Айна сыры

Қазақ халқының ырымында «Айнаны ашық қалдыруға болмайды» деген ұғым бар. Бұл ырым тектен-текке айтылмаса керек-ті. Өйткені, одан басқа әлеммен байланыс жасалады деген ой бар секілді. Сондықтан үлкендер түнге қарай айнаның бетін жауып жүруді тапсыратын. Шындығында, кейбірде сол айнаға қатысты тосын жайларды құлағымыз шалып қалатын. Түннің ішінде айнаның ішінен белгісіз адамның сұлбасын көргендер бар. Соның салдарынан кейбір адамдар тілін кәлимаға зорға келтіріп, қатты қорыққаны жасырын емес. "Қорыққанға қос көрінеді" дегенмен, сол көрініс бірнеше мәрте қайталанғанын да құлағымыз талай мәрте шалған еді. Сонымен не керек, айна біз үшін түсініксіз құбылысқа айналды десек те артық емес. Әрине, оны зерттеп көрсеңіз, тылсым дүниенің талай сырына назар аударуға болады. Бірақ, әзірге осы тақырыпты тереңнен зерттейтін ғалымдар жоқтығ қасы. Соның салдарынан бұл жағдайлар әлі күнге дейін түсініксіз сауалға айналып отырғаны тағы бар. Үлкендердің «Айнаның бетін жауып жүріңдер» деген сөзі әрбіріміздің құлағымызда тұрған шығар. Сонымен, айна туралы не білеміз? Осы тұрғыда қолдағы мәліметтермен бөлісіп көрелік. Айна – кез келген үйде қолданатын мүлік. Жалпы, үлкендердің айтуынша, айнаны сыйға тартуға, немесе бұрын қолданыста болған айнаны сатып алуға болмайды. Өйткені, айна – қараған жанның энергиясын тартып алып, адамдардың бет-бейнесін, айнаның бетіне түскен қимыл қозғалыстарды компьютер бағдарламасы секілді жадында мықтап сақтап қалады деген түсінік бар. Олай екенін бүгінгі зерттеушілер де дәлелдеп отыр. Сондықтан ескі айна келесі бір басқа жанға кері әсерін тигізуі мүмкін. Ал тіптен қолданылмаған су жаңа айнаның адамға еш қауіптілігі жоқ деп есептеледі
Өз келбетіңді өзіңе көрсететін айнаның сыйқыры да өз алдына. Ертеректе жас бойжеткендер сол айнаның көмегімен өмірлік жарын көруге тырысса, болашақты болжап, өмірінің өткенін көре алғандар да болыпты. Емшілер арасында айнамен аурудың бетін қайтарғандар да кездескен. Мысалы, орта ғасырда өмір сүрген Парацелсь науқастың айнаға үрлеген демі арқылы аурудың диагнозын қойып, сырқаттарды айна арқылы емдеген. Ол магиялық сыйқырдың көмегімен сырқаттың бойына дендеген аурудың жаман энергиясын пациенттің айнадағы бейнесіне ауыстырған деген аңыз бар. Айнаның шығу тарихы тым тереңде жатыр. Оны сонау ежелгі Шумер, Үнді және Мысыр елдерінде жасаған. Басында айнаны шыны тәріздес, қаралау түсті обсидиан, қола және күмістен дайындаған екен. Алғашқы шыны айналарды ХІІ ғасырда Мурано аралына қоныс теуіп, сол жерде жұмыс істеген венециялық шеберлер жасапты. Бірде Муранодағы шыны жасаушылар кішкентай мәрмәрдің бетіне қалайыны жайып тастап, үстіне сынап құяды. Сынап қосылған қалайыдан «амальгама» деп аталатын қоспа дайын болыпты. Оның үстіне шыны әйнек жабыстырған. Осылайша, қарапайым қажеттілікті өтейтін тұрмыстық бұйым осыдан 9 ғасыр бұрын пайда болады. Бірақ, венециялықтар өнертапқыштық құпияларын 200 жылдан астам уақыт бойы сақтап, айнаны жат жұрттықтарға қымбат бағамен сатып, табыс тауыпты.
Қазіргі таңда айнаны қарапайым қажеттілігінен басқа үйге, кеңселерге, демалыс орындарына көрік беру мақсатында да пайдаланып жатамыз. Алайда, айнаның пайдасынан басқа, адамзатқа тигізер зиянды жағы бар көрінеді. Мәселен, орыс халқының нанымы бойынша, айнаны ұйықтап жатқан адамға қарама-қарсы қоюға болмайды. Себебі, түн ортасында оянып кеткен адам онан өз бейнесін көргенде кенеттен шошынып, бойындағы күш-жігерін жоғалтып алуы мүмкін екен. Ал, Шығыс елдерінде айнаны әсіресе үйдің кіреберісіне орнатып, оның босағадағы жағымсыз энергияларды бейнелейтініне сенген. Еуропада көршісінің жаман ойларын, арам пиғылдарын бейнелейді деп айнаны терезенің тұсына қойған. Ал, Испанияда тіл-көзден сақтау үшін сәби киіміне толтырып айна тіккен. Мұнда жалпы сәбиді 3 жасына дейін айнаға қаратуға болмайды деген қағида сақталған. Өйткені, еуропалықтар бала кекештеніп, тілі кеш шығуы мүмкін деп сенген. Кейде айна екі дүнеиені жалғастырушы секілді. Оны ғалым Раймонд А.Моудидің еңбегінен көруге болады. Ол «Өлімнен кейінгі өмір» атты кітабында «айнада өлген адамдардың аруақтары пайда болады» алыпқашпа әңгімелердің қаншалықты шындыққа жанасатынын тексеріп көрмекке бел буады. Атақты психиатор айнамен жабдықталған арнайы бөлме дайындап, сонда тәжірибе жасайды. Нәтижесі тіптен таңғаларлық. Өз еріктерімен келген он адамның бесеуі айнадан қайтыс болған туыстарын көріп, олармен байланысқа түсе алған. Мұндай экспериментті Санкт-Петербургтік танымал психотерапевт Виктор Ветвин де жасаған екен. Бүгінде оның айнамен жабдықталған «Психомантиум» деп аталатын орталығы бар. Ветвиннің орталығында болып, өзгеріп шыққан адамдар болыпты. Соның бірі көлік апатынан қаза болған ұлын қайғырумен депрессияға түскен келіншек: «Мен баламды көріп, онымен сөйлестім, оған ол жақта жайлы екен» деп қалыпты өмірге қайта оралыпты. Осыған қарап-ақ айнаның да сыры бар екенін ұғуға болады. Алайда, онан жөнсіз қорқудың қажеті жоқ. Сөз соңында ақша мен айнаға қатысты ырымға келейік, қаражатыңызды молайтқыңыз келсе, бұған айнаның тигізер көмегі бар екен. Мысалы, айнаның алдына бірнеше кесек ірі купюраларды шашып қойсаңыз, табыс көзі молаятын көрінеді. Үйде кiсi қаза тапқанда нелiктен айнаның бетi жабылады? Өлiм кезiнде айна о дүниеге есiк ашатын қақпа тәрiздi. Сол арқылы үйге жын-шайтандар кiрiп кетпеуi үшiн бетi жабылады. Базбiреулер өлген адамның жаны айна арқылы керi қайтып келмес үшiн жабу керек дейдi. Қалай болғанда да мұншалықты қасиеттi құралды немқұрайлы емес, күтiп ұстаған жөн»
Жәрмеңкеден алынған ескі айна. 37 адам келесі иелері қайтыс болған. Луи Арто айна иесі айна алдында өлтірілген басқа иелерінің бәрінде сол оқиға қайталанған
Барбара есімді патшаның ұлына үйленгелі жүрген қызды болашақ енесі улап өлтіреді. Баласын басқа қызға үйлендірген. Бірақ ол қыз да көп ұзамай өліп қалған. Жігіт Барбараны көру үшін мистикалық дүниені пайдаланғысы келіп екі апта күткен жер төледе. Арманы орындалып қызды көреді, тек ескертеді оған жақындауға болмайды деп. Бірақ сүйіктісін көрген ол бірден құшақтауға асыққан. Ал ол бейне қара болып жоғалып кеткен. Одан кейін қанша жыл өтсе де әлі сол Барбара бейнесін қамалдан көретіндер көп.

