз ауыздың суы құрып айтатындай тамаша қала екеніне кепілдік беремін!

Осы мүмкіндіктердің бұйырғаны үшін «Блокқұрылтай-2106» шарасына, ұйымдастырушыларға алғысым шексіз!!!



Тараз қаласына демалуға, тарихпен көзбе-көз танысуға келіңіз! Өкінбейсіз! Осымен біздің Тараз қаласындағы саяхатымыз аяқталды! Ежелгі қаланы тамашалап, ой үстінде қайта Қарағандыма аттандым…

Сахараны дүр сілкіндіріп тағы бір поезд өтті… Сол поездың ішінде тағы кімдер кетіп барады екен?
(Оралхан БӨКЕЙ)

(Ескерту: тек бірінші сурет интернеттен алынып өңделген, қалғаны авторлық)

23 ақпан күні Қарағанды қаласында Асхат Қажытайдың ұйымдастыруымен «Атыңнан айналайын» атты Қайрат Әбеуовтің ән кеші болып өтті. Кешке арқаның белді, эстрада және дәстүрлі әншілері қатысты. Дәуренбек Әркенов, Сейіл Аяған, Қорабай Есенов ағаларымыз кеште құлақтың құрышын қандырар тамаша әндер орындады. Жиынның тізгінін қолына алып жүргізген ақын — Бағдат Мүбәрәк болды. Бұл кісілерді білмейтін қазақ кемде-кем шығар...


Домбырамен небір ғажап әндер орындалды. Елтіп, еріп отырасың. Құлағыңның құрышы қанып, жан-дүниең демалып, рахатқа бөленесің… Нағыз демалыс деген осы болар…

Кеш талантты әнші Қайрат Әбеуовтың әндерімен ашылды. Халық дәстүрлі әнді сағынып-ақ қалған екен. Домбырамен үндестік тапқан қоңыр дауысқа еріксіз сүйсінесін… Бірнеше әннің ішіндегі «Шашыңнан иіскейін» әнінің домбырамен шырқалуы әдемі болды.. Еркін Нұржановтың орындауында ойнақы болса, дәстүрлі ән көңіліңе басқаша әсер етеді екен… Сағыныш бар, сағыныш…



Келесі әнді Дәуренбек Әркенов ағамыз шырқады. Ерекше дауысымен. орындау шеберлігімен талайдың таңдайын қаққызған Дарабоз әншіні танымайтын қазақ жоқ шығар, сірә. Әсіресе, «Маңмаңгерді» орындағанда қандай… Алғаш рет бұл кісіні осы әнді орындағанда көрдім. Содан бері арқадағы кештерде Дәуренбек ағай ән айтса болды, сол жерге қалмай баратын болдым… Өз құлағыңмен тыңдап, көзіңмен көрген басқаша әсер қалдырады. Ол әсер бойыңда ұзаққа дейін қалқып жүреді.
Осы кеште орындалған Мұқағалидың «Арман-ай» әні қатты ұнады! Басыңды еріксіз шайқайсың, сай-сүйегін шымырлайды.



Қазақ өнерінде ең алғаш гитарамен ән салған, "Қоштасу", «Жас қалам» атты әндерімен халықтың сүйіктісіне айналған Қорабай Есенов ағамыздың осы кешке келуі халықты қуантты. Қошеметті аямай көрсетіп, әндеріне жұп сұрап сахнадан жібергісі келмеді. Соңында «Аққу сезім» әнін дауыстап сұрап, орындауын өтінгендер көп болды. Талайдан өз құлағыммен есіп, көрсем деген арманым орындалды!



Қорабай, Табылды ағаларымыздың ізін жалғаушы Гитараны жанына серік ерткен, көпшіліктің сүйікті әншісі Сейіл Аяған да көрерменді қуантып, бірнеше әндерін орындады.



