Кітап оқудың 10 ережесі
ТИІМДІ ОҚУДЫҢ 10 ЕРЕЖЕСІ
Кітап оқу үрдісін қалайша тиімді етуге болады? Белгілі бір кітаптың назарыңызға лайықты екенін қайтіп түсінуге болады? Оқыған нәрсені қалай ұзақ уақыт есте сақтауға болады?
1. Кітаптар тізімі
Адамдардың көбісінде кітапқа деген қызғаныш пен енжарлық араласқан біртүрлі сезім бар. Біз кітап сатып алуды, оларды сөрелерде жинағанды ұнатамыз, бірақ сирек оқимыз. Оқылмаған нәрсе жиналған сайын оқу құштарлығы да төмендей береді.
Алдын ала кітап сатып алмаңыз. Бір немесе екі кітап сізге жеткілікті. Қалғандары оқу тізімінде тұрып, өз уақытында оқылады. Сүреттермен безендерілген, қымбат басылымдарды аз сатып алуға тырысыңыз. Бұл жақсы сыйлық, бірақ өзіңізге емес.
2. 50 бет ережесі
Өмір тым қысқа, уақытты тек қызықты кітаптарға құртқан жөн.
Қызықсыз және пайдасызды тезірек ысырып тастауға тырысыңыз. Ол үшін кітаптың алғашқы 50 бетін оқыған жеткілікті. Алғашқы 50 бетте тартып әкетсе, соңына дейін солай болады, әкетпесе — ондай боп тұрады өмірде.
Жаман кітаптарға екінші шанс бермеуге тырысыңыз. Жыл сайын айналаңызда жүздеген, мыңдаған жаңа әрі қызықты кітаптар басылып шығады.
3. Кім жазды және не жайлы
Оқу алдында кітаппен танысыңыз: аутыр және кітап туралы оқыңыз, мазмұнын зерттеңіз. Осылай сіз оқуыңызға дұрыс бағыт бересіз.
Оған қоса, оқудан бұрын өзіңізден сұраңыз: Кітаптан не білгіңіз келеді, ол қандай пұрабілеміңізді шешуге көмектесе алады? Бұл оқу барысында сізге керекті мәліметтерді алуға көмектеседі.
4. Әлтернатив форматтар (қағаз кітаптың сан түрлі баламалары)
Кітап оқу тəсілдеріне келгенде əлем аянып қалмаған. Заман талабына сəйкес кітаптың алуан түрлі форматтары бар: мақалалар, аудиокітаптар, подкастар, инфографиктер, лонгридтер және дайджестер.
5. Қарындашпен оқыңыз
Қолыңызға қарындаш ұстап қана кітап оқуға кірісіңіз. Кітап оқып жатып маңызды жолдарды не дәйексөздерді белгілеп отырмасаңыз — оқығаныңыздың бәрі босқа.
Кітаптан мағына іздеп, сабақ алып отырмасаңыз, ол жай қана сөздер жинағы боп қала береді. Ал құмда шашылған аз алтынды ажыратып ала алмасаңыз, онда оқудың керегі не?
Кітап бетін оқыған кезде керекті сөздерін белгілеп, астын сызып, өз ойларыңызды еркін жазып отырыңыз. Кітапты тігілген қағаздар жинағынан биігірек зат етіңіз. Осындай саналы оқылған кітап қана шынымен сіздің кітебіңіз бола алады.
6. Күніне кемінде 30 бет
Әр адамның оқу ырғағы өзінше. «Марафоншылар» айлап оқиды, басылымның әр түйірін үзіп. «Спринтерлер» кітапты бірнеше күнде жүгіріп шығады. Алайда оқудың оңай да әмбебап формуласы бар. Ол сізді оқуға ынталандырып, қызығушылығыңыз бен күшіңіз аяқталмай тұрып оқып бітіруге көмектеседі.
Күніне бір сағаттан аз емес және тәулігіне 30 беттен кем емес оқуға тырысыңыз. Осылайша аптасына бір кітаптан оқисыз. Бұл жылына 60 кітап — өте жақсы көрсеткіш!
7. Жанырларды араластырамыз
Әркімнің сүйікті жаныры бар. Алайда детектив романдар не бизнес-әдебиетке тым үңіліп кетсек, шамадан артық кетіп қаламыз. Тіпті күшті кітаптар шаттандырмай кетеді.
