Астана — бейбітшілік пен тыныштықтың қаласы десе, әркім әртүрлі қабылдайды. Әртүрлі елестетеді. Әртүрлі сезінеді.
Біреуге бұл 100-ден аса ұлт пен ұлыстың мерекелі думаны.
Біреуге теңдессіз Бейбітшілік пен келісім сарайына жиналған әлемдік және дәстүрлі дін өкілдерінің бас қосуы.
Біреуге Астананың әлем қалаларымен, өзінің 10-дан астам бауырлас қаласымен қарым-қатынасы.
Енді бәзбіреу EXPO болсын, Азиада болсын, ірі шараларды өткізіп, дүние жүзінің көп жұртының елорда қырларына куә болғаны дер. Басқаға алуан театр мен Cirque du Soleil, Бадди аюлары мен Наполеон көрмесінің келуі болар. Мұның бәрі — әлемге жолданған рухани хат. Мұның бәрі — тәуелсіздіктің төлдері. Мұның бәрі...

Мұның бәрі — бейбіт замандағы мамыражай өмірдің жемісі. Мен үшін, және менің әуесқой фотосуретші құрбым Дария Жақыпова үшін бейбітшілік пен келісім дегеніміз — жай ғана қала өмірі. Адамдар және қарбалас. Заманауи құралдың айнасына бедерленіп түскен мимырт және мамыражай кадрлар. Құрбымның айрықша фототоптамасымен бөлісуді жөн деп таптым.

Ана мен бала


Ашық аспан, ару қыз


Демалысың белсенді, түсірме еш еңсеңді


Қалалық пейзаж


Кешқұрым


Күн батыстан батқанда


Қарапайым урбанистика


Сезімі шоқ қала

Бейбіт күнің мәңгі болсын, Елордам!

Қарбыз маусымында ескеретін қағидалар. Қайдан алған жөн? Базар, жол бойы мен супермаркеттегі қарбыздарға зерттеу. Эксперт пікірі.

Өткен аптаның бос уақыты Қазақстанның сүт нарығында үлесі көп брендтердің сапасын зерттеп, түсіруге арналды. Ресей, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстаннан шыққан белгілі өнімдердің сапасы қандай? Сүт сатып аларда неге көңіл бөлгеніңіз жөн? Біліп жүріңіз.

Күз бен қыста Сіз білуге тиісті кеңестер топтамасы. Бес минутыңызды бөліп асқабақ таңдау, оның пайдасы туралы бейнесюжетке назар салыңыз. Ең пайдалы көкөніс — асқабақты жиі тұтынатын кезең басталды.

Ертегі баланың қиялына қанат бітіреді" />Жаздың алғашқы күні меркелік таңмен басталды. 1 маусым – Халықаралық балаларды қорғау күніне байланысты Алматыда қазақстандық жас автор Амании Жанның «Даниялдың ғажайып әлемі» және «Алуан түсті балықтар және Дария» атты ертегілері желісінде кеш өткізілді.
.;
«Colibri» МОЛЛ» бутигі, «Мама, почитай» кітап дүкендерінің желісі, Халықаралық «Almaland» мектебімен бірігіп ұйымдастырылған кеш барысында балаларға ертегіден үзінді оқылып, сол үзіндіден қойылған сұрақтарға жауап берген бүлдіршіндер әр-түрлі бағалы сыйлық алды. Сондай-ақ балақайлар сурет салып, өздерінің шығармашылық қырларын танытты. Барлық кеш қонақтарына Амании Жанның ертегі кітаптары ұсынылды. Шара барысында «Almakid» шығармашылық клубының балалары өнер көрсетті.

Балалар күніне арналған кеш барысында Амании Жан өзінің мақсаттарымен бөлісті. Оның айтуынша, алдағы уақытта балаларға арналған екі кітапты шығару жоспарланып отыр. Шығарылатын кітаптардың ерекшелігі –ертегілер 6 тілге аударылмақ. Ал, Амании ханымның осы уақытқа дейін шыққан екі кітабы үш тілде аудио нұсқасымен бірге оқырмандарға ұсынылған болатын. Сөз соңында, автор ата-аналардан балаларына ертегі оқуды үзбеуін сұрады. – Өскелең ұрпақты жан-жақты жетілген адамгершілігі мол азамат етіп тәрбиелеуде ертегінің алатын орны ерекше. Ертегі баланың қиялына қанат бітіреді. Білмегенді білуге сүйрейді. Жақсылық пен жамандықты ажыратып, жағымсыз қасиеттерден аулақ болуды насихаттайды — деді автор.
Түстен кейін дәл осындай кеш «Достық Плаза» ойын-сауық орталығындағы «Kids lab» балалар клубында жалғасты. Балалар кітап авторымен кездесіп, кітаптағы басты кейіпкерлердің суретін салып, әңгімелеп берді. Кішкентай балақайлар авторға көкейдегі сауалдарын қойып, әрқайсысы сыйлыққа екі кітаптан алып мәз-мейрам болысты. Осылайша балалар, мерекеде жаңа ертегілермен танысып, рухани азық алды.