Осылайша қазақтың әнін, дәстүрін дәріптеген кеш өз мәресіне жетті.
Кешті ұйымдастырған Асхат Қажытайға алғысымыз шексіз. Кештен әдемі көңіл-күймен шықтық. Осындай кештер жиі өткізіліп тұрса екен. Халықты, әсіресе жастар жағын осындай кештерге көптеп тартуымыз керек. Ұлттық дәстүрді жоғалтпау, ұрпаққа насихат ету парыз. Бірінің болмаса бірінің рухани дүниесінің баюуына септігін тигізері сөзсіз.

Жүрегіңіз жиі шаншып ауырады ма? Бұл ауру көптеген адамды мазалайтыны сөзсіз. Мені де мазалайтын. Мен қалай айықтым?

Бала кезімде жүрегім жиі шаншитын. Кез-келген сәтте, сабақта, теледидар қарап отырғанда шаншып қалса, демала алмай біраз қиналатынмын. Дем жетпей, атып тұрғанда ата-анамның барлығының зәресі ұшатын. Бірнеше секундқа дем жетпей, шаншып басылатын. Кейде ұзақ секундтарға созылса дәп сол сәтте өліп қалам — деген ойлар келетін. Жағаға шығып қалған балықтың күйі осындай болатын сияқты. Әр сәт сайын қазір шаншып кететіндей бойымда үрей жүретін.

Анамның мамандығы дәрігер болғандықтан, үнемі ізденісте жүретін. Россия каналында бір шалдың денсаулыққа байланысты бағдарламасы бар. Соның біреуін қалдырмай, үнемі көретін. Керек жерін жазып алатын. Бір күні «Жүрек шаншуына» байланысты ем-домды сол жерден естіп, маған қолданып көрді.

Жүрек шаншуының емі:

Күнде таңертең аш қарынға сиырдың пісірілмеген сүтіне 1-2 тал чеснок қосып, жарты — бір сағатқа тұндырып қоясыз. Содан кейін соны ішесіз. Осы әдісті күнде қолданып, 2-3 ай ішсеңіз жүрегіңіздің шаншуы азаяды. Ескерту: Міндетті түрде шикі сүт және таңертең ашқарынға ішесіз.

Мен осы тәсілді 3 ай қолдандым. Осыдан кейін бірде-бір рет бұрыңғыдай қиналып көрген емеспін, біраз жылдар болды. Аллаға шүкір, бұндай дерттің барын ұмытқандаймын. Шикілей сүт табу қиынырақ болар, дегенмен табуға болады. Бұл әдісті қолданып көріңіз. Пайдасы расымен бар! Жүректеріңіз ауырмасын!

Мен Қарқаралының таулы аймағының тумасымын. Туған жерімнің аты — Жаңатоған. Туған жер бәріне ыстық қой, «андай-мындай» деп мақтап миларыңызды шірітпей-ақ қояйын.) Өзгелерге ұқсай бермейтін ерекшелігін ғана айтып өткенді жөн көрдім.
Әсіресе, Қыс айында..



1) Таудың ортасында орналасқандықтан, барлық жер тып-тынық, желсіз түнде жарық ай болып тұрса, бізде алай-дүлей, дым көрінбейтін боран ұйытқиды да тұрады. Әсіресе, басқа жерден жол жүріп келе жатып, ауылыңа кіре берісте дым көрінбейтін ақ түтек боранды көріп таңғаласың.

2) Қар. Жұқа қар дегенді көрмейсің. Барлық жерде тау-тау болып үйіліп, омбылайсың да жүресің. Боран болған күні таңертең ұйқыдан тұрғанда, есігін сырттан жабылып қалады. Оны кішкентай терезеден шығып күрейсің немесе көршің күреп береді. Айтпақшы, олар пеш жағады екен ғой. Қардан отын қораң да бітеліп қалса, уот саған тағы да артық жұмыс.