Апамның әңгімесі

Менде бір керемет сюжет бар...: Апамның әңгімесіӘкемнің туған апайы біртүрлі қызық әйел. Жұрт жын соққан деп шет-қақпайлайтын. Бірақ сөзі, кимі киісі, іс-әрекеті задында жақсы адам болғанынан хабар береді. Қыз кезінде сен тұр, мен атайын дегендей белсенді, жиын-тойдың гүлі болған. Қазір үнемі тұнжыраңқы күйде ой үстіне жүргені. Тек мені көрсе болды, мәре-сәре болып жас балаша шаттанып, жылы-жұмсағын ауызыма төсейтін. Шешіліп әңгіме айтып, екеуіміз тәтті-пәттімен дәмдеп, ұзақ шай ішіп отыратын едік.
Бірде сабақтан босай сала сол апайымның үйіне тартып отырдым. Қаланың шетінде тұрады, жалғыз өзі. Азын-аулақ талы бар, кішкентай жеміс бақшасында арам шөп отап отыр екен. Мені көре сала дереу қолын сүртіп жіберіп, бетімнен сүйгіштеп, қалбалақтап қуанып қалды. Үйге келмеген бір айдың ішіндегі әңгімелерімді шетінен тізіп айтып тауыса алар емеспін.
-Өткенде маған гүл берген бала бар ғой, сол ұнамай қалды.
-Әй, неге, жібі түзу, тәрбиелі сияқты еді ғой?
-Өткенде ол мені түнемелікке пәтеріне шақырды. Содан-ақ ойы белгілі болып қалды-, деймін бұртиып.
-Е, қазіргі еркектерің сол емес пе, нағыз жыртқыш. Мынау менің қарындасым-ау, қыз бала-ау деген ой жоқ. Түгел бетімен кетіп, жыртқыштанып алған. Өтірік өзеурегеніне сенбе. Әлгі жан жарым, құдай бере салған отбасым деп-ақ жүріп, реті келсе қыздарға тиісіп қалудан бас тартпайды ғой, жарықтықтар.Тиыш сабағыңды оқы, жігіт өзі табылады. Солай деші, еее, онда керегі жоқ деш,-деп әлгі жігітің қылығына көңілі түсіп қалды.

Мен апайыммен қандай жігіт қандай тұрыста, қандай қимыл мен қай жерде, не дегенін бүге-шігесіндейін қалдырмай айтып беріп отырамын. Ол балаша аңқылдайды.

Апайымның альбом-альбом болып жиналған фотосуретті көп-ақ. Әр суреттің өз тарихын айтып, әңгімеден әңгіме шыға беретін. Кезек үш қыз, екі ұл болып көңілді тұрыста түскен фотоға келді. Мынау жігітіңіз болған ба еді деп сұраймын әдейі ішіндегі сұғақ бойлысын. Апайым суретті қолына алды да, терең күрсініп үндемей қалды. Ренжітіп алдым ба деп мұндайды күтпеген мен де ыңғайсыз сәттен қалай шығарымды білмей қипыжықтап, көзім жыпылықтап кеткен. Ол маған бұрылды да, «менің ең жақын достарым болатын. Бір қателіктің кесірінен олар қазір бұл өмірде жоқ» деді. Иә, тура солай деді. Сосын диванға оңтайланып жайғасып алып, мына әңгімені айтып берген еді.
***
Ол кезде бала едім ғой, ауылдан келе қалған бетім. Арзан, кішкентай құжыраны жалға алдым. Сондайлық ұнады. Жеке өмірге өздігімнен аяқбасуым, әрі алда мені тек жақсылық пен қуаныш күтеді деп елестетуімнің өзі-ақ тоқшылық сезім сыйлады. Техникумдағы ортам да сондай көңілді еді ғой. Ән мен би десе дес бермедім. Мен дегенде бәрінің ауызының суы құритын. Сонда жүріп осы бесеуіміз дос болдық. Әр түрлі группа да оқысақ та жақсы араласып кеттік. Мынау тұрған екі қыз – Айдана мен Дәрия. Дәрия ұл мінезді, қызу қанды болатын. Басына қисынды, қисынсыз қандай ой келеді, міндетті түрде барып жасайтын қыңыр еді. Айдана болса Дәрияның кері, ұяң, әрі сабақты түгел беспен оқыды. Ал мынау екеуі ағалы-інілі Жүрсін мен Қуандық. Байғұстардың әке-шешесі жоқ, детдомның балалары ғой. Сонда да бір көңілдеріне алмайтын еді өздері.