сурет авторы Маржан Нүсіпбек және Рафшан Иргашев

Отандық балалар әдебиетіне жаңа кітаптар қосылды. «Алуан түсті балықтар және Дария», «Даниялдың ғажайып әлемі» деп аталатын екі кітаптың авторы — Амани Жан.
Үш тілде аудио нұсқасымен бірге жарыққа шыққан кітапқа автор он жыл көлемінде дайындалған екен. Әдеби шығарманы жарыққа шығарарда: редакторлар, аудармашылар, дизайнер, суретші, дубляж режиссері, дыбыс режиссері, композитор, көркемдік редактор, дыбыстаған әртістермен қосқанда жалпы саны жиырма шақты мамандар жұмыс жасағандықтан, бұл еңбектің сапалы шыққаны даусыз. Кітап меломан дүкендерінде сатылымға түсе бастады.

«Сессия» деген – тамаша кезеңдердің бірі ғой» дейтін сол кезең таяп қалған тұста жоғары математика пәнінің мұғалімі. Математик емес пе, бәрінің есебін алып жүреді. «Әшейінде хал сұрамайтындар саулығымызды сұрап, амандасып, қауқылдасып қалады, тіпті жоғарыдағы кісі-місілердің өзі сөйтеді ғой» деп жауабын шешу қиынға соққан есептей қулана күлімдеп, көңіл күйінің көрсеткіші көкке көтеріліп, көкшіл көзіне көктем орнай қалатын.
Иә, тамаша кезең! Өкінішке орай, бұл кейбір азаматтар үшін ғана сондай сәт. «Азаматша» сөзін әдейі қоса жазбадым, ол сөзді кім ойлап тапқанын білмеймін, қазақта бәрі азамат. Орыстар сияқты «мужской», «женский» деп «родтарға» бөлінбейміз. «Бөлінгенді бөрі жейді» дейтін қазақ «родқа» келгенде тіпті бөлінбей біртұтас болғысы келеді. Соның арқасында ғой олар: «Кіммен қарайсаң сонымен ағар» деп отбасында татулық орнатуға құштар.
«Көгалды қуып гөләйттап, ыршып жүріп ән салғандар» үшін басқаша кезең. Олар үшін қыл көпір. Тәубеге келіп, Алланы еске алып, дұғасын оқып, иманын үйіретін нағыз қарбалас шақ. «Осы сессиядан «аман-есен» өтсем, келесі семестрден бастап сабақты жақсы оқымасам!» — деген өмірі орындалмайтын қияли ойлар да осы шақта, осы гөләйттағыштардың ойына келеді. Бұлар үшін «қиямет қайым» болған кезеңге жете бере «аһ» деп ұрған демі, сессия аяқталарда «үһ» «аман-есен» (мағынасы: өзіме әбден лайық тым нашар баға алып қалмай немесе жазғы емтиханға қалып қалмай) өттім-ау деген ырғақпен жалғасуы да, жалғаспауы да мүмкін. «Үһ» демінің шығу шықпауы, сіздің гөләйттап жүрген шағыңыздан бөлек, «қиямет қайым» (мағынасы; «нб» яғни, «сабақта болған жоқ» белгілерінен арылып, ағымдағы аттестацияның бір семестр бойы жинамаған тиісті балын, емтиханға санаулы күндер қалғанда, аяқ астынан жинай қалатын, жинай алмайтын, жинаса да тиісті балға әрең жеткен, үш болса да күш балына мәз болып қанағаттанатын, тым «қиындықпен» өткізетін алакеуім шақ) кезеңіндегі біршама «ізденістеріңізге» байланысты. Ол «ізденіс» әр түрлі формада болуы мүмкін. Мұғалімнің соңынан жүгіріп қара терге малшынасыз ба, маймыл боласыз ба, жоқ әлде… Тууу тым аңғарымпаз екенсіз, түсініп отырсыз. Ол өзіңіздің пайым-түсінігіңіз бен «көрегендігіңіздің» арқасында жүзеге асады.