3) Бәрінің зәресі ұшатын атышулы «Тоқылдақ» деген тау бар. Ол тура ауылға кіреберісте жол бойындағы үлкен тау. Керемееет үлкен де емес енді. Міне мына тау:

Қыста үп еткен жел тұрса бітті, ауылға кіріп-шығуыңыз оңайға соқпайды. Қыста жиі естейтін сөздеріңіз: «Тоқылдақта қалып қоймаңдар», «Тоқылдақ ашық па екен?» «Тоқылдақта қалып қойыпты», «Тоқылдақтан өтіп алсақ болды». Елдің уайымы — осы. Күрек, тағы басқа заттар оңайлықпен көмектеспейді. Бір УАЗ-дың өзі әзер сүйреп шығарады. Осы Тоқылдақта небір оқиғалар болды. Боран болса ауылдағылар жолға шықпайды, ал бері келе жатқан жолаушының келгенін ешкім байқамайды. Себебі, түпте орналасқандықтан басқа көліктер өтпейді, сеть атаулы ұстамайды. Ол жерде үсіп-қатып бірнеше сағат, 24 сағат та қалып қойған жолаушылар жетерлік. Бір жақсысы Қарқаралыға шыққан 5-6 көлік болса бірінің соңында бірі, бір-бірін итеріп, күреп жанталасып жүреді. Сондай жақсылық жасалынып жатқан дүниені көргенде жүрегін елжіреп кетеді.) Ауылдың басты проблемасы — жолды үнемі тазартып отыру.

Міне, осылай… Қар астында тіршілік кешіп жатқан жандардың күнделікті өмір сүруі оңай емес… Әсіресе, мал асырайтындар үшін. Оларды бағып келу, су-шөбін беру бар. Әсіресе, ақ түтек боран мен қақаған аязда. Біреулер Қаладағы 1 бөлмелі пәтеріне риза болмай жүр… «Ауыл деген рахат қой, оларда уақыт көөп» — деп қызығамыз кейде. Ауыл расымен рахат, ауасы таза, табиғат!.. Бірақ, бейнеті де соғырлұм… Демалып барушылар үшін 100 пайыз ұнайды әрине!.. Жазда өртпен, қыста қармен, көктемде сумен алысады. Олардың өзі бас-басына бір-бір тақырып. Ойлай берсе проблема шаш етектен.) Соның бәріне қарамастан Туған жерін әркім сүйеді әрине!:j
Туған жерімнің сыртқы көрінісін мына жерден көре аласыздар::j

Your text to link...

"Өзіңе өзің қызығатындай етіп өмір сүру керек!" Бұл менің — қағидам!

Көп адамдар өзі қалайтын нәрседен бас тартып жатады. Біраз адамдар жақсылықтың боларына сенбейді. Өмір — қызықсыз, — дейді. Олар қателеседі! Өмір — ғажап! Ол — өз қолымызда! Әр күннен өмірге деген жаңаша көзқарас, түйін қалыптасады. Сонымен, өмірде табысты болудың жолдары қандай?

1) Таңертең күліп ояныңыз! Және ерте тұруға тырысыңыз!
Бұл өте маңызды. Таңертең қалай оянсаңыз, күніңіз солай өтеді.

2) Күліп, бүгінгі күннің әдемі өтетінін елестетіңіз!

3) Күнделікті үй жаттығуларын жасаңыз! Күні бойы сергек жүруіңізге пайдасы зор!

4) Айнаға қарап мына сөзді айтыңыз:
— Мен әдемімін! Өз-өзіңізді еркелетіңіз, жақсы көріңіз! Бетіңізден жай ғана шымшып, «бетім қандай жұмсақ» — деген сөздерді өзіңізден аямаңыз. Тіпті өзіңізге ұнамай тұрса да, жақсы көруге тырысыңыз! Өзгелермен өзіңізді салыстырып, төмендетпеңіз! Сіз расымен әдемісіз!