Осының бәрін бастаған Дәрия болды. Бір күні сабаққа екі өкпесін қолына алып, жүгіріп жетті. Ентігіп тұрып, оның танысы үйіне өлген адамның жанын шақырып, алда болатын оқиғалар туралы сұрап білгенін айтты. Біз күлдік те қойдық, сенген жоқпыз әрине. Бірақ оны бүгін кешке істемесек болмайды деп, ақыры кешке менің жалдамалы пәтерімде жиналатын болып шештік. Алдымен қыздардың ішінде кім бірінші күйеуге кетеді деген сұраққа жауап аламыз деп шуластық.
Кешқарая үйде төрт қара көз түгел жиналдық. Перделерді түсіріп, үстелдің үстіне май шам жағып, дөңгелене отырыса қалдық. Ақ қағазға әріптерді қатарымен тізіп, табақты төңкердік. Стрелканы да мұқияттап қарап бояумен сызуды ұмытпадық. Барлығымыз табақтың жиегіне саусақ ұштарын тигізе отырып, ендігі қалғаны әлгі рухты шақыру. Ойлана келе «қайсысың барсың, сол аруақ келе бер» деп жамырасқан хорымыз бөлме ішін кернеді. Отырғанымызға жиырма минутан асып кетті. Енді шыны керек жалыға бастағандайыз. Мен ұйқысырай есінеп сол жаққа басымды кенет бұрғаным сол еді, бұрышта тұрған буалдыр қара елесті көріп ауызым ашылған күйі қатым. Елес үнсіз, қозғалыссыз бұлдырайды, ер адамның бейнесіне келетін сияқты. Жүрегім ауызыма тығылды дегенді сезініп көрген адам айтады, әсте. Ішімдегі қорқыныш тереңге тастап жібергендей мелшиіп қатып қалғам. Балалар менің мелшиіп қалғанымды көріп, барлығы сол бұрышқа көз тастасты.

Әлі есіміде Айдананың көгерген қалпы, ерінін қалай жымқыра тістегені, шыңғыруға шамасы жетпегендей. Сол сәттегі минуттар ғасырға созылғандай қанша отырғанымыз есімде жоқ. Тыныштықты бұзған сол Дәрия болды:
-Қаңғырған рух! Біздің сұрақтарымызға кәне, жауап бер. Атың кім сенің?
Үнсіз тұрған қап-қара елес қозғала қоймады, ортадағы табағымыз да.
-Әй, жауап бер деймін. Сені не үшін шақырдық мұнда,-деп Дәрия кенет дүрсе қоя берді. Ол маған өзіне ұқсамай кеткендей көрінді. Қуандық ақырын жеңінен тарта сыбырлады:
-Дәрия, жындысың ба? Аруақтармен бұлай қатты сөйлесуге болмайды ғой? Есің дұрыс па, отыр,-деп жатты.
-Ол неге үндемейді енді? Мүсін сияқты қатып тұрғаны несі?!-деп айқайлаған Дәрия орынынан тұра ұмтылды. Ол өзін батыр көрсеткісі келді, әлде өзінің ішкі әлемінде бір құбылыс болды ма маған беймәлім. Елестің қасына жетіп үлгермей, буалдыр бейне жоқ болды да кетті. Мен Дәриядан да қорқып кеттім. Елестің алдындағы Дәрия өзіне ұқсамайтын күмәнді қылықтар көрсетті, әлде шалдуралығы ма екен. Сол түні барлығымыз бірге ұйықтадық. Ұйықтадық деген аты ғана. Ұзақты түн қорқынышы түс көріп, бастығырылып шықтым. Әлгі ер адамның қара түнек бейнесі төсегімнің басында тұғандай, дауысы алыстан еміс-еміс талып жеткендей түнімен елегзіп шықтым. Таңертегісін болған жайды түк болмағандай есімнен шығарғым келді. Бәріміз сөйткіміз келді.

Бұл түннен соң барлығымздан түн баласы тыныштық кетті. Айдана күнде сабаққа шаршаңқы кейіпте, жылап келеді. Буалдыр түнек бейне төсегінің басына отырып алып, түнімен күзетіп шығады дейді. Ал Қуаныдықтың денесі өз-өзінен кесіліп қалып жүрді. Не тіліп кететінінен бейхабар ол, сондай аурудың жаңа түрі ме екен деп ауруханаға қаралмақшы да болды. Сондай бір нашар күндер басталды біздің арамызда. Бір күні түн ортасында бойым тоңазып ояна келсем, терезе ашық қалып, сыртта ұйытқи соққан жел бөлмеге жапырақтарды шашып тастапты. Күздің қара суығы. Айдың сәулесімен барлығы анық көрініп тұр. Орынымнан сүйретіле тұрып, ұйқылы-ояу қалпымда терезені жабуға бара жаттым. Кенет, иә, ол бұрышта үнсіз маған төніп қарап тұрды ғой. Ішімде бір нәрсе төмен қарай зу ете түсіп, қорқыныштан дыбысым шықпай қалды. Ішкі түйсігіммен бұл рухтың қатты ашуына тиіп алғанымызды сезіндім де, жан дүниеммен егіліп кешірім сұрауға көштім. Ебіл-дебіл жылап отырмын. Қанша уақытқа созылғанын білмеймін, есімді жисам рух көз алдымнан ғайып болған екен. Бірақ бұл дауыл алдындағы тыныштық екен. Осы уақиғадан кейін достарымыздың ішінде Қуандық көз алдымызда өзгеріп сала берді. Бұрын қой ауызына шөп алмайтын досымыз енді бізден бөлінетінді шығарды. Ағасы Жүрсіннің айтқанын тыңдамастан, өзіне қарсы шығып, жиі ұрсысатын болды. Жүрсіннің айтуынша ол мүлдем ас ішуді қойған. Ел ұйқыға жатқанда төсектен тұрып алып ерсілі-қарсылы жүреді. Бәлкім өткендегі жайт әсер етті ма екен деген уайыммын айтты.