Ондайда жанырды ауыстыру пайдалы. Кітаптарды көктейіл құрамдастарындай араластырыңыз. Нон-фикшіннен кейін қазақ классикасының бір томын, одан соң фантастиканы, ал сосын келіссөздер жайлы оқыңыз.
Әдеби жанырларды кезектестіре білу — тоныста болудың және оқырмандық ой-өрісті дамытудың өте жақсы әдісі.
8. Оқығаныңыз туралы жазыңыз
Егер тиімді оқысаңыз, сізде оқығаныңызға қатысты сетаттар, үзінділер мен ойлар жинақталады. Бұл бағалы мәлімет, нағыз кітап өзегі.
Өз кітап блогыңызды ашыңыз. Оқығаныңызға пікір жазыңыз, сетаттармен бөлісіңіз. Оқу тізімін жариялаңыз, жаман басылымдарды балағаттаңыз, жақсыларды мақтаңыз. Бұл үшін Facebook та жарайды. Ешқандай арнайы жазушылық әбілеттер қажет емес.
Осылайша сізде сетаттар мен үзінділерді сақтайтын жер пайда болады, ал достарыңызда – сізді жақсы көруге қосымша себеп.
9. Белгілемелерді қайта оқу
Кітап белгілемелерін қайта оқып отыруды дағдыға айналдырыңыз. Кітаптың бірнеше бетін қайырып қойсаңыз, онда сізге кітап қорыңызды іріктеп шығу үшін жарты сағат та жеткілікті болады.
Қайталау — білім атасы. Осылайша негізгі едейлерді тәжірбиеде қолдану оңай болады.
10. Оқығаныңыз туралы пірезентешін жасау
Кітапта оқығанды ұмытып қалмау үшін ол туралы достарыңызға айтып беріңіз. Өз достарыңыз арасында не отбасында тіпті «семенарлар» өткізуге болады.
Сонымен, жоғарыдағы кеңестерге кішігірім қортынды жасаса, мынадай болмақ:
— Кітап жия бермеңіз, күніне кем дегенде 30 беттен оқып отырыңыз.
— Кітап туралы алғаш 50 беті бойынша ой түйіңіз.
— Түрлі жаныр және балама форматта оқып көруге ұялмаңыз.
— Міндетті түрде сетат көшіріп, жазба жасап отырыңыз.
— Олармен блогта бөлісіп, таныстарыңызға пірезентешін жасап отырыңыз.
Кітап оқу үрдісін қалайша тиімді етуге болады? Белгілі бір кітаптың назарыңызға лайықты екенін қайтіп түсінуге болады? Оқыған нәрсені қалай ұзақ уақыт есте сақтауға болады?
1. Кітаптар тізімі
Адамдардың көбісінде кітапқа деген қызғаныш пен енжарлық араласқан біртүрлі сезім бар. Біз кітап сатып алуды, оларды сөрелерде жинағанды ұнатамыз, бірақ сирек оқимыз. Оқылмаған нәрсе жиналған сайын оқу құштарлығы да төмендей береді.
Алдын ала кітап сатып алмаңыз. Бір немесе екі кітап сізге жеткілікті. Қалғандары оқу тізімінде тұрып, өз уақытында оқылады. Сүреттермен безендерілген, қымбат басылымдарды аз сатып алуға тырысыңыз. Бұл жақсы сыйлық, бірақ өзіңізге емес.
2. 50 бет ережесі
Өмір тым қысқа, уақытты тек қызықты кітаптарға құртқан жөн.
Қызықсыз және пайдасызды тезірек ысырып тастауға тырысыңыз. Ол үшін кітаптың алғашқы 50 бетін оқыған жеткілікті. Алғашқы 50 бетте тартып әкетсе, соңына дейін солай болады, әкетпесе — ондай боп тұрады өмірде.
Жаман кітаптарға екінші шанс бермеуге тырысыңыз. Жыл сайын айналаңызда жүздеген, мыңдаған жаңа әрі қызықты кітаптар басылып шығады.
3. Кім жазды және не жайлы
Оқу алдында кітаппен танысыңыз: аутыр және кітап туралы оқыңыз, мазмұнын зерттеңіз. Осылай сіз оқуыңызға дұрыс бағыт бересіз.
Оған қоса, оқудан бұрын өзіңізден сұраңыз: Кітаптан не білгіңіз келеді, ол қандай пұрабілеміңізді шешуге көмектесе алады? Бұл оқу барысында сізге керекті мәліметтерді алуға көмектеседі.