Біреулерге аждаһадай болып көрінген кезең пәленшенің түгеншесі үшін шыбын шаққан құрлы болмай өте шығуы да бек мүмкін. Әрі солай болып та жүр. Оны көрген бірінші бейбақ, «ол да мен сияқты гөләйттап еді ғой» демейді. Үнсіз жүрек, үнсіз кеуде. Өйткені бұл — сүйекке біткен сиық, жазылмаған заңдылық сияқты көрінеді оған.

«Оқу инемен құдық қазғандай» деген ұранды ту қылып ұстап, сол құдықты «еңбек етсең емерсің» деп қазғандар үшін біршама жаймашуақ кезең. Серіктері гөләйттағанда, еңбекқор студент уақытының көп бөлігін кітапханада өткізген. Серіктері лекцияда ұйықтап немесе «әңгіме бұзау емізердің» керін келтіріп отырғанда, ол тақтаға телміріп, оқытушының ойын ұққандай болып отыратын.

Осы сессияда біртүрлі қызық оқиғаларға тап боласың. Аудиторияда бір топ студент отырғанбыз. Эконометрия сабағы өтіп жатыр. Қазіргі пәндер қызық, жаһанданудың үлгісі іспетті, экономика, математика, информатика саласын біріктірген дүдәмәл бірдеңе шығады. Есептерді ехcelде шығарып, экономикалық талдау жасау. Қашанда оңай есепке мысал келтіріп, қиындау есептен тапсырма беретін апайымыз, көмек сұраған жанға «соны да білмейсің бе?!» — деп әдеттегідей қабағы ашылмай қатулы күйінде отыр. «Бәрін біліп тусақ университет табалдырығын төрт жыл тоздырып жын ұрып па»- деймін іштей. Негізгі айтпағым бұл емес еді. «Ертең сессия басталады»- деп қарбаласып жүрген кез. Бір уақыттарда шеке тамыры тырысып, паңдана, менменси сөйлейтін бір қыз (өзіне көптеген жақсы қасиеттер жетіспей жатса да, өзінен басқа керемет адам жоқтай десем қалай болады?) маған күлімсіреп, жымия қарады. Оның өзіне жараспайтын мінез, біртүрлі ерсі көрініп тұр. Бұл мінезінде қандай астар бар екен деп еріксіз ойланып қаласың. А-а-а түсінікті… Ертеңгі болар сессияның қамы екен ғой. Осындай тұста көмек қолын созар деген үміттің ұшқыны жанарында жамырап тұр. (Осылай өтірік мүләйімсіп емтиханды сәтті тапсырып өткені құрысын.) Міне, билеттер. Әдеттегідей екі сұрақ, бір есеп. Кім қандай жағдайда тұрса да кемедегінің жаны бір. Бір жағынан жанашырлық сезімі оянып, серігіңнің сұрқына селкеу түсіргің келмейді екен. Жан жағыңнан көмек сұраған көздер қадала қарап тұрған сияқты ма, қалай? Бір сәт айналаға көз тастасаң, аудиторияда, әдеттегідей емес, тыныштық орнағанын байқайсың. Бірі терең ойға батқансып, билетіне бір, төбеге бір қарайды. Бірі ешкімге көрсетпей алтын тығып қойғандай партаның астына ұрлана көз тастайды. Бірі…

Туу мыналарды-ай! Үйдегі бала-шағалар да қаумалап… Студент қауымның бір кезеңі жайлы бірдеңе жазуға да мүмкіндік жоқ. Романның жүгін арқалап тұр еді, қап…!
2008 жыл. бірінші курс

Такси тоқтатып, түсіп едім, ауғанстандық екі студент жігіт отыр екен. Баратын жерлеріне таксиші аға әкеліп еді, «Нам нужен Абая Жарокова, вы куда ездите?» деді бір кезде біреуі. «Жаңа Байтұрсынов, Шевченко дедіңдер ғой, ертерек айтпадыңдар ма?» деп еді таксиші аға, ана ауғандық біреуі таксистке; Что, говори по русски! дейд бұйрық беріп. Сосын жыным келіп кетті. «Ей, ты не быкуй… он сам знает, на каком языке ему говорить. валите в Афганистан свой вонючий и командуйте там, уроды!»- дедім мен.
Ауғандық студенттерге Қазақстан 200 $, Ауғанстан 100 $ стипендия беріп оқытады. Өзіміздің студенттер ондай көлемде ақша алмайды. Әрбір қазақ төлеп отырған салықтан, стипендия алып отырып, қазақ жерін басып отырып, тегін жатақханасы тағы бар неге бізді сыйламайды екен?! Әңгімелерінің арасында қазақтарды менсініп тұрған олар жоқ… итті күшігім, күшігім десең, аузыңды жалайды. қазақстандық толерантность, жемісің-ай!(((