5) Менің жолым болғыш! Мен үшін бүгін сәтті күн! Осы сөзді бірнеше рет айтыңыз. Бүгінгі жұмыстарыңыз еш кедергісіз, сәтті аяқталатынын елестетіп өтіңіз! Осы сөзді айтып, қолыңызды шапалақтап, бірнеше-рет секіруіңізге болады. Әрине, оны ашуланып, еріксіз және сенімсіз түрде айтпайсыз. Өзіңізді «нағыз жолы болғыш адам» ретінде санап айтасыз.
6) Менің денім сау! Мен ағзамды тыңдай аламын, менде барлығы жақсы! Денсаулығым күннен күнге жақсаруда!
Ауырып тұрсаңыз, сол жеріңіздің тез жазылып кеткенін елестеткеніңіз жөн. Және осы сөздерді ауруға қарсы ем деп қабылдаңыз!
7) Менің қолымнан келеді, мен де жетістіктерге жете аламын! «Ой, қойш, мен қалай істеймін оны, ол білімді ғой, оның күші жетеді» — деген сөздерді доғарыңыз! Өзгеге таңқалмаңыз! Менің де қолымнан келеді, ондай нәрсе менде де болады, — деп ойлаңыз. Тіпті еш мүмкіндікті таппай тұрсаңыз да! Бастысы қолыңнан келетінін мойындау!

8) Өз-өзіңізден аямаңыз. Барғыңыз келген жерге барыңыз, ішіңіз, жеңіз, қалаған затыңызды сатып алыңыз. Өзіңе-өзің сыйлық жаса. Өзіңді қуант! Өзің үшін ақша аяма!



9) Біреуге бола ашуланбаңыз! Сізді жамандаса, себепсіз ұрысса, т.сс ешқайсысына мән бермеңіз! Бастысы өзіңіздің қандай екеніңізді білесіз. Біреу үшін өз мүмкіндіктеріңізден айырылып қалмаңыз! Өмір сіздікі!

10) Мен баймын! Мен табыстың магнитімін! Өмірде біраз нәрсе ақшаға келіп тіреледі. Өзіңді-өзің асыра алатындай ауқатты болғаның әрине жаман емес. «Жоқ маған көп ақша керек емес» — деген сөздерді айтпаңыз! Сізге келгісі келіп тұрған ақшаны итермеңіз, жақсы көріңіз! Өзіңіздің армандайтын суммаңызды елестетіп, төбеге жабыстырып қойыңыз да, сондай айлық алатыныңызды күнде елестетіп жатыңыз! Үлкен сумманы өзіңіздің ұстап тұрғаныңызды елестетуден еш қорықпаңыз. «Мүмкін емес, оған қайдааа» деген сөздерден аулақ болыңыз! Оған жету жолдарын қарастырып, еңбектеніңіз! Өз бизнесіңізді еш қорықпастан бастаңыз!

11) Мен өз өміріме лайықты адамды қуанышпен қабылдаймын! Мен бақытты болуға лайықпын! Өмірде басты нәрсенің бірі — махаббат! Жанұялы болу. Сондықтан, өмір бір-ақ рет беріледі. Тормоз болмай, жүрегіңіз қалаған адамды кездестірсеңіз қашпаңыз! Өзіңізге лайықты адамның жолығатынына сеніңіз! Көп балаларыңыз болатынын ойлаңыз! Және сеніңіз!



12. Мен сүйіспеншіліктің иесімін, мен жақсылықтың қайнар көзімін, менде және менің жақындарымда барлығы жақсы! Осы сияқты сөздермен өзіңізді жігерлендіріңіз, өзгелерге де қуаныш сыйлаңыз! Жамандықтың соңында жақсылық бар, — деп жақсыға жорыңыз!

13) Аллаға сен! Алладан сұра! Бойыңда иманың болсын! Сұрағанда «Барлығының игілігі үшін» деп сұра!

Иә, бұл менің өзіме қолданатын талаптарым. «Психология» — деген сиқыр екендігіне көзім әлдеқаша жеткен. Басында «Мен баймын, ақшам көп» деген сөзді өзіме айта алмайтынмын. "Өз-өзіммен сөйлескен несі", — деп келеке қылатынмын. Бірақ, қате екенін түсіндім. Рас, бұл сөздер көмектеседі. Бірнеше қағаздарға әдемілеп, бұл сөздерді жазып қойғанмын. Армандарымды суретпен қағазға жабыстырып, папкаға жинап қойдым.) Армандар орындалады. Тек өзіңізге сеніңіз! Психологиялық кітаптарды да оқып тұрыңыз! Сіз өмірде табысқа қайтсеңіз де жетесіз! Мен сізге сенемін!%)%)%)