Тағдыр деші… Бәрінің осылай аяқталатынын білгенімізде ғой, шіркін… Кейін ол екеуі техникумға мүлдем келмей кетті. Хабарсыз қалдық. Артынан естуімізше Қуандық ағасын түнде пышақтап өлтірген де, полицияға барып қылмысын мойындаған екен. Өмірде не болмайды десеңші?! Араласқан ең жақын досы ретінде сотқа бардық. Сондағы аянышты, адам көргісіз түрін көрсең. Сондағы темір тордың арғы жағындағы көзқарасқа көз түйістіру деген мүлдем жан төзгісіз еді. Ол туған ағасын өлтіргеніне сенбейді, қалай жасағаны есінде жоқ. Бірақ факт бар. Амал қанша, «тірі адам тіршілігін істейді» деп қазақ бекер айтқан дейсің бе? Шыққыр көзіміз көрді, құлағымыз естіді. Қуандық түрмеде өкпе ауруынан көз жұмды ақыры. Қыршынынан қиылды деген осы. Өте бір ақкөңіл, елгезек, көңілді балалар еді. Қазір айтсаң түсің сияқты, өзім сенбеймін.
Енді қыздармен үшеуіміз ғана қалдық. Мен қорқыныштың кесірінен өмір сүруге ынтам жоқ жүрдім. Әлгі түсім болса екен, оянып кетсем екен дәрменсіз адамның армандағаны осындай жағдайда болады. Дәрия болса, сол қалпы, оның ойынша бұл жағдайдың барлығы кездейсоқ тағдыр ісі. Мұның өткендегі рух елеске еш қатысы жоқ дейді.

Ақыры мен ауылымыздағы көріпкел апаға бармақшы болып шештім, басқа амал да жоқ еді. Ауылда мал жоғалса да, адам жоғалса да сол апаға баратын. Айтқаны айнымай келеді, иманым кәміл. Үстел үстіндегі ақ жаймасын ашып қойып, сөйлеп кетті. «Қазіргі болып жатқан қайғылы оқиғаларға сенің еш кінәң жоқ. Рухпен бұлай ойнауға, дөрекі сөйлеуге болмайды. Адамдардан тірісінде зәбір көрген бұл рух онсыз да ашулы. Сондықтан тым кекті». Рухтың кім екенін сұрағанымда: «Өй, қазір әне артыңда ғана тұр ғой, жарығым. Тек сен одан қорықпа, тиіспейді саған. Өзің кешірім сұраған екенсің. Әрі сені жебейтін атаңның аруағы мен періштең мықты көрінеді. Тек мына рух сенің ол үйден кеткеніңді қалайды. Тірі кезінде бұл адам сенің үйіңнен он метр жердегі көрші үйде тұрған екен. Бір түнде қастандықпен үйін өртеп жіберген. Сол үйде шыжғырылып отбасымен жанып кеткен. Артынан ешкім іздеп бір дұға қайырмаған. Соған ызалы. Сендер келесіңдер де тірісінде көрген азабы аздай, ойыншық қыласыңдар. Енді сол маңай түгел осы рухтың мекені. Көпке қалма, жинал да көше ғой, қалқам» деді. Мұны естігенде әл-дәрменім құрып, дүниеден жырақ басқа әлемде жүргендей қорықтым. Сөйтсе де әбден титықтатқан істің соңы мен құтылар жолы болғанына іштей қуандым, десе де қорқынышым сейілген жоқ еді. «Қызым, тылсымдықтың сырын білмесеңдер сыртынан жүріп нелерің бар еді. Қазір ғана сенің жақын құрбың өртенген үйдің ішінде жанып кетті. Анау, еркекшора қыз кешікпестен құран бағыштап, кешірім сұрасын. Әйтпесе одан да кегін алмай қоймайды» деп есіктен қоштасып шығып бара жатқанда құлағыма сыбырлап айтып үлгерді апам. Жан-дәрменім қалмай, қаладан шарқ ұрып іздеп Дәрияны таптым да болған жайдың мәнісін түсіндірдім. Ол өзімді мазақтап күлсе бола ма? «Мұның бәрі ертегі ғой. Көріпкелі несі, алжыған кемпір ғой, айдаладағы. Ей, сен де бір. Әрине, мен де қайғырып отырмын. Бірақ өзің ойлап қарашы. Қуандық пен Жүрсінді айтпай-ақ қояйық. Айдананың үйі өзі бұрыннан ескі ғой. Су тиген соң ток құрылғылары өздігінен жанып кеткен. Мен кешірім сұрай салар едім. Бірақ сене алмаймын ғой, сенің көңілің үшін-ақ кешірім сұрауға тырыстым. Бірақ ештеңе шықпады. Түсінші» деп өлердегі сөзін айтты. Тылсымға сенбейтін адамдар соқыр сенімнен ада болады ғой. Қайткен күнде ғылымдағыдай анық болып, барлық дүниені көзіне бажырайтып көрсету керек. Қайтерімді білмеген мен тырнағымды тістеледім.