Әлеуметтің әлеуетін білу үшін әлеуметтік желіге бас сұғып, бақыласақ жеткілікті сияқты. Иә, тіпті қауіпсіздік өкілдері осы желі арқылы сіздің қайда барғаныңызды, кіммен сөйлескеніңізді, жеке саяси позицияңызды т.с.с. біле алады екен. Интернетке қосыла алатын кез-келген смартфон сіз туралы ақпараттың қайнар көзі. Телефоныңыз сөндірулі болса да мәлімет алуға кедергі емес көрінеді. Американың ұлттық қаіпсіздік қызметінің экс-техникалық маманы Эдвард Сноуден әлем онсыз да шет жағасын білетін бұл ақпаратты нақтылай түсіп, жарияға жар салғанын білесіз.
Негізгі жеткізбегім бұл емес еді. Басым көпшілігіміздің мәдениетіміз төмен бе, әлде, қарапайым этиканы сақтай алмаймыз ба, қатігезбіз бе, наданбыз ба, оқымаған білімсізбіз бе білмедім. Әйтеуір, әлеуметтік желіде бір-бірін талап жатқан халық. Бір ғана мысал фейсбуктегі «Қазақтар» тобына кіріңіз, ондағы кез-келген пост ұрсысумен аяқталып жатады. Қазақтар тобы емес, ұрысқақтар тобы сияқты. Төле би төрелігін айтып отырған заманда «Қазақ — бір ауыз сөзге тоқтаған халық» деген ұғым шыққан екен. Осы орайда, әрбір посты ауыздың суын құратпай оқылмайтын алдыңғы буын аға-апаларымыздан төрелігін сұрап едім. Олар былай деді:
Ғалия ШАУДЫРБАЕВА, продюсер:
— «Қазақтардың мәдениеті төмен» деген пікірмен келіспеймін. Қазақ – жалғыз ұғым. Халық – тобыр. Ата-бабамыз «мал аласы сыртында, кісі аласы ішінде» деп тегін айтпаған. Халық ішінен кім шықпайды?! Әлеуметтік желіде мәдениет, этиканы сақтамайтыны, сақтайтыны бар. Оның ара жігін ажыратып отыратын сыншы емеспін және де біреу маған жаман пікір жазды деп бас ауыртып отырмаймын, қызса, темірді дер кезінде мен де соғып жіберемін. Менің келіспейтінім: елді, елдің атқамінер азаматтарын жамандап отыратын «әлеуметтікжелішілер». Өзі не тындырып жүр? Өзі ел үшін не істеп жүр? Өзіне есеп бере ме? Бәрібір! Біреудің пікірінен мін тауып, арғысын Алатауға, бергісін Қаратауға апарып қайырып тастайтын әдеттен аулақпын. Кейде танымал өнер адамдарының сыртынан да небір сөз жазылып жатады. Керек пе сол? Тамағының суретін қойса, қойсын, сұлулығын дәріптесе, дәріптесін. Әлеуметтік желі сын айту, я болмаса тек қана пікір жазып, блог жүргізу үшін ашылмайтын шығар. Ол — әр адамның өз еркін тиімді пайдалануына, бос уақытын пайдалы іспен өткізуіне үлес қосатын құрал. Сондықтан біреудің басына сөзбен іркіт құйып, біреудің жан жүрегін езіп, артық пікір білдірудің қажеті жоқ деп есептеймін
Арман СҚАБЫЛҰЛЫ, сценарист-редактор:
— Жалпы бізде интернет мәдениеті жетіспейді. Тек қана әлеуметтік желілерде ғана емес, қазақ сайттарымыздың көбінде солай. Аноним комментарийлерге қарасаңыз, бәрін түсінесіз. Ерінбей «Абай» сайтын қарап шығыңызшы. Бірін -бірі жамандаған, ар намысына тиген комменттерден көз сүрінеді. Тіпті кез-келген авторды мұқату үшін отыратындар бар. Өкінішке орай бүгінгі қазақ ғаламторының болмысы осы.
Нұрдәулет ШАЙМҰРАТҰЛЫ, тарихшы:
— Қазақ «Жаңылмайтын жақ, сүрінбейтін тұяқ болмайды» — дейді. Қателесеміз, өкінеміз, білсек тәубаға келеміз, білмесек қайталай береміз. Ең өкініштісі бір-біріміздің аузымызды бағып, аңдысып, мансұқсыз дүниеге бола айтысып тартысып, тілдеп-түйресіп отырамыз. Қаймана Қазаққа керегі осы ма еді дәл мынадай күндерде? Ендеше, неге Абайшалап бос істен аулақ болып, бір-бірімізді дос көріп, кешірімді болмасқа?!
#НаурызДода