Адам мен Арақтың әлемдік жекпе-жекке шығатынын естіген жұрт, сол сәтті тағатсыздана күтеді. Журналистерге берген сұхбат барысында, Адам:
— Арақтың түбіне жетемін, — дейді. Арақ болса:
— Адамның түбіне жетемін, — дейді.
Ең соңында дүйім жұрт тікелей эфирден: "-Мен Арақтың түбіне жеттім!" — деген Арақ бейнесіндегі Адамның сұхбат беріп тұрғанын көреді…



Әрине, ол өзі айнаға өте кеш қарады.

Бір әңгіме жазуды жөн көрдім.

Бәленше деген қаладағы өзінше әдемі келген бір қыз бір ұлды дүниедегі «Тормыздың тормызыыыыыы, тормызы болғанда, ееееееең тормозы „ деп санап жүріпті.



Бір күні қыз, әлгі жігітттің “Үйленіп кеткендігі» жайлы хабарды естиді…

Осылайша, 4 желтоқсан күні өткен «Астана интернет форумы» таңертең басталып кешке аяқталды. Форумның пайдалы ақпараттары көөөп болғанын айта беруден жалықпаймын. Ұйымдастырушылардың барлығына рахмет, ризамыз!
Интернеттен танитын біраз адамды, өмірде көрген деген де қызық нәрсе.)



Қарағандылықтар:



Интернет форумға жиналғандар:



Тер төгіп, еңбектеніп, жүгіріп жүрген Ұйымдастырушылармен және Блогқұрылтай2015 -те танысып, қайта қауышқан, жүздері ып-ыстық көріне кететін адамдар:










Интернеттен ғана таныс, өмірде алғаш көрген адамдарым:)







Аршат ағайды да көрдік:)



Интернет форумның соңы Sanaq.kz рейтинг жүйесінің сайттар конкурсындағы жүлдегерлерді марапаттаумен аяқталды. Жүргізуші Мерей Ермұханов болды. Бұ кісіні де алғаш көруім.



Орын алған озық сайттарды айта кетсем:

3 ші орындар:
* «Егемен Қазақстан» сайты
* «Блогтайм» сайты
* «Жайдарман» сайты
* " Серпін.кз" сайты
* «Ислам.кз» сайты

2 орын:

* ".Отырар.кз" сайты
* «Дәмді әлем.кз» сайты
* "Әдемі портал.кз" сайты
* "Ұлттық спорт.кз" сайты
* «Жақсы.кз» сайты.

1 орын:

* «7 күн» сайты
* «Керекинфо» сайты
* «Киностан» сайты
* «Ақтау.кз» сайты
* «Ислам.кз» сайты

Қуаныштымыз, құттықтаймыз! Қазақ тілді сайттардың саны мен сапасының арта беруін тілейміз!



Өз басым келгеніме өкінбеймін, жан-жақты мәліметтерге қанық болғаныма қуанамын! Рахмет!

"Астана интернет форумы" түстен кейін спикерлердің шеберлік сабақтарымен жалғасын тапты. Көптеген мағлұматтарға қанық болып қайттық. Бірінші сабақ Жалғас Ертайдың «Фактчекинг: интернеттегі ақпаратты тексерудің 5 жолы» тақырыбы туралы болды.


Ол

4 желтоқсан Астанада «Астана III Интернет форумы» болып өтті. «Ақпараттық қауіпсіздік» тақырыбында жан-жақты мәселелер қозғалды. Өте жоғары деңгейде, мағыналы әрі қызықты ақпаратқа толы болды. Сонымен, менің есімде қалған сәттерден баяндап өтуді жөн көрдім:



Қарағанды қаласынан жалпы 15 студент Ләззат Қожахметова апайымызбен келдік. Пойыздың мерзімінен жарты сағаттан аса кешігіп жетуіне байланысты форумның ашылуына куә бола алмай, бірінші сессиясына келіп жеттік.