Бұдан соң екеуіміз хабарсыз кеттік. Бұрынғы жалдамалы пәтерден кеткен мен, тыныштықтың ең үлкен бақыт екенін түйсіндім. Тыныштық, тек жан тыныштығын қаладым да, бір сәт мына дүниеден жырақтап бәрін ұмытуға тырыстым. Өзімді алдап, тек қуанышты, мерекелік шараларда жиі болып көңілімді түсірмеуге тырыстым. Апта өтпей жатып Дәрия қоңырау шалды. «Бәріне кінәлі сенсің, кет» деп айқайлап жылап тұр. Әуелде таң қалғам, кейін негі мені кінәлағанын әлі күнге түсінуге ақылым жетпеді. Ақыры ауылдағы абыз апамның айтқаны дәл келді. Ай өтпей Дәрия есінен ауысты. Мамасының айтуынша түні бойы тыныштық болмаған. Әлде бір ер адамның бейнесіндегі елес құлағына сыбырлап, басын күзетіп отырып алып жүрген. Ал бірде таңертең сабаққа оятуға келсе, төсекте шашы жұлынып, денесі тырналған жансыз күйде үстінен түскен. Зерттеуде анықталғандай жүрегі тоқтап қалған екен. Иманды болғыр-ай, кешірім сұрай салса осы күнде аман отырар ма еді.

Енді міне қалғаны өзіңе аян, өстіп «есі ауысқан» деген атаққа қалып жалғыз қалдым. Алайда бұрыңғы ескі үйге анда-санда құран бағыштап қайтамын. Қазір ол жер өзгерген. Құрылыс жүріп жатыр. Жаңа үйлер бой көтерген. Мүмкін рух та тыншыған болар, кім білсін. Жас едік, көп нәрсенің байыбын ұға бермейтін ақымақ едік…
Әрі қарай

Жұмбақ қыз.

Ұзақты күн жұмыстан шаршап шығасың, оның үстіне берілген уақыттан аса жұмыс тағы істеп жүргем. Енді қайттім, жыл аяғы, осы жылдың есебі мен келесі жылдың жұмыс бағдарламасын даярлауды менің мойыныма іліп қойған. Жыл болса аяқталуға жақын.
Өзім жалғыз басты болғандықтан, кешке жұмыстан қайтып келе жатып жол бойында асханаға соғып тамақтанып алатын едім, бүгін міне бұлар да ерте жабылып қалған екен. Салым суға кетіп келе жатырымын. Не де болса тамақ даярлау қолдан келмейді, дүкеннен онды-мұнды алайын деп дүкенге кірдім. Тіске басар бірдемелер алып дүкеннен шыққан бетім болатын, кенет арт жақтан қыз баланың «Қанат» деген дауысын естідім. Бұрылып қарасам бейтаныс сұлба. Бұл қалай болды екен, мені қайдан таниды? Аман-жөнсіз осы сұрақты бірден айттым.
-Кешіріңіз, біз таныспыз ба?
Қыз үнсіз, мен таңырқай тағы қайталап:
-Сіз мені қайдан танисыз?
-Есіміңіз Қанат па еді?
Бұл сұрақ мені одан сайын таңырқатты
-Сіз солай дедіңіз ғой, сіз мені танисыз ба?
-Кешіріңіз, сізді артыңыздан біреумен шатастырып алыппын.
Аз ойланып тұрып, оған көз тастадым. Ой үстінде тұрып байқамаған екенмін, киімінде қан жұққан дақ бар екен және бір-екі жерден сәл жырлылған. Өзінің түрі адам аярлықтай болған, сәл ластау. Бірақ жүзі жанып тұрған сұлу екен.
* * *
Бұл оқиғаның өткеніне шамамен бес-алты ай болған. Жұмысты жақсы істегенім үшін бастық жаңа жылдан соң мені бір мәз қылып қойған. Шеттен келіп жұмыс істеушілерге арналған пәтердің кілтін, оған қоса жалақымды көтерді. Бұрынға айлығым да жеке басыма жететін, бірақ пәтерді жалға алатын едім. Оның жарты ақшасын мекеме өз мойынына алған, сондықтан ақша жетпей де, артылмай да қалатын. Бірақ өз басыма ерікті жететін. Ал міне бір-екі ай жүзі болды, ақша артылып, жұмыс жеңілдеп, жұмыстан кейінгі уақытымды мейрамханаға, дүкен аралау, киім сатып алуға жұмсап жүрмін. Жұмыста бірге істейтін әріптестерім де жастар болған соң, олардан кем жүргім келмейді. Аракідік ауылдағы ата-анама да ақша жіберіп мәз қылып қоямын. Әкем ондайда «бастық боласың» деп көтеріп қоятын.
Не керек сол алты ай бұрынғы болған оқиға бір-екі күннен соң-ақ ойдан шығып кеткен. Бірақ бүгін сол қыз алдымнан қайта шықты. Бір әріптесімнің туылған күнін тойлап мейремханадан шығып келе жатқанбыз, сол жерден сәл әріде бір қыз гүлзардың қоршауында сүйкеніп жылап отыр екен. Жүзі таныс, көп ойланбастан сұлу бейнені тани кеттім. Алғашында жақындауға жүрексіндім. Кейін алдыңғы кездескендегі түрі де, қазіргі түрі де аянышты болған соң серіктерімнен қалып қойып, әлгі сұлу қызға жақындадым. Жақындап барғанда ол мен аңғара қоймады. Ашық иығына қолымды қойдым, «Қарындас» деген дауысым діріл қағып кетті. Шошығаннан ыршып кеткен қыз, бірден мөп-мөлдір сұлу жанарын маған тіке қадады. Ол да танған кейіпке еніп, өзіне еш зиян қылмайтынымды сезгендей баяғыша төмен қарап, жылауын жалғастырды. Бұнысына қарап, «бақытсыз ару-ай» дерсің. Ондай сұлулықты көріп, өз-өзіме ие бола алмай қалдым. Бірден басын көтеріп, өзіме еріксіз қараттым.
-Сіз мені таныдыңыз ба?
-Қааанааат…
-Ия, ия… әлі ұмытпасыз ғой, сол Қанатпын.
-Сізге не керек...? Сәл ыңғайсызданып қалдым да, бірден қайта ес жинап, -Сіз мұнда не істеп отырсыз? Түн болса мынау, екі-үш сағаттан соң таң атады- дедім күмілжіп.
-Енді...?
-Ендісі несі, тоңып қаласыз ғой. Үйіңізге қайтпайсыз ба?
Ол маған аянышты түрімен тағы бір қарады. Менің болса жаным ашып тұр.
-Бәлкім шығарып салайын. Жаман ойламаңыз, бірақ түнде қауіпті – деп ақталып қоямын. Содан соң ғана кішкене жүзі күлісіреп сала берді.
-Мен үйге бара алмаймын.
-Неге?
-Оны айту қиын.
-Жарайды, тыңдап тұратын да уақыт емес. Тоңып қалған да боларсыз,өзіңіз жеңіл киініпсіз. Бәлкім ыстық шәй ішіп алармыз, бойыңыз жылынсын.
-Қайдан?
-Біздің үйге жүріңіз – дей салдым ойланбастан.
-Ол қай жерде?
-Өткенде, біз кездескен дүкеннің жанында. Жүріңіз, тоңып қалдыңыз. Қорықпаңыз, сізге еш жаман ойым жоқ.
* * *