Фермопильдегі 300 спартандықтың мыңдаған парсы әскерімен болған ұрысы, «Бородино» шайқасы, «28 Панфиловшылар» дивизиясының ерлігі т.с.с. осындай тарихи шайқастарға ұлттық рух пен патриотизмді көтеру үшін кино түсіріліп, тіпті, болмаған ерліктерді болды қылдырып, әспеттеп жатқанда осыдан 372 жыл бұрын өзіміздің тарихта ерекше орын алуы тиісті ұрыстың бірі — «Орбұлақ» шайқасы есіңе түседі екен.
2007 жылы түсірілген Голливудттық «The 300 spartans» фильмі әлі күнге хит. Леонид патша үш жүз батырымен парсылардың жиырма мың (кей деректерде сексен мың) қолына үш күн бойы төтеп беріп, соңында ерлікпен қаза тапқаны – әлемді таңқалдыруда.
Қайбір жылы Ресейде «Бородино» шайқасының 200 жылдығына орай жыл бойы телеарналардан арнайы хабарлар беріліп, театрландырылған қойылымдар қойылып, кітап дүкендерінде балаларға арналған қызықты альбомдар шығарылып, жарияға жар салып жатты.
Иә, неге біз үнсіз қалдық. 2013 жылы «Орбұлақ» шайқасының 370 жылдығын жыл бойы дүркіретіп атап өтетін жөніміз бар еді ғой…
Бұл шайқастың қысқаша тарихы мынадай, 1643 жылы Жәңгір бастаған қазақтың 600 батыры жоңғардың 50 мыңдық әскерін, Самарқандтан Жалаңтөс батыр бастаған 20 мың қол келгенше ұстап тұрған. Жоңғарлар қазақ жеріне 50 мың әскермен басып кіреді, қазақ жасақтары бірігіп үлгермейді, содан Жәнгір хан қолында бар әскерден 600 адам жасақтап алып соғысқа аттанады. Ұрысқа ыңғайлы жер деп Ор аталатын бұлақтан ағып жатқан кішкентай өзен маңындағы тау арасын таңдайды. Алғашқы шайқаста жоңғарлар 10 мың әскерінен айрылады ал екінші соғыста көмек келіп жоңғарларды толық жеңеді. Орбұлақ шайқасын тарихтан біз жақсы білетін 300 спартандықтың ұрысымен теңестіруге болады. Орбұлақ шайқасындағы қазақ сарбаздарының өршіл рухы олардың ерлігінен бір мысқал да кем түспейді.
Биыл жеңістің жетпіс жылдығына орай Ресей мен Қазақстан бірлесіп «28 панфиловшылар» атауымен фильм түсірмек. Оның шығынын екі ел көтеріп алады деген мазмұнда хабар да тарап үлгерді. Осы тұста өзіміздің жеке ұлттық тарихымыз жетімсіреп қалған сияқты көрінеді маған. Кино түсірмек түгілі бір ауданымыздың атауын қия алмадық. Орбұлақ шайқасы – қазіргі Алматы облысы, Панфилов ауданындағы болған екен. Сол ауданға неге осы шайқастың атын бермеске?! Осыдан бұрын аудан, облыс көлеміндегі жиындарда Панфилов ауданын Орбұлақ ауданы деп өзгерту жөнінде бірді-екілі ұсыныстар айтылды. Ата-бабамыздың осындай көзсір ерлігін ұмытпай, мақтан тұтып, өзіміз насихаттамасақ басқалар қайдан білсін? Барымызды дер кезінде бүтіндегенімізде «Қазақ деген ұлт болмаған, тарихы жоқ» — дейтін «білгіштер» бүгінде шықпас еді. Тіпті, көпшілік жастарымыздың өзі тарихтан бейхабар.
#НаурызДода