Бірінші сессияда «Интернеттегі ақпарат қауіпсіздігі» жайлы ойталқы болып өтті.
Модератор: Жарқын Түсіпбекұлы;
Спикерлер: Досай Кенжетай, Алуа Серікқызы, Ерлан Оспан, Аршат Ораз, Жанасыл Болатбек болды. Өзіме ұнап, түртіп алған ақпараттар:
* Бірінші сессия бойынша саясаткер Алуа Серікқызының «Мониторинг кезінде қауіпті материалдар қандай болды?» деген сұрақ төңірегінде, «Мониторинг» жайлы өрбіткен тақырыбы ұнады.

Үзінділер айта кетсем:

Қазақ тілді сайттарда тақырыптың 4 түрі бар:
1) Ішкі саясат
2) Экономика
3) Сыртқы саясат
4)Идеология.
Ең көп талқыланатыны:
1 — орында: Ішкі саясат
2 — орында: Идеология және тіл
3 — орында: Экономика
4 — орында: Халықаралық саясат. Қазақ тілді сайттарда «Экономика» және «Халықаралық саясат» жайлы тақырыптар көп қозғалмайды.

Бір қызығы, "Ішкі саясат" тақырыбы жиі талқыланғанымен, оқырманның қалдырған пікірінде «Халықаралық саясат» жайлы пікірлер көп. Яғни, «Халықаралық қатынасқа» қызығушылық жоғары.

* Қаңтар-желтоқсан айларында интернетті қолданушылар рейтингі көбейді. Жыл басында сайтта отырушылар (1 сайтта мысалға) 1,5 сағаттан отырса, желтоқсан айында 3,7 сағатқа артқан. Жыл басында күніне 35 адам кірсе, қазір 80 адамға қолданушылар саны артқан.
* Интернет желісінде болған келеңсіз 2 жағдайды айта кетті:
1) Тексерілмеген ақпараттың жариялануы.
2) Бір-бірінің материалын көшіру.
Осы төңіректе көптеген қызықты мәліметтер естідік.

Жанасыл Болатбек: Ақпарат фото және видео арқылы көп таралады. Әсіресе, видео. Ең көбі: атыс-шабыс, +18. Әрбір адам өзі қаламайтын жаман видеоның таралмауына себеп болуы керек. Ютуб желісінің өзіне шағым бере кетуіміз керек. Ол бірден өшпесе де жиналған шағым әсерінен жойылады. Және оған пікір қалдырып, лүпіл басқанша үндеми қалдырып кету. Себебі, сіз пікірлеген сайын ол жоғарыға көтеріле береді.

Біздің өзіміз біраз адам жиналып, ақылдаса отырып үйлену тойларындағы 10 нан аса жағымсыз видеоларды өшіріп тастадық.

Аршат Ораз:
Бүгінгі таңда негативті ақпарат көп. Көп деген сайттар «рейтингті көтеремін» деп сапасынан айырылып жатады. Рейтинг үшін көп нәрсе құрбан болып жатыр. «Ziro.kz» сайтында 10 ақпараттың бірнешеуі негатив. Біздің оқырман сары басылымды ұнатады.

Түстен кейінгі уақытында осы«Негативті ақпаратпен күресу жолдары» жайлы шеберлік сабағын жүргізді.

Ойталқы барысында бірнеше тыңдарман спикерлерге «Ақпараттық қауіпсіздік, интернетке» байланысты бірнеше сұрақ қойды.
Сұрақ-жауап барысында «Бір ақпарат неге ұлтты екіге бөліп жібереді?», "Қытай халқы «Ютуб» желісін көруге тыйым салған, бізде неге олай етпеске?" «Ақпараттық соғыс деген не?» деген төңіректе қызу пікірталас болды.

«Көп деген басылымның тақырыбы аты-шулы болғанымен іші сұйық болуы мүмкін. Олар өздеріне солай назар аудартады» — деген пікірлер айтылды.

P.S Жалғасы бар… Келесі блогта. Суреттер Фейзбук желісінен алынды.