Қара түнді жамылып үйге келдік. Бұл кезде жол бойы әңгімеге тартқан соң Саяның көңілі де көтеріліп қалған. Ия оның есімі Сая, танысып та үлгергенбіз. Келе сала, асханаға жүгірдім. Бұл жерге қонақ сирек келетін болғандықтан, мейман күтуге онша жоқ едім. Ертіп келген Саяға да сол қалыпта қызмет көрсеттім. Яғни бір-екі кесе шәй, дастарханда бір-екі жерден тәттілер. Осының шығып қалғанына да шүкіршілік еттім. Ол еш сын көз тастамай, көңілі көтеріңкі күйде шәйін рахаттана ішіп отыр. Өзі де бір әңгімеге жақын қыз болып шықты, тіпті бүгін таныссақ та, ортақ тақырып табыла кетеді. Қысқасы түн бойы көз ілмей әңгімелесіп шықтық. Таңға таяу ғана көзім ілініп кетіпті.
Сағаттың қоңырауы жанымды шығарардай безілдеп жатыр екен. Ия жұмысқа шығу керек деп ойлап жатырмын, кенет Сая есіме түсіп кетті. Басымды жұлып алдым, ол жоқ. Атып тұрып ас бөлмеге жүгірдім. Сая сол жерден табылды. Ол дәл сол сәтте көзіме періштедей көрінді. Әппақ жүзі, келісті денесі, мөлдір көздері… Мен оны сол сәтте ғана көргендей болып тұрмын. Сәл қарап тұрып қалдым. Есімді жинап, тілге келдім.
-Сен қашан тұрып кеткенсің?
-Мен ұйықтаған жоқпын.
-Қойшы сен де…
-Шын айтам, мен ұйықтамаймын. Мен бұл сөзге мән берместен оның құйып берген шәйін іштім. Асықпай отырып шәй іштік.
Мен жұмысқа жиналдым, менімен қосылып Сая да шықты. Ол кетіп бара жатқанда маған үй телефоны мен адресін тастап кетті. Бұл күнгі жұмысым ойланумен өтті. «Мен оған ғашық болып қалдым ба? Қой, қайдағы, сен оны әлі дұрыс танымайсың ғой. Бірақ несі бар, сұп-сұлу қыз?! Негізі «жігіті бар ма?» деп сұраппын да ғой. Қайдағы жігіт, жігіті болса сенің үйіңде түнеп несі бар?! Мүмкін сол күні ұрысып, сосын жылып отырған болар. Егер жігітімен қайта кездесіп татуласса не болады? Мейлі, бақыт тілерсің да?» деген алма-кезек сұрақ пен жауап жаудырып жатқан ішкі дүнием маза берер емес. Осымен жұмыс күнін де аяқтаппын. Оны тағы көргім келіп, кабинетте отырып, берген нөміріне телефон соқтым. Арғы жақтан үлкен әйел кісінің дауысы естілді. Анасы шығар деп ойладым.
-Алло, саламатсыз ба? Мұнда Сая есімді қыз тұра ма екен?
-Сіз кім боласыз?
-Есімім Қанат, айтсаңыз таниды. Бір танысы едім.
-Ол жоқ. – деп тұтқаны тастай салды. «Мұнысы несі, мәдениет деген қайда осы жұртта?» — деп өзінен-өзім белгісіз біреуге ренжіп қалдым. «Қайта соқсам ба, жоқ үйіне барсам ба?»- деп ойланып біраз тұрдым. «Үйіне барайын, сол дұрыс. Есігінің алдынан шақырып алармын» — деп ойладым. Сөйткен басым адрестен бір-ақ шықтым. Алғашында есігінің алдында біраз тұрдым, көріне қоймаған соң үйіне кіруге бел байладым. Оның үстіне кеш батып барады. Есік алдында жүрексініп тағы тұрып қалдым. «Шешінген судан тайынбас»-тың қалпына түсіп, есіктің қоңырауын бастым. Екі рет шақырылған қоңыраудан соң, үйден жас шамасы елуге жакын бір әйел кісі ашты. Тұтқаға да жауап берген сол кісі болатын. Мұнысы дауысынан аңғарылып тұр.
-Ия жас жігіт, сізге кім керек?
-Саламатсыз ба? Маған Сая керек еді. Жаңа телефон шалған мен едім.
-Сіз оны қайдан танисыз?
-Кеше танысқан… Жоқ біраз күн бұрын танысқан едік- дедім күлідеп. Мұным жаман ойламасын дегенім еді.
-Алдамаңыз, шыныңызды айтыңыз.
-Ааа...іііі… ол осы адресті беріп еді, кеше, ия кеше берген – дедім ауызыма басқа сөз түспей. «Сонша тергегені несі» — деп ойлап қоям ішімнен.
-Ол жоқ, болған да емес – деді қатқыл дауыспен. Сөйтіп есікті жаппаққа әрекеттенді. Мен де қалыспай:
-Кешірерсіз, ол осында тұрам деді ғой.
-Тұрған, енді тұрмайды.
-Қалай сонда?
-Саған неге керек, тұрмайды деген соң тұрмайды?!
-Сіз кімі боласыз? Сіздер ұрысып қалғанға ұқсайсыздар ғой, Сіз оны үйден қудыңыз ба? Олай болса мен алып кетем, менімен тұрсын… — деп қысқа мағынасыз сұрақты жаудырып жатырмын.
Қоймай қасарысып тұрып алған соң, қайтпасымды білді ма, сұрақтардың біріне де жауап берместен үйдің ішін ымдап мені үйіне кіргізді. Түпкіргі бөлмеге қарай артынан еріп келемін, келе жатып «үйінде бар ма екен?» деген оймен жан-жағыма қарап қоям. Ол кісі бұл әрекетімді түсінгендей болып, -ол үйде жоқ – деді. Мен ыңғайсызданып қалдым. -Оны сен соңғы рет кеше көрдің ба? – деді сұраулы жүзбен. Мен үнсіз басымды изедім. Сая менің қызым. Ол осыдан алты ай бұрын жол апатынан қаза тапқа… – деді сөзінің артын жұтып, көздеріне жас келіп. Төбемнен біреу мұздай су құйып жіберегендей болды. Мен түсінбей қайта сұрадым, бір жағы есеңгіреп тұрмын.
Сол күні мен оны сүйіктісімен кездесуге шығармай қойдым, біз қатты ұрысып қалдық. Ол мені тыңдамай кездесуге кетіп қалды. Бірақ ол іздегенін таба алмаған. Кездесуге барғанда оның жігіті басқа біреумен тұрғанын көріп қояды. Өз-өзіне ие бола алмай қалған ол, сол жерде жылап-сықтап қала береді. Сөйтіп жүріп жолға шыққанда көлік қағып, сол жерде мерт болады. Ия, сол жерде қаза болады. Сенің алдыңда да бір кісі келген іздеп. Ол кісі такси екен. Айтуынша осы жерге алып келіп «ақша алып келем» деп үйге кіріп кетіпті. Ол әлі мазасызданып жүр екен ғой, ботам-ай – деп отырған ананың көзінен әлдеқашан жас парлап кеткен. «Мен үйге бара алмаймын. Мен ұйықтамаймын» — деген сөздер. Дүкеннен шыққанда қан-қан болған киіммен тұрған ару. Осыларды енді ғана ой елегінен өткізіп жатыр едім. Бірақ сенер-сенбесімді білмей, есеңгіреген бойда есіктен шығып кете бардым…
* * *