4. Әлтернатив форматтар (қағаз кітаптың сан түрлі баламалары)
Кітап оқу тəсілдеріне келгенде əлем аянып қалмаған. Заман талабына сəйкес кітаптың алуан түрлі форматтары бар: мақалалар, аудиокітаптар, подкастар, инфографиктер, лонгридтер және дайджестер.
5. Қарындашпен оқыңыз
Қолыңызға қарындаш ұстап қана кітап оқуға кірісіңіз. Кітап оқып жатып маңызды жолдарды не дәйексөздерді белгілеп отырмасаңыз — оқығаныңыздың бәрі босқа.
Кітаптан мағына іздеп, сабақ алып отырмасаңыз, ол жай қана сөздер жинағы боп қала береді. Ал құмда шашылған аз алтынды ажыратып ала алмасаңыз, онда оқудың керегі не?
Кітап бетін оқыған кезде керекті сөздерін белгілеп, астын сызып, өз ойларыңызды еркін жазып отырыңыз. Кітапты тігілген қағаздар жинағынан биігірек зат етіңіз. Осындай саналы оқылған кітап қана шынымен сіздің кітебіңіз бола алады.
6. Күніне кемінде 30 бет
Әр адамның оқу ырғағы өзінше. «Марафоншылар» айлап оқиды, басылымның әр түйірін үзіп. «Спринтерлер» кітапты бірнеше күнде жүгіріп шығады. Алайда оқудың оңай да әмбебап формуласы бар. Ол сізді оқуға ынталандырып, қызығушылығыңыз бен күшіңіз аяқталмай тұрып оқып бітіруге көмектеседі.
Күніне бір сағаттан аз емес және тәулігіне 30 беттен кем емес оқуға тырысыңыз. Осылайша аптасына бір кітаптан оқисыз. Бұл жылына 60 кітап — өте жақсы көрсеткіш!
7. Жанырларды араластырамыз
Әркімнің сүйікті жаныры бар. Алайда детектив романдар не бизнес-әдебиетке тым үңіліп кетсек, шамадан артық кетіп қаламыз. Тіпті күшті кітаптар шаттандырмай кетеді.
Ондайда жанырды ауыстыру пайдалы. Кітаптарды көктейіл құрамдастарындай араластырыңыз. Нон-фикшіннен кейін қазақ классикасының бір томын, одан соң фантастиканы, ал сосын келіссөздер жайлы оқыңыз.
Әдеби жанырларды кезектестіре білу — тоныста болудың және оқырмандық ой-өрісті дамытудың өте жақсы әдісі.
8. Оқығаныңыз туралы жазыңыз
Егер тиімді оқысаңыз, сізде оқығаныңызға қатысты сетаттар, үзінділер мен ойлар жинақталады. Бұл бағалы мәлімет, нағыз кітап өзегі.
Өз кітап блогыңызды ашыңыз. Оқығаныңызға пікір жазыңыз, сетаттармен бөлісіңіз. Оқу тізімін жариялаңыз, жаман басылымдарды балағаттаңыз, жақсыларды мақтаңыз. Бұл үшін Facebook та жарайды. Ешқандай арнайы жазушылық әбілеттер қажет емес.
Осылайша сізде сетаттар мен үзінділерді сақтайтын жер пайда болады, ал достарыңызда – сізді жақсы көруге қосымша себеп.
9. Белгілемелерді қайта оқу
Кітап белгілемелерін қайта оқып отыруды дағдыға айналдырыңыз. Кітаптың бірнеше бетін қайырып қойсаңыз, онда сізге кітап қорыңызды іріктеп шығу үшін жарты сағат та жеткілікті болады.
Қайталау — білім атасы. Осылайша негізгі едейлерді тәжірбиеде қолдану оңай болады.
10. Оқығаныңыз туралы пірезентешін жасау
Кітапта оқығанды ұмытып қалмау үшін ол туралы достарыңызға айтып беріңіз. Өз достарыңыз арасында не отбасында тіпті «семенарлар» өткізуге болады.
Сонымен, жоғарыдағы кеңестерге кішігірім қортынды жасаса, мынадай болмақ:
— Кітап жия бермеңіз, күніне кем дегенде 30 беттен оқып отырыңыз.
— Кітап туралы алғаш 50 беті бойынша ой түйіңіз.
— Түрлі жаныр және балама форматта оқып көруге ұялмаңыз.
— Міндетті түрде сетат көшіріп, жазба жасап отырыңыз.
— Олармен блогта бөлісіп, таныстарыңызға пірезентешін жасап отырыңыз.
1 пікір