«НАГРАДТАУДАН» кейінгі ой

Блог - inzhu: «НАГРАДТАУДАН» кейінгі ойТілге байланысты әңгіме туындағанда, «қазақ тілінде сөйлеу керек» деп шаба жөнелеміз. «Қазақ тілінде сөйлеу» деген сөздің мағынасын қалай түсінуге болады? «Ручка беріп жіберші, ачкиім қалай?» деген қазақ тілінде ме? Жалпы, қазіргі біз сөйлеп жүрген қазақ тілінің деңгейі қандай немесе қағаз бен теледидардағы қазақ тілінің көшедегі қазақ тілінен айырмашылығы жер мен көктей деп ойламайсыз ба?
Осы сұрақтарға жауап табу үшін, тілдің даму процесі туралы біліп алуды жөн көрдім. Мысалы, америкалық ағылшын тілі қалай және қанша уақытта пайда болды?
Сонымен XVII –XVIII ғасырларда ағылшын тілі британдық шаруалармен және ірілі-ұсақты буржуазия өкілдерімен бірге мұхит асып, жаңадан ашылған құрлыққа келеді. Ол кезде ағылшындардан басқа испандарды, француздарды, немістерді, голландтарды, норвегтерді және т.б. кездестіруге болатын еді. Одан қалса, ағылшын тілінің әлеуметтік топтардағы ерекшеліктерін айта кету керек.
Жаңа құрлық, жаңа табиғат, жаңа климат, жаңа әлеуметтік-экономикалық жағдайлар дегендей. Жерді игеру, құрылыс жүргізу, өндіріс салу сияқты шаруалар жеке-дара істеуге келмейтінін ескерсек, ортақ тілдің қажеттілігін тудырады. Не керек, ағылшындардың басымдығына орай, ағылшын тілі негізге тіл ретінде алынады (1), оған басқа тілдерден қажетті сөздер енгізіледі (2), басқа халықтар ағылшын тілін түпнұсқадағыдай айта алмағандықтан, өзіндік акцент пайда болады (3). Осылайша, «бар болғаны» бір-екі ғасырда жаңа тіл пайда болады.
Ал қазақ тілінің болашағы қандай деп ойлайсыз? Үш тұғырлы тіл саясатының арқасында біраз уақыттан соң үш тілдің қоспасынан ЖАҢА ТІЛ пайда болуы мүмкін бе?
Бөлісу:

4 пікір

ken
Осы сөзді бірінші рет 98 жылы естігем. Қандай іс-шара екені есімде жоқ, әйтеуір бір салтанатты іс-шара өтіп жатқан болатын. Менен бір класс жоғары оқитын әрі қиялдарымның кейіпкері боп жүрген бір қыз микрофонмен «бірдеңе-бірдеңе үшін марапаттаймыз» деп алдымызда тұрған әр мұғалімге қарата кезек-кезек сөйлеп тұрды. Бір-екі оқушы сол кезде мұғалімдерге гүл (бәлкім тағы бірдеңе, нақты есімде жоқ) беріп тұрды. Біз мына жақта шапалақтап тұрдық.

Негізі Әйгерімнен естігенге дейін наградтау деген нұсқасын ғана естіп, оқып һәм айтып келген екенмін. Наградтау бұрыннан бар еді. Тіпті советизм деген күннің өзінде «марапаттаудан» жасы үлкен.
Неге наградтауға қадалып қалды бәрі?

inzhu
мен «наградтауға» қатысты ештеңе демедім, ол тек тақырыбы болатын))
жалпы тілдің өзгеру процесі туралы айтқым келген…
ken
Ал мен «наградтауға қатысты бірдеңе дедің, жаным» деппін бе, жаным?
Basic
Сонымен не болды? Наградтаудан басталып ұштұғырдан бір-ақ шықтық қой