Міне, болған іске екі аптадай болып қалған. Алғашқы бір аптада өзіме келе алмай, оны қайта көргім келіп жүрген. Бірақ өткен іске өкінудің қажетсіз екенін түсініп, баяғы тұрмысыма қайта оралғам. Бірақ бұл оқиғаны ұмытпайтын шығармын. Бүгін де атқарылмай қалған істерді аяқтаймын деп жұмыстан кеш шықтым. Бүгін асхана ерте жауып кетіпті-ау. Кешкі ас алайын деп дүкенге бас сұқтым. Қажет деген заттарымды алып, үйге кетіп бара жатқанмын. Кенет арт жағымнан «Қанат» деген таныс дауыс естілді. Мен жалт қарадым…
Әрі қарай

Әрқалай жағдайларға мидың берген 5 жауабы

Блог - zholantai: Әрқалай жағдайларға мидың берген 5 жауабы
Әрқандай боп жатқан құбылысқа, ырым-тыйымдарға ғылыми түсінік іздеп, түртіншектеп жүріп, «неге бұлай» деген сұрақтарымның үшеуіне жауап тауып алдым. Күнделікті ит тірлікте кездесетін жағдайлар ғой.

Жайдан-жай ерігіп отырып, миымызды төртөлшемді гиперкубтар, кванттық механика немесе қай-қайдағы шексіз қосындылар туралы ойлануға мәжбүрлесек, ол бүлік шығара бастайды. Және оның осылай дүрбелең салуы заңды. Өйткені, сұр түсті қойыртпақ- оңайға әдеттенгендіктен, күрделі басқатыруларға дайын емес. Күнделікті тұрмыста кездесетін мәселелерге ғана үйреніп қалған. Әйтсе де, соның өзінде миға тежеу салып, адастырып кететін қарапайым жағдаяттар да кездесіп жатады. Мәселен:
Әрі қарай

Кездесу

Блог - bake: Кездесу
Дәмхана ішіндегі келушілерге арналған барлық үстел басы бос емес. Келушілер саны көп. Үстелдер арасында сары түсті жейде киген «Пицца Блюз» дәмханасының даяршы қыздары аяқ ұштарымен жүгіріп жүр. Біреулерінің қолдарында тағамға толы табақтары бар, екіншілерінің табақтары бос, үшіншілері үстел басында отырғандардың тапсырыстарын алдарына қойып жатыр.

Қызыл костюм киген көк көз, жалпақ бетті орыс әйелге:
-Сіз, жалғыз отырсыз. Үстел басына екінші болып қасыңызға отыруға бола ма? –деп, айтып жатып үстел басына қойылған екінші орындықты өз ыңғайыма қарай жылжыта бастағанда:
-Жалғыз емеспін, –деді жақтырмаған түрімен. Басын шайқап «не деген бассыздық» дегендей айтты, ішіндегі ойы сәл жыбырлаған еріндерінен білінді.

Қолымдағы ұялы телефонға қарап қоям, уақыт түскі үш. Дәмхананың залының ортасына барып келушілерден «босайды-ау» деген үстелді қарауылдап тұрмын. Әлгінде ғана үстел басына отырғызбай қойған орыс әйелі қолын бұлғап маған белгі берді. Қасына барғанша үстел басынан тұрып, жиналып үлгерді.
Әрі қарай

Жолаушы

Блог - bake: Жолаушы
Жолға шыққалы бері күннің ыстығы бет терісін біртіндеп сылып алып тастағандай. Салқын жел лебі тигенде, ашыта түсті. Жауын айдап әкеле жатқан жел. Көзімді көкжиекке жүгірттім. Жан-жақта қатпар-қатпар сұр бұлттар. Төмен қарай бұлттардан түскен ақ тұман -алыста жауған жаңбырдың көрінісі. Желдің салқындай түскені жаңбыр тамшылары іріленіп, мұздай денеге тиетінін айқындағандай. Соны ескеріп, қалқан болатын паналайтын жер іздестірдім.
Көзге ілінер еш нәрсе жоқ. Адам баласынан жалғызбын.
Әрі қарай

МҰҚТАЖБЫН...



Алдымда әлі дегенмен,
Асатын талай белестер.
Мазалап мені жүреді,
Жадымда қалған елестер.

Мектепке әкем апарды,
Жетектеп менің қолымнан.
Қайтқанда неге күлімдеп,
Күтпедің, ана, жолымнан?
Әрі қарай

"...-мыс"

Сіз ЕЛЕС дегенге сенесіз бе? Өзім көрмеген соң, нақты айта алмаймын. Адамзатпен қатар өмір сүріп жатқан белгісіз тіршіліктің бары ақиқат болса, онда елес те бар. Оған құрбыларымның айтқан неше түрлі оқиғалары дәлел. Жатақханада бір қыздың бөлмесіне жиналып алып, естіген, көрген-білген қорқынышты оқиғаларды айтатынбыз. Қызық…Қорқынышты…Сосын бөлмелерімізге қайта алмай, қорқып жүретінбіз. Сол оқиғалардың дені елес туралы болатын. Қайтыс болған адамның елесі кезіп жүреді дегенді көп естідім. Соның бірі – Қарағанды банк колледжінің жатақханасында болған оқиға. Тағы сол қыздардан естідім.

saya.kazjur.kz/files/2011/09/555.jpeg Осыдан біраз уақыт бұрын (нақты білмеймін, бәлкім 5-6 жыл бұрын) жатақхананың жоғарғы қабатында бір топ ұлдар қызды зорлап (Құдай бетін аулақ қылсын!!! ) өлтіреді де, кілемге орап, кереуеттің астына тастай салады. Ондағылар болса, қыздың мәйітін бірнеше күннен кейін бірақ көреді.

Одан кейін қаншама уақыт өтті. Бүгінгі таңда 9 қабатты жатақхананың тек 5-еуінде ғана студенттер тұрып жатыр. 5-тен жоғары қарай кірпішпен қалап, жауып тастаған деседі (көзіммен көрген жоқпын). Неге дейсіз бе? Әлі күнге қыздың елесі сол жерді кезіп жүреді-мыс. Кейбір тұрғындары түнде ұйықтап жатқанда қыздың жылаған дауысын, есіктің сықырлап ашылғанын естиміз дейді. Қыздың жаны жай таппай жүрген болар…

P.S. Рас-өтірігі Аллаға ғана аян осы оқиғалардан кейін ойланып қалдым. Мен елеске сенетін сияқтымын. Ал, сіз ше?
Әрі қарай

Өзгенің көзімен қарау

Бұл пікіріме келісерсіз, келіспессіз — бірақ, бүгін мен Азаттықтың беттерін ақтарып отырып мынадай тоқтамға келдім. Біз бір нәрсе туралы ойланатын болсақ өзгенің көрсетуі арқылы ғана ой түйеді екенбіз. Түсінікті болуы үшін сол Азаттықта жазылған Стинг туралы мақаланы келтірейік. Олардың жазуынша Стингтің істеген ісі ерлікке пара-пар екен. Енді соның астындағы пікірлерге назар аударсақ барлығы Стингті қолпаштаған. Мен өз басым Стингтікі ерлік, болмаса жаны ашу деп ойламаймын. Ол жай ғана өзінің беделін өсіруді ойлады. Әйтпесе, адамға жаны ашығыш болса төрт құбыласын еврейлер жауып тастаған Палестинаның тағдырына неге бейжай қарады? «Америкалық арман» ядролық қару іздеп Иракқа кіргенде сол Стинг шошқа тағалап жүріп пе? Келтіре берсең мысалдар көп. Былай ойлаймын, егер Азаттық Стингтің Қазақстанға келмеуін жамандап жазғанда пікір жазған оқырманның баршасы Стингті жамандар еді.
Әрі қарай

Бұл елес пе?

Астанаға келе салып 2 күн ауырып алдым. Ауа райы жақпаған шығар деп ойладым. Өйткені мен келген күні күн суықтау болғандықтан, бірден мұндай суықтықты көтере алмадым деп шамаладым. Аршаттың @asaubota «Бұл жерге келген Алматылықтардың барлығы ауырып
Әрі қарай

Қолы ұзын бала

Қолындағы журналды жыртып-жыртып лақтырып жіберді. Көк жәшікті қосты. Бұл жақта 3 -ақ арна ұстайды. Екеуінде сериал беріп жатыр, ал үшіншісіне қосқанынан сөндіргені тез болған шығар. Бұл жерде де соны көрсетіп жатыр екен. Еріксіз радионы қосты. Бұнда да сол. Оны да тоқ көзінен ағытып тастады.
Иә, бұл оны жек көреді! Естігісі де көргісі де келмейді! Жек көретіндей де себебі бар.
Иә, бұл осынау жарық дүниеге 12 мүшесі толық келген. Алғаш тәй-тәй басып, көзін қызықтырған затқа қолында созған.
Сол оқиға үшке жаңа толған сәбидің миына еміс-еміс жатталып қалыпты.Топырлаған халық. анасы бұны көтеріп тұр. Ортада біреу ән айтып тұр(Оның ән айтып тұрғанын бұл ол кезде білмеген). Анасының қолы талған болуы керек бұны жетегіне алғаныны есінде.Топырлаған аяқтардың арасында біраз тұрды. Содан кейінгі шыңғырыстар құлағынан әлі кетер емес. Бір кезде әлгі аяқтар бей — берекет қозғала бастады. Араларындағы бұған қарайтын емес. Құлағына анасының да даусы жетті. Айналаны "********!**********!«деген дауыстар жайлап алды. Енді бір есінде қалғаны анасының қолында сүйретіліп келе жатқаны.Кішкентай аяқтары жерге бір тиіп бір тимей келе жатыр. Анасы да айқайлап келе жатыр. Не үшін?!
Иә, бұл ********* жек көреді! Мейлі, оны барша қазақ жақсы көре берсін.Бұл әншіболмаса бұның бір қолы екіншісінен жарты метр ұзын болар ма еді?!
Әрі